Άμυνα έναντι λοιμώξεων και αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα

Η βέλτιστη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος έχει ζωτικό ρόλο για την άμυνα έναντι παθογόνων μικροοργανισμών. Ιδιαιτέρως κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου η καλή άμυνα προστατεύει από σοβαρές επιπλοκές (π.χ. ανάπτυξη σοβαρής πνευμονίας ως μετεξέλιξη γρίπης, βρογχικό άσθμα, παρατεταμένα συμπτώματα) κατά την επίθεση αναπνευστικών ιών που ενδημούν.

Πώς αντιδρά το αμυντικό σύστημα κατά την επίθεση βλαπτικών μικροοργανισμών

Το αμυντικό σύστημα του ανθρώπου περιλαμβάνει σύνθετους μηχανισμούς άμυνας.

Το δέρμα που προστατεύει τα ευαίσθητα εσωτερικά όργανα από τους εισβολείς, το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα που φιλτράρει τον εισπνεόμενο αέρα και τα πεπτικά ένζυμα του στομάχου που καταστρέφουν τους εισβολείς που εισέρχονται στο σώμα μαζί με τα ωφέλιμα συστατικά των τροφών, αποτελούν επιφανειακές, πρώτες γραμμές άμυνας.

Χημικές ουσίες που απελευθερώνονται, μετά την είσοδο του παθογόνου μικροοργανισμού σε βαθύτερα στρώματα, όπως   ιντερλευκίνες και ιντερφερόνες  συντελούν στην ρύθμιση ανοσιακών, αποτοξινωτικών και αιμοποιητικών διεργασιών. Τα πυρετογόνα, έχουν ως άμεσο αποτέλεσμα τη ρύθμιση της κεντρικής θερμοκρασίας σε υψηλότερα επίπεδα από τον υποθάλαμο και την εμφάνιση πυρετού. Βασικό ρόλο στην άμυνα του οργανισμού έχουν τα λευκά αιμοσφαίρια, που κυκλοφορούν στο αίμα. Πολλά λευκά αιμοσφαίρια έχουν την ικανότητα, εάν χρειαστεί, να διαπηδήσουν τους πόρους του αιμοφόρου αγγείου και να μεταναστεύσουν στην περιοχή της βλάβης, όπου με το μηχανισμό της φαγοκυττάρωσης καταστρέφουν τα βλαπτικά κύτταρα. Στο σώμα ωστόσο υπάρχουν και μόνιμα καθηλωμένα κύτταρα στους ιστούς με ικανότητα φαγοκυττάρωσης και μετανάστευσης σε ειδικές συνθήκες (π.χ. φλεγμονή). Ιδιαίτερα πλούσιος σε ιστικά μακροφάγα είναι ο λεμφικός ιστός που εδράζεται στους λεμφαδένες, το σπλήνα, τον θύμο, τις αμυγδαλές, σχηματισμούς του εντέρου και άλλων περιοχών και το ήπαρ.

Η ειδική ανοσία, αφορά την ιδιαίτερη ικανότητα του οργανισμού να αναπτύσσει ειδική αναμνηστική ανοσία έναντι ορισμένων παθογόνων αιτίων. Βασικοί συντελεστές της ειδικής ανοσίας είναι τα λεμφοκύτταρα, που παράγονται στον λεμφικό ιστό. Μετά την είσοδο του λοιμογόνου παράγοντα ειδικά αντισώματα που παράγονται από λεμφοκύτταρα  και ειδικά ευαισθητοποιημένα λεμφοκύτταρα  επιτίθενται στο παθογόνο αίτιο. Το συμπλήρωμα είναι ένα σύστημα ανενεργών ενζύμων του αίματος. Μία από τις βασικές οδούς ενεργοποίησης των ενζύμων αυτών είναι η σύνδεση αντισώματος-βλαπτικού παράγοντα με τελικό στόχο την πλήρη εξουδετέρωσή του. Τα ειδικά αντισώματα και τα ειδικά ευαισθητοποιημένα λεμφοκύτταρα έχουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη ανοσίας μετά την αποδρομή της λοίμωξης και στην ταχεία εξουδετέρωση του παθογόνου μικροοργανισμού επί μελλοντικής νέας επίθεσης, λόγω ανοσολογικής μνήμης.

Αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα-αίτια

Οποιοσδήποτε παράγοντας μειώνει την επάρκεια των μηχανισμών άμυνας του ανθρώπου, προκαλεί αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα. Ο βαθμός της εξασθένησης δεν είναι ίδιος σε κάθε περίπτωση και εξαρτάται τόσο από τον παράγοντα που προκαλεί εξασθένηση, όσο και από παραμέτρους που αφορούν εξατομικευμένα τον οργανισμό όπως είναι η κληρονομικότητα, το συνολικό status υγείας του οργανισμού, κ.α.

Ο κυριότερος φυσιολογικός παράγοντας που προκαλεί καταστολή του ανοσοποιητικού στον ενήλικο, είναι η ηλικία. Η καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος με την ηλικία οφείλεται σε πολλές ταυτόχρονες παθοφυσιολογικές διαταραχές όπως είναι η βραδεία αντίδραση σε βλαπτικά ερεθίσματα, η αυξημένη τάση για παραγωγή αντισωμάτων που κατευθύνονται ενάντια στους ίδιους τους ιστούς του σώματος (αυτοαντισώματα), η πτώση λεμφοκυττάρων και συμπληρώματος, η μειωμένη λειτουργικότητα των αντισωμάτων. Στον αντίποδα τα μωρά έχουν πιο αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα συγκριτικά με το νέο ενήλικο, λόγω ανωριμότητας.

Ο κατάλογος των νοσημάτων και καταστάσεων που προκαλούν αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα είναι μακρύς και οι παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί διαφέρουν από περίπτωση σε περίπτωση. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε:

• Τις αναπνευστικές λοιμώξεις (συνήθως προκαλούν παροδική καταστολή)
• Την αναιμία
• Την κακή διατροφή
• Τις αλλεργίες
• Την υπερκόπωση
• Τον αλκοολισμό
• Τη στεφανιαία νόσο
• Τη χρόνια αναπνευστική πνευμονοπάθεια
• Τη νεφρική ανεπάρκεια
• Την κίρρωση του ήπατος
• Τη λοίμωξη από τον ιό του aids
• Τη σπληνεκτομή
• Νοσήματα με ελαττωματική παραγωγή αντισωμάτων (π.χ. λευχαιμία)
• Νοσήματα υπό κορτικοειδή ή ανοσοκατασταλτικά φάρμακα
• Τους πάσχοντες από χρόνιες μεταβολικές νόσους
• Τους πάσχοντες από καρκινώματα
• Τους διαβητικούς
• Τους πάσχοντες από ορισμένα νευρολογικά νοσήματα
• Τους πάσχοντες από αιμοσφαιρινοπάθειεςΤους χρόνιους καπνιστές
• Το υψηλού βαθμού stress

Η σωστή προληπτική παθολογική εξέταση σε συνδυασμό με βασικούς εργαστηριακούς ελέγχους και στοχευμένους εμβολιασμούς σε σοβαρές περιπτώσεις εξασθένησης του ανοσοποιητικού συστήματος,  πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί οπωσδήποτε πριν τον Χειμώνα ώστε να επιτευχθεί η άριστη ρύθμιση ή άρση τυχόν υποκείμενου παθολογικού νοσήματος ή παράγοντα εν όψει των χειμερινών αναπνευστικών λοιμώξεων.