Ανδρική φιλία και ψυχική υγεία

Το ζήτημα της ανδρικής φιλίας είναι ταυτόχρονα απλό αλλά και περίπλοκο. Αυτό συμβαίνει επειδή – αν ρωτήσετε οποιονδήποτε άνδρα – θα σας πει ότι το καλό της ανδρικής φιλίας (όπως τη θεωρούμε έστω κοινωνικά) είναι ακριβώς το πόσο απλή είναι και πόσο χαλαρούς αλλά και ξεκάθαρους κώδικες επικοινωνίας έχει. Το οποίο ακούγεται καλό, μέχρι να θυμηθούμε ότι νοητά ακολουθείται από το “...σε σύγκριση με τις γυναίκες” και να σκεφτούμε ότι πολλές από τις εκφάνσεις του φύλου στην κοινωνία είναι βουτηγμένες σε απαρχαιωμένες αντιλήψεις.

Συνεπώς, ναι, η ανδρική φιλία μπορεί να είναι πολύ απλή ώρες-ώρες και αυτό είναι πρόβλημα, επειδή η απλότητα δεν πηγάζει από την άνεση και την κατανόηση, αλλά από την κοινωνική και εσωτερική ανάγκη να αναλάβουμε τον ανδρικό ρόλο (στωικός, λακωνικός, χωρίς συναισθήματα) που μας έχει προετοιμάσει η κοινωνία. Οι περισσότεροι άνδρες που δεν μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, ακόμα και με τους πιο κοντινούς τους φίλους, μάλλον κάποτε άκουσαν στα πιο νεαρά τους χρόνια ότι τα συναισθήματα είναι για τις γυναίκες και ότι η οικειότητα μεταξύ δύο ανδρών φίλων δεν μπορεί παρά να σημαίνει κάτι ομοφυλοφιλικό – και δεν χρειάζεται να κάνουμε πολύ βαθιά ιστορική αναδρομή για να θυμηθούμε ότι ο χαρακτηρισμός κάποιου πράγματος ως γυναικείου ή γκέι ήταν για αδιανόητα μεγάλο χρονικό διάστημα κάτι που αντιμετωπιζόταν ως κοινωνική καταδίκη.

Προφανώς, όπως όλοι ξέρουμε, το να έχουμε υγιείς φιλίες είναι κάτι που μπορεί να ενισχύσει την ψυχική μας υγεία, ακόμα και τη μακροζωία μας. Τα κακά νέα είναι ότι ο αριθμός ανδρών που δηλώνουν ότι δεν έχουν στενούς φίλους – πιθανότατα λόγω εσωτερικευμένων προβλημάτων όπως αυτά που αναφέραμε πιο πάνω, ή δυσκολιών στην επικοινωνία που και πάλι δεν είναι εύκολο να συζητηθούν – έχει αρχίσει να ανεβαίνει, ειδικά μετά την πανδημία.

Αυτές είναι μερικές πληροφορίες που μπορούν να σας βοηθήσουν να αποκτήσετε πιο στενό κύκλο γνωριμιών, αλλά και να καλλιεργήσετε αυτές τις γνωριμίες για να γίνουν στενές φιλίες – ειδικά αν τα (ανόητα, ας το πούμε φωναχτά και χωρίς ντροπή) κοινωνικά στερεότυπα γύρω από την “ανδρική συμπεριφορά” έχουν επηρεάσει το πώς προσεγγίζετε τις σχέσεις σας.

“Μισό λεπτό, και αν εγώ δεν έχω κανένα σχετικό πρόβλημα;”

Τότε μάλλον διαβάζετε το λάθος κείμενο, αλλά συνεχίστε επειδή μπορεί και να διαβάσετε κάτι που να σας ξέφυγε. Εναλλακτικά, αυτό το κείμενο όντως δεν είναι για εσάς. Δεν είμαστε εδώ για να πούμε ότι τα προβλήματα σχέσεων και συμπεριφοράς που οφείλονται στους περιορισμούς του κοινωνικού φύλου είναι κάτι που επηρεάζουν στον ίδιο βαθμό όλους τους άνδρες, και ακόμα περισσότερο δεν είμαστε εδώ για να δώσουμε παραδείγματα ή να κάνουμε ντιμπέιτ. Αν είστε άνδρας και σας ενδιαφέρει να νιώσετε ότι γίνεστε ακόμα καλύτεροι φίλοι με τους φίλους σας, συνεχίστε να διαβάζετε.

Ανδρική ψυχική υγεία και φιλίες

Η ανδρική ψυχική υγεία είναι ένα ζήτημα που έχει μελετηθεί εκτενώς, απαιτείται όμως ακόμα περισσότερη έρευνα. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι μέχρι πολύ πρόσφατα (και ακόμα, σε κάποια σπίτια) τα αγόρια μεγαλώνουν  μαθαίνοντας να καταπιέζουν τα συναισθήματά τους και να μην μιλούν για αυτά. Αυτό οδηγεί σε μοτίβα συμπεριφοράς που μπορεί να στραφούν εναντίον του ίδιου μας του εαυτού, όπως και των γύρω μας μέσα από αναπόφευκτα συναισθηματικά ξεσπάσματα όταν το άτομο νιώθει ότι δεν μπορεί να συγκρατηθεί άλλο. Ακόμα χειρότερα, το ίδιο το ξέσπασμα μπορεί να δημιουργήσει έντονα συναισθήματα ντροπής που μετά να στείλουν το άτομο ακόμα πιο βαθιά στην καταπίεση, με τον φόβο να μην ξανασυμβεί κάτι ανάλογο.

Μέσα στις ανδρικές φιλίες, είναι πιο πιθανό αυτές οι συμπεριφορές να γίνουν κατανοητές, αλλά συχνά θα γίνουν κατανοητές σε πιο υποσυνείδητο επίπεδο και δύσκολα θα συζητηθούν, ειδικά αν κάποια παρόμοια πρωτοβουλία για συζήτηση στο παρελθόν αντιμετωπίστηκε με απαξίωση. Με τον καιρό, αυτό κάνει κακό στην ίδια τη φιλία, περιορίζοντας το δέσιμο μεταξύ των ατόμων. Σκεφτείτε ένα παντρεμένο ζευγάρι που δεν αισθάνεται πλέον ενθουσιασμό και θυμίζει περισσότερο συγκατοίκους. Τώρα κάντε το παράδειγμα 100% πλατωνικό και αυτό είναι το αποτέλεσμα: Δύο άνθρωποι που στην καλύτερη περίπτωση έχουν ένα παρελθόν που τους δένει αλλά χωρίς κάποια ασφάλεια ή εμπιστοσύνη για το μέλλον, και στη χειρότερη που έχουν άσχημα συναισθήματα να σιγοβράζουν μέσα τους ο ένας για τον άλλο.

Τα καλά (και τα κακά) νέα

Τα καλά νέα είναι ότι οι νεότερες γενιές φαίνεται να αφήνουν πίσω τους όλο και περισσότερο αυτό το στίγμα. Τα κακά νέα είναι ότι για κάθε άνδρα που αποφασίζει να είναι πιο ανοιχτός με τα συναισθήματά του για να βελτιώσει τις σχέσεις του, μπορεί να εμφανιστεί και ένας άνδρας που θα χρησιμοποιήσει αυτές τις νέες γνώσεις (και ειδικά τη νέα ορολογία που θα μάθει) για να συνεχίσει τα ίδια μοτίβα συμπεριφοράς του σε νέο πλαίσιο – σκεφτείτε, για παράδειγμα, έναν άνδρα που σταθερά φέρεται άδικα στις συντρόφους του, μόνο που πλέον μπορεί να χρησιμοποιήσει “ψυχαναλυτική” “ορολογία” από το ίντερνετ για να βάλει τον εαυτό του στη θέση του θύματος χωρίς να χρειάζεται να ξεσπάσει συναισθηματικά (κάτι που ούτως ή άλλως έχει πάντα μεγάλες πιθανότητες να προκαλέσει αισθήματα συμπόνοιας στον συνομιλητή, ακόμα και αν το ξέσπασμα είναι οργισμένο).

Τι μπορώ να κάνω αν παρατηρήσω ότι δυσκολεύομαι να ανοιχτώ;

Αρχικά, μιλήστε σε κάποιο κοντινό σας άτομο. Προετοιμαστείτε ψυχολογικά για το ότι μπορεί η κουβέντα να γίνει άβολη ή να κολλήσει, αλλά μην τα παρατήσετε. Αν το ζήτημα που θέλετε να επικοινωνήσετε αφορά τη σχέση σας με κάποιον φίλο (π.χ. μια παρεξήγηση) τότε προσεγγίστε το ψύχραιμα και προσπαθήστε να ελέγξετε τις αντιδράσεις σας – όπως και να μην παρασυρθείτε αν ο συνομιλητής σας έχει έντονες αντιδράσεις- δεν είναι πρόσκληση σε καυγά.

Αν αισθάνεστε ότι δεν υπάρχει κάποιο άτομο στον κύκλο σας που να εμπιστεύεστε αρκετά για μια τέτοια συζήτηση, τότε η καλύτερη λύση είναι να μιλήσετε με έναν ειδικό. Ένας ψυχολόγος μπορεί να σας βοηθήσει σε πρώτο στάδιο να βάλετε τις σκέψεις σας σε μια σειρά και να αναγνωρίσετε τα συναισθήματά σας, όπως και αυτό που τα προκαλεί. Σε δεύτερο επίπεδο θα μπορέσει να σας βοηθήσει να χτίσετε πιο γερές σχέσεις με τους ανθρώπους γύρω σας, και με πρακτικές συμβουλές, αλλά επίσης με το να καταλάβετε ποια είναι τα μοτίβα που κρατούν και τη δική σας επικοινωνία “κλειδωμένη”.