Χολοκυστεκτομή: Γιατί δεν είναι η ενδεικνυόμενη λύση σε αρκετές περιπτώσεις χολολιθίασης

Οι λίθοι της χολής είναι ένα κοινό πρόβλημα σήμερα, αυξανόμενο σε όλη την Ευρώπη. Η φυσιολογική χολή περιέχει χολικά άλατα, λεκιθίνη και χοληστερόλη, δεν έχει λίθους και αποθηκεύεται στη χοληδόχο κύστη. Η ανάπτυξη λίθων εμφανίζεται λόγω αλλοίωσης της φυσιολογικής σύστασης της χολής, δεν συνοδεύεται συνήθως από συμπτώματα και εντοπίζεται μετά από παθολογική εξέταση ρουτίνας και πραγματοποίηση υπερηχογραφήματος. Η κακή κληρονομικότητα, οι ακατάλληλες δίαιτες, η ταχεία μεταβολή του βάρους,  η παχυσαρκία, τα υψηλά τριγλυκερίδια,  η δυσανεξία στη γλυκόζη, ορισμένα φάρμακα, αποτελούν κοινούς παράγοντες που προδιαθέτουν σε χολολιθίαση.  Συμπτώματα είναι το  κοιλιακό βάρος, η κοιλιακή ευαισθησία, ο κοιλιακός πόνος, ο εμετός, η ναυτία, η δυσπεψία, ο ίκτερος. Σοβαρές επιπλοκές, όπως φλεγμονή, απόφραξη ή παγκρεατίτιδα αναπτύσσεται σε ένα μικρό ποσοστό των ασθενών .Όταν μετά από ιατρική μελέτη διαπιστωθεί αυξημένος κίνδυνος σοβαρών επιπλοκών, η χειρουργική αφαίρεση της χολής είναι αναγκαία. Στην κλινική πρακτική, ωστόσο, αρκετές φορές γίνεται κατάχρηση της χειρουργικής χολοκυστεκτομής. Είναι σύνηθες λοιπόν, αρκετοί ασθενείς να εμφανίζουν συμπτώματα σοβαρότερα από την ίδια τη νόσο της χολολιθίσης, μετά το χειρουργείο.

Τα πιο συχνά παθολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στην κλινική πράξη μετά από χολοκυστεκτομή είναι:

Πρώιμες επιπλοκές

Οι πρώιμες επιπλοκές εμφανίζονται κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά το χειρουργείο και απασχολούν τον θεράποντα χειρουργό.

Η ατελεκτασία, η πνευμονική ανεπάρκεια, η δημιουργία αποστημάτων, η εσωτερική και εξωτερική αιμορραγία, τα συρίγγια, η διαρροή χολής, η παραμονή χολολίθων, η απόφραξη από πήγματα αίματος, οι φλεγμονές είναι εγχειρητικές και μετεγχειρητικές επιπλοκές, οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις ενδέχεται να απειλήσουν την ζωή.

Παρά τη δραστική μείωση των πρώιμων χειρουργικών κινδύνων λόγω των νεότερων χειρουργικών τεχνικών (π.χ. λαπαροσκόπηση), δεν έχουν εξαλειφθεί παντελώς οι κίνδυνοι αυτοί.

Χρόνιες επιπλοκές

Οι χρόνιες επιπλοκές απασχολούν συνολικά το 20% των ασθενών με χολοκυστεκτομή και απασχολούν κυρίως τον κλινικό παθολόγο.

Η χολή είναι απαραίτητη για το ανθρώπινο σώμα. Συγκεκριμένα είναι πολύ σημαντική για τη σωστή λειτουργία του εντέρου και την πέψη, ενώ μειώνει την επιφανειακή τάση του λίπους με αποτέλεσμα η διάσπαση των λιπών να καθίσταται απλή για τον οργανισμό διαδικασία. Η αφαίρεση της χοληδόχου κύστης, όπου η χολή αποθηκεύεται, συνδέεται με γαστρική παλινδρόμηση χολής, αύξηση της παραγωγής χολικών οξέων από το κόλον, αύξηση της ταχύτητας διάβασης των τροφών, δυσκινησία των χοληφόρων σε μόνιμη βάση.

Όψιμα παθολογικά προβλήματα μετά την χολοκυστεκτομή είναι:

1. Ανωμαλίες εξωηπατικών χοληφόρων

Τα εξωηπατικά χοληφόρα παραμένουν μετά την χολοκυστεκτομή και σε αρκετές περιπτώσεις αναπτύσσουν διαταραχές στη λειτουργία τους όπως σπασμό του σφιγκτήρα του ODDI, στενώσεις των χοληφόρων και ανάπτυξη λίθων. Οι λίθοι που αφαιρέθηκαν σε αρκετές περιπτώσεις εμφανίζονται εκ νέου με αποτέλεσμα την εμφάνιση επίμονου πόνου στην κοιλιά. Διαταραχές στην ηπατική βιοχημεία και ίκτερος, δεν είναι σπάνια φαινόμενα.

2. Σύνδρομα μετά χολοκυστεκτομή

Μετά τη χολοκυστεκτομή αρκετά άτομα αναπτύσσουν προοδευτικά διάρροια, φούσκωμα, κάψιμο στον θώρακα ή στην κοιλιά.

Τα συμπτώματα αποδίδονται στην παλινδρόμηση της χολής, στην παραγωγή χολικών οξέων από το κόλον, στη μεταβολή της σύστασης των χολικών οξέων, στην επιτάχυνση της διόδου των κοπράνων. Ορισμένοι ασθενείς παρουσιάζουν σοβαρή και ενοχλητική διάρροια ή δυσάρεστα συμπτώματα γαστρίτιδας.

3. Ορισμένα καρκινώματα

Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, άτομα στα οποία έχει αφαιρεθεί η χολή κινδυνεύουν σε μεγαλύτερο βαθμό να προσβληθούν από καρκινώματα του οισοφάγου και του εντέρου. Αυτά τα ευρήματα πιθανώς οφείλονται στο γεγονός ότι με την παρουσία της χοληδόχου κύστης στο ανθρώπινο σώμα, η έκθεση του εντερικού βλεννογόνου στη χολή πραγματοποιείται με άριστο δυνατό τρόπο, ώστε να αποφεύγεται ο ερεθισμός του και η ανάπτυξη καρκινικών αλλοιώσεων, προστατευτική επίδραση που καταργείται μετά το χειρουργείο.

Η χειρουργική επέμβαση είναι αναγκαία όταν υπάρχει κίνδυνος φλεγμονής, μετακίνησης λίθου από τη χοληδόχο κύστη και ενσφήνωσης (στο έντερο, κυστικό ή χοληδόχο πόρο) ή προσβολής παγκρέατος και παγκρεατίτιδας. 

Η σωστή ιατρική παθολογική εξέταση από τον έμπειρο παθολόγο, έχει κομβική σημασία στην αξιολόγηση της χολολιθίασης και στην εκτίμηση της αναγκαιότητας της χειρουργικής επέμβασης.