Μεγάλη αύξηση γλωσσικών διαταραχών σε νήπια μετά την πανδημία [ελληνική μελέτη]

Αύξηση κατά 57% παρουσίασε το ποσοστό των γλωσσικών διαταραχών σε παιδιά προσχολικής ηλικίας μετά την πανδημία COVID-19, σύμφωνα με μελέτη στη Βόρεια Ελλάδα, που παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του 15^ου Πανελλήνιου και του 2^ου Διεθνούς Υβριδικού Συνεδρίου Λογοθεραπείας, το οποίο διοργάνωσε στη Θεσσαλονίκη ο Πανελλήνιος Σύλλογος Λογοπεδικών - Λογοθεραπευτών.

Η λογοθεραπεύτρια MScinMRM, υποψήφια διδακτόρισσα του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Ελένη Κυβρακίδου (φωτογραφία) και ο λογοθεραπευτής MSc, Γιάννης Κυβρακίδης (φωτογραφία) μιλούν στο iatronet.gr για τα ευρήματα της μελέτης και εξηγούν με ποιον τρόπο η μάσκα και ο περιορισμός των κοινωνικών επαφών κατά τη διάρκεια των περιοριστικών μέτρων επηρέασαν τη φυσιολογική γλωσσική ανάπτυξη των νηπίων. Παράλληλα, περιγράφουν την εφαρμογή για κινητές συσκευές που ανέπτυξαν, μέσω της οποίας ο γονέας μπορεί να ανιχνεύσει κάποια γλωσσική διαταραχή που θα τον οδηγήσει έγκαιρα στον ειδικό για την κατάλληλη παρέμβαση.

Η μελέτη

Οι δύο λογοθεραπευτές διατηρούν αρχείο από το 2014, όταν άρχισαν να υλοποιούν προγράμματα ανιχνεύσεων σε παιδικούς σταθμούς και νηπιαγωγεία, με το εργαλείο "ΑνΟμιΛο 4", μέσω του Κέντρου Ειδικών Θεραπειών "Νους & Λόγος" στο οποίο είναι επιστημονικά υπεύθυνοι.

Στη μελέτη συμπεριλήφθηκαν τα στοιχεία ανιχνεύσεων σε συνολικά 213 παιδιά προσχολικής ηλικίας, με μέσο όρο ηλικίας τους 52 μήνες, σε αστικές και αγροτικές περιοχές της Δυτικής και της Κεντρικής Μακεδονίας.

• 62 παιδιά αφορούσαν την προ COVID περίοδο.
• 50 παιδιά την περίοδο των περιορισμών (υποχρεωτική χρήση μάσκας).
• 101 παιδιά τη μετά COVID περίοδο.

Στόχος ήταν να διαπιστωθεί ο βαθμός επίδρασης της πανδημίας στην γλωσσική ανάπτυξη παιδιών προσχολικής ηλικίας.

Ευρήματα

"Συγκρίνοντας την περίοδο πριν και κατά τη διάρκεια της COVID δεν είδαμε κάποια ιδιαίτερα μεγάλη διαφορά, με περίπου το 70% των περιπτώσεων να έχουν φυσιολογική γλωσσική ανάπτυξη και το 30% να εμφανίζουν κάποια γλωσσική διαταραχή", σημειώνει η κυρία Κυβρακίδου και συμπληρώνει: "Ωστόσο, στις ανιχνεύσεις μετά την πανδημία, η παθολογία εκτινάσσεται από το 30% στο 47%, με την φυσιολογική γλωσσική ανάπτυξη να πέφτει από το 70% στο 53%".

Ένα άλλο αξιοσημείωτο εύρημα προέκυψε μετά από την χωριστή ανάλυση των ανιχνεύσεων σε αγόρια και κορίτσια. "Φάνηκε πως τα κορίτσια έχουν επηρεαστεί πολύ περισσότερο από τα αγόρια, κάτι αντίθετο με όσα έχουν καταγραφεί στη βιβλιογραφία, σύμφωνα με τα οποία τα αγόρια έχουν πολύ μεγαλύτερη επίπτωση", τονίζει η ερευνήτρια, προσθέτοντας: "Στα αγόρια καταγράφηκε μια αύξηση, αλλά όχι πολύ μεγάλη. Αντίθετα στα κορίτσια, στα οποία το ποσοστό φυσιολογικής γλωσσικής ανάπτυξης προ πανδημίας ήταν περίπου στο 82% και οι αναπτυξιακές δυσκολίες στο 18%, μετά πανδημίας το παθολογικό κομμάτι εκτινάσσεται στο 42%".

Σε μια απόπειρα ερμηνείας του συγκεκριμένου ευρήματος, η λογοθεραπεύτρια εικάζει πως έχει να κάνει με την εξωλεκτική επικοινωνία (εκφράσεις προσώπου, κινησιολογία κ.ά.) η οποία είναι συχνότερα χρησιμοποιούμενη από τα κορίτσια, αλλά περιορίστηκε σημαντικά με τα μέτρα της πανδημίας.

Η μάσκα που κρύβει τα χείλη

Ήδη, από το 2020 οι πρώτες μελέτες κατέδειξαν την επίπτωση της μάσκας και των άλλων περιοριστικών μέτρων στην γλωσσική ανάπτυξη των μικρών παιδιών. "Η χρήση μάσκας έχει ως αποτέλεσμα τη μειωμένη λήψη οπτικών ερεθισμάτων. Το παιδί ακούει τον ήχο της ομιλίας - κι αυτόν όχι πάντα καθαρό - αλλά δεν βλέπει τα χείλη να ανοιγοκλείνουν", εξηγεί η κ. Κυβρακίδου, προσθέτοντας πως αρνητική επίδραση είχαν, επίσης, ο περιορισμός κυκλοφορίας, ο εγκλεισμός στο σπίτι, η πολύωρη έκθεση σε οθόνες, οι πολλές τηλεδιασκέψεις και τα μαθήματα μέσω υπολογιστή, η γενικότερα περιορισμένη επικοινωνία και αλληλεπίδραση των παιδιών με τους συνομηλίκους τους.

"Η χρήση μάσκας δεν σχετίζεται μόνο με την ανάγνωση των χειλιών, αλλά και με το μη λεκτικό μέρος της επικοινωνίας", συμπληρώνει ο Γιάννης Κυβρακίδης και εξηγεί: "Το 80% της συναισθηματικής μας επικοινωνίας είναι μη λεκτικό. Εκφραζόμαστε με τις εκφράσεις του προσώπου μας και με τη γκριμάτσα μας. Όλα αυτά τα μηνύματα τα περιόριζε πολύ η χρήση μάσκας".

Σε επόμενη μελέτη θα αναλυθούν και θα παρουσιαστούν τα είδη διαταραχών λόγου που επηρεάστηκαν περισσότερο.

Εφαρμογή ανίχνευσης για γονείς

Το Mr Blue Developmental Skills, είναι μια δωρεάν εφαρμογή για κινητά που ανέπτυξαν τα δύο αδέλφια από το 2019, δίνοντας στους γονείς τη δυνατότητα να ανιχνεύσουν τυχόν διαταραχές λόγου στα παιδιά τους, με βάση τα ηλικιακά ορόσημα κατάκτησης δεξιοτήτων.

"Ο γονέας εισάγει την ημερομηνία γέννησης του παιδιού του, εμφανίζονται οι τομείς ανάπτυξης και εκεί απαντάει σε δέκα ερωτήσεις. Το αποτέλεσμα μορφοποιείται σε ένα γράφημα με τον Mr Blue. Αν αυτός ο άνθρωπος είναι μπλε σημαίνει πως το παιδί έχει φυσιολογική γλωσσική ανάπτυξη. Αν εμφανίσει γκρι σημάδια, σημαίνει πως πρέπει να επισκεφθεί κάποιον ειδικό - λογοθεραπευτή ή εργοθεραπευτή ανάλογα με το είδος της δυσκολίας - ώστε να σχεδιαστεί και να εφαρμοστεί έγκαιρα η κατάλληλη παρέμβαση", εξηγεί ο κ.Κυβρακίδης.

Η εφαρμογή ανιχνεύει, μεταξύ άλλων, καθυστέρηση λόγου, άρθρωση - φωνολογία, ροή ομιλίας, ποιότητα επικοινωνίας, εργοθεραπεία, παιδιατρική ανίνχευση και σχολική ετοιμότητα.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας που παρουσιάστηκε στη διάρκεια του συνεδρίου, υπάρχει συσχέτιση των απαντήσεων του γονέα με την αξιολόγηση του λογοθεραπευτή. "Όταν ο mr Blue εμφανίζει κάποια παθολογία, τότε και ο λογοθεραπευτής λέει ότι πρέπει να μπει σε παρέμβαση και ξεκινάει ένα πρόγραμμα", αναφέρει ο κ. Κυβρακίδης. Θα ακολουθήσει μελέτη σε περισσότερα παιδιά, με στόχο την επιβεβαίωση σε μεγαλύτερο δείγμα.