Γενικευμένο- Χρόνιο άγχος: 3 ψυχοσωματικά συμπτώματα που καθρεφτίζουν τις πεποιθήσεις μας

Γιατί ανησυχώ για όλα; Γιατί να είναι τόσο δύσκολο να χαλαρώσω; Πρέπει πάντα να σκέφτομαι το χειρότερο σενάριο; Γιατί το άγχος με καταβάλλει ψυχοσωματικά και δεν μπορώ να απολαύσω τη ζωή;

Γνωρίζουμε κάποιον που να μην αγχώνεται καθόλου ή ποτέ; Υπάρχει κάποιος που δεν ένιωσε ποτέ την καρδιά του να χτυπά ή την αίσθηση ότι του κόβεται η ανάσα από το άγχος; Υπάρχει κάποιος που μπορεί να ζήσει τις εμπειρίες της ζωής χωρίς το άγχος;

Ας αποδεχτούμε ότι ρεαλιστικά ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι κατασκευασμένος για να αγχώνεται εκεί που χρειάζεται, δηλαδή στις στιγμές και τα ερεθίσματα που μας απειλούν, ώστε να εκκρίνει όλες τις απαραίτητες ορμόνες (αδρεναλίνη, κορτιζόλη), για να μας προστατεύσει. Το να αιτούμε να μην αγχωνόμαστε καθόλου και αυτό να αποτελεί ένα ιδανικό στο μυαλό μας δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Σε ένα φάσμα από το 0 έως το 100, το γενικευμένο άγχος είναι το άγχος που έχει ξεπεράσει το 80 σε μια τέτοια κλίμακα και καταλήγει δυσλειτουργικό, ακριβώς επειδή λόγω του υπερβολικού άγχους το άτομο δυσλειτουργεί στην καθημερινότητά του.

Βλέποντας τον κόσμο και το μέλλον ως απειλή...

Μια ανησυχία και φοβισμένη προσδοκία για το άμεσο μέλλον, για τη δουλειά, για την απόδοση, η ανάγκη να ελέγχει όλες τις καταστάσεις, η τάση να θυσιάζει τον πολύτιμο χωροχρόνο του για να εξυπηρετεί τους άλλους, ή να αφοσιώνεται πλήρως σε ένα έργο παραγκωνίζοντας άλλες ανάγκες, η σκέψη του να πρέπει να σκεφτούμε και να λύσουμε όλα τα πιθανά σενάρια που μπορεί να συμβούν, είναι αυτά που φθείρουν εγκεφαλικά, συναισθηματικά και σωματικά το άτομο.

Στην αναμονή του τι θα συμβεί εάν....

Υποφέρουμε από την υποκείμενη εκτίμηση ότι κάτι κακό θα συμβεί. Το να ζούμε με τον φόβο μπορεί να γίνει μια συνήθεια, καλλιεργώντας την αίσθηση ότι τα πράγματα μόνο χειρότερα μπορούν να γίνουν. Η αβεβαιότητα τρομάζει, και μοιάζει να έχουμε μια 'αλλεργία' στο άγνωστο. Πιστεύουμε ότι αν δεν γνωρίζουμε τι μας ξημερώνει, θα χάσουμε τον έλεγχο και θα αγχωθούμε, και δεν θα καταφέρουμε να ανταπεξέλθουμε. Αυτό δείχνει την αδυναμία να προσαρμοζόμαστε λειτουργικά στις καινούργιες συνθήκες, μην έχοντας εμπιστοσύνη στις ικανότητές μας και μην μπορώντας να αφεθούμε σε όσα έρχονται.

Η προσοχή γίνεται επιλεκτική στο αρνητικό μη εστιάζοντας στο θετικό που μπορεί να βοηθήσει στην εξέλιξη. Στο τέλος, όμως, καμία σχεδόν από τις καταστροφικές σκέψεις δεν βγαίνει αληθινή. Διότι το άγχος προσδίδει μια τέτοια μαγική χροιά στις καταστάσεις, κάνοντας το πιο απίθανο σενάριο να μοιάζει πολύ πιθανό.

Η σύνδεση νου και σώματος στο άγχος

Το αποτέλεσμα της συνεχούς ανησυχίας, της έντασης και των καταστροφικών σκέψεων είναι τα ψυχοσωματικά συμπτώματα. Όσο πιο χρόνιο είναι το άγχος τόσο τα αποτυπώματά του αποκαλύπτονται και στο σώμα. Οι επίπονες σκέψεις μας, οι δομές της προσωπικότητάς μας, οι δυσλειτουργικές πεποιθήσεις μας που είναι παγωμένες στο παρελθόν ή το μέλλον, εισχωρούν στον ιστό του σώματος προκαλώντας ενοχλήσεις και πόνους.

Πονοκέφαλοι και ημικρανίες

Οι πονοκέφαλοι προκαλούνται από την αδυναμία μας να πετύχουμε στόχους οι οποίοι μπορεί να είναι μη ρεαλιστικοί. Οι υπερβολικές απαιτήσεις από τον εαυτό μας, η αυστηρότητα που επιδεικνύουμε και οι αμέτρητες υποχρεώσεις που μοιάζουν με βουνό προκαλούν ένα χάος στο μυαλό, και ένα αίσθημα ανεπάρκειας και αποτυχίας απέναντι σε στόχους. Ίσως να επιδεικνύουμε μια εμμονική τάση για έλεγχο, μην επιτρέποντας τα λάθη, αλλά όταν η πραγματικότητα έρχεται και μας υπενθυμίζει ότι δεν είμαστε τέλειοι και άτρωτοι, απογοητευόμαστε. Κατηγορούμε τον εαυτό μας, υπεραναλύουμε όσα δεν πράξαμε σωστά, εστιάζουμε σε αυτό που πήγε στραβά, μην αποδέχοντας ότι τα λάθη συμβαίνουν, ότι οι αποτυχίες είναι μέρος της εξέλιξης.

Ακόμη, το πιο επίπονο από όλα είναι ότι δεν μιλάμε για αυτές τις αποτυχίες. Δεν ανοιγόμαστε να εκφράσουμε τα αληθινά συναισθήματα γύρω από τις αστοχίες μας, τον θυμό μας, τη θλίψη, την απογοήτευση, διότι αυτό μπορεί να φανεί ως προσωπική αδυναμία. Ένα είδος εγωισμού ξεπηδά από μέσα μας ψιθυρίζοντας 'δεν είσαι εσύ για τέτοια, δεν μπορείς να παραδέχεσαι τα λάθη σου, δεν μπορείς να τα εκφράζεις, μη φανείς αδύναμος'. Έτσι, δημιουργείται ένα μπλοκάρισμα ενέργειας γύρω και μέσα στο κεφάλι, μην μπορώντας τα μάτια να αντικρίσουν με ρεαλισμό αλλά και συμπονετικό τρόπο τις αποτυχίες μας.

Ευερέθιστο έντερο και κολίτιδα

Η αδυναμία να χαλαρώσουμε και να αφεθούμε στα θέλω μας και τις επιθυμίες μας, μας κάνει να λειτουργούμε συγκρατημένα. Κρατάμε μέσα μας και καταπιέζουμε αυτά που θέλουμε να διεκδικήσουμε στην καθημερινότητα με αποτέλεσμα να νιώθουμε ένα διαρκές σφίξιμο.

Πολλά άτομα με άγχος αγχώνονται για την αποδοχή από τους άλλους, την επαγγελματική τους εικόνα, τις διαπροσωπικές τους σχέσεις κάνοντας αυτοθυσίες αισθανόμενοι υπόχρεοι απέναντι στην οικογένεια, πράγμα που εγείρει περισσότερη ενοχή. Διατηρώντας αυτόν τον φαύλο κύκλο παραμένουμε εγκλωβισμένοι, μη δίνοντας την ευκαιρία να αποβάλλουμε από μέσα μας όσες πικρίες, αδικίες, παράπονα και συναισθήματα νιώθουμε στις σχέσεις μας με τους άλλους.

Ποιά είναι τα άχρηστα και περιττά συναισθήματα ή σκέψεις που χρειάζεται να βγάλουμε από τη ζωή μας; Τι είναι αυτό που μας κρατάει μακριά από το να θρέφουμε τη ψυχή μας αντί να τη ζορίζουμε; Μήπως, χρειάζεται να αποβάλλουμε το παρελθόν, ό,τι παλιό ως ιδέα και αντίληψη κυβερνά τον τρόπο που προσεγγίζουμε τη ζωή και τον εαυτό μας; Τί αρνούμαστε να διώξουμε από την ζωή μας; Ακόμη και μια συνθήκη που μοιάζει βολική, μπορεί να είναι μια συμπεριφορά ασφαλείας γεμάτη όμως με ανασφάλεια. Κατά βάθος, γνωρίζουμε ποια πράγματα είναι τοξικά και άχρηστα στη ζωή μας, ακόμη και πρόσωπα του περιβάλλοντός μας. Μόνο αν αποβάλλουμε το παλιό θα έρθει και κάτι καινούργιο.

Δύσπνοια και ψυχοπλάκωμα

Οι πνεύμονες συνιστούν το εργαλείο που ανταλλάσσει τη ζωτική ενέργεια με την αρμονία, την αγάπη, μέσω της πνοής. Όταν είμαστε ικανοποιημένοι, στεκόμαστε στα πόδια μας, και νιώθουμε ενθουσιασμό και ευχαρίστηση από τη ζωή, αναπνέουμε με τρόπο που οι πνεύμονες γεμίζουν με ζωτική ενέργεια. Η αναπνοή είναι γεμάτη και βαθιά. Ακριβώς επειδή εμείς οι ίδιοι νιώθουμε γεμάτοι και πλήρεις.

Όταν όμως η ανάσα επιβραδύνεται, γίνεται βαριά, νιώθουμε ότι δεν μας φτάνει ο αέρας, ότι θα μας κοπεί η ανάσα, νιώθουμε αδύναμοι. Ο συναισθηματικός εγκλωβισμός και η στέρηση του να είμαστε ο εαυτός μας και τα θέλω μας, αντικατοπτρίζονται και στο σώμα. Όντως, πολλές φορές το λέμε και μεταξύ μας, 'δεν με χωράει ο τόπος, δεν μπορώ να αναπνεύσω', σημαίνει ότι η δυσφορία που νιώθουμε σε μια σχέση, σε έναν γάμο, αυτή η παγίδευση που νιώθουμε όταν πρέπει να είμαστε συγκαταβατικοί με τους άλλους, όταν κάποιος έρχεται και μας παίρνει την εξουσία, όταν νιώθουμε αδιέξοδο, τα όρια στενεύουν, οι επιλογές λιγοστεύουν, και οι αναπνοές μας λιγοστεύουν.

Ο φόβος της απόρριψης και της αποτυχίας μπορεί να μας πιέσει να κάνουμε επιλογές τις οποίες η συνείδησή μας αρνείται. Όπως το να κάνουμε ένα παιδί επειδή το προστάζει η οικογένεια, επειδή η ηλικία μεγαλώνει. Η αδυναμία να φύγουμε από μια σχέση όσο τοξική και αν είναι, επειδή ίσως φοβόμαστε να μείνουμε μόνοι μας, ή έχουμε πειστεί ότι αν δεν έχουμε ένα στήριγμα δεν θα τα καταφέρουμε μόνοι μας. Αν υποχρεούμαστε να υπηρετούμε τους άλλους, να νοιαζόμαστε και να φροντίζουμε υπερβολικά τους οικείους, τότε υποτιθέμενα πείθουμε τον εαυτό μας ότι είμαστε άξιοι, χρήσιμοι, καλοί άνθρωποι και επαρκείς. Η πίεση του να πρέπει να είμαστε τέλειοι και αν δεν κάνουμε το καλύτερο, αποδεικνύει πόσο ανάξιοι είμαστε.

 Όλες αυτές οι πιέσεις όμως δεν είμαστε εμείς. Είναι οι κατασκευασμένες πεποιθήσεις και στάσεις ζωής που δημιουργήθηκαν ήδη κατά την παιδική ηλικία, χωρίς να ρωτηθούμε αν θέλουμε αυτές τις επιλογές, αν είναι προς το συμφέρον μας να λειτουργούμε με αυτόν τον τρόπο, αν είναι η ζωή που θέλουμε να ζήσουμε. Για αυτούς τους λόγους νιώθουμε το ψυχοπλάκωμα, ότι κάτι πιέζει προς τα κάτω την ψυχή, νιώθουμε τη στενοχώρια, (στενός~χώρος), και τον περιορισμό.

Ξεμπλοκάροντας τον εαυτό από τις αγχωτικές αντιλήψεις, μαθαίνοντας να διεκδικούμε τη ζωή που εμείς ποθούμε, νιώθουμε μεγαλύτερη ελευθερία και ζωτικότητα.

Ποια είναι η χρυσή τομή στο άγχος;

Το σώμα, λοιπόν, προσβάλλεται από τις ψυχικές δυσλειτουργίες και συμπεριφορές, και το άγχος αποτελεί ένα από τα πιο δυσάρεστα και ανυπόφορα συναισθήματα, εφόσον το προσεγγίζουμε με αρνητικό τρόπο και όχι θετικό. Ο στόχος είναι να μάθουμε ποιοι είμαστε, ποια είναι η αληθινή αξία μας. Αν είμαστε αγχώδεις και ευάλωτοι να μάθουμε να διαχειριζόμαστε τα στρεσογόνα ερεθίσματα. Δεν μπορούμε να αποφύγουμε το άγχος, αλλά έχουμε τη δυνατότητα να κυριεύσουμε πάνω του με εναλλακτικές σκέψεις και πεποιθήσεις.

Αν μας τρομάζουν οι αλλαγές, να κάνουμε ένα βήμα τη φορά πιο κοντά σε μία αλλαγή, να ζυγίσουμε τα υπερ και τα κατά, να γίνουμε πιο τολμηροί. Αν νιώθουμε ότι είμαστε ασταθείς σαν άνθρωποι να μάθουμε να δημιουργήσουμε ισορροπημένο πρόγραμμα καθημερινότητας και να ρυθμίζουμε μόνοι μας τη συναισθηματική μας κατάσταση απέναντι στα ερεθίσματα.

Να μάθουμε να νιώθουμε ασφαλείς ακόμη και αν αγχωθούμε. Να μπορούμε να χαλαρώνουμε το βράδυ, να μπορούμε να κοιμόμαστε επαρκώς, να απολαμβάνουμε το τώρα ακόμη και αν μερικές φορές το μυαλό ξεφεύγει στο άγχος του αύριο.

Η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας μπορεί να έρθει εάν η μοναδική σύνθεση του χαρακτήρα μας έρθει σε ισορροπία με τους σωστούς τρόπους διαχείρισης των στρεσογόνων και ψυχοπιεστικών καταστάσεων.