Επιληψία: Το "βραχυκύκλωμα" του εγκεφάλου, το στίγμα και η λάθος διάγνωση

Περίπου 86.000 άτομα στην Ελλάδα και 65 εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο έχουν επιληψία. Τα νέα φάρμακα αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τη νευρολογική διαταραχή, αποτρέποντας τις κρίσεις σπασμών που προκαλεί το παροδικό «βραχυκύκλωμα» σε σημεία του εγκεφάλου. Η λάθος διάγνωση στερεί από ένα μεγάλο αριθμό ατόμων την δυνατότητα ορθής αντιμετώπισης και βελτίωσης της ποιότητας ζωής τους.

Στο ζήτημα της λάθος διάγνωσης είναι εστιασμένο κυρίως το 18^ο Πανελλήνιο Συνέδριο Επιληψίας, που διοργανώνεται στη Θεσσαλονίκη από τον Πανελλήνιο Επιστημονικό Σύλλογο κατά της Επιληψίας (Π.Ε.Σ.Ε.). Ο πρόεδρος του Συλλόγου, παιδονευρολόγος, επιληπτολόγος, Αθανάσιος Κοβάνης (φωτογραφία), ο οποίος την περασμένη εβδομάδα βραβεύτηκε για την προσφορά του στο πανευρωπαϊκό συνέδριο στη Ρώμη, μιλάει στο iatronet.gr για τη φύση της νευρολογικής διαταραχής, την αξία της ορθής αναγνώρισης των συμπτωμάτων, τα νέα φάρμακα, αλλά και το κοινωνικό στίγμα, που δυστυχώς εξακολουθεί να υφίσταται.

Το "βραχυκύκλωμα" του εγκεφάλου

Επιληψία είναι μια συχνή αλλά αντιμετωπίσιμη χρόνια εγκεφαλική διαταραχή, η οποία παρατηρείται παγκοσμίως σε όλες τις ηλικίες, ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, εκπαίδευσης, κοινωνικής ή και οικονομικής κατάστασης. "Δεν είναι ασθένεια, αλλά είναι η τάση που έχουν ορισμένα άτομα να κάνουν διάφορους σπασμούς, κρίσεις ή επεισόδια, εξαρτάται πώς τα ονομάζει κάποιος. Περιοδικά στον εγκέφαλο αυτών των ανθρώπων γίνονται διάφορα ‘βραχυκυκλώματα’, από υπερβολική ή σύγχρονη δραστηριότητα των κυττάρων του εγκεφάλου, που εκδηλώνονται με ποικιλόμορφα συμπτώματα, ανάλογα με την περιοχή του εγκεφάλου που διεγείρεται ή βραχυκυκλώνει", εξηγεί ο κ. Κοβάνης και προσθέτει: "Επομένως, βλέποντας το τι σύμπτωμα έχει το άτομο ή τι είναι αυτό που μας λέει ότι αισθάνεται, έχουμε μια ιδέα από πού μπορεί να προέρχεται η κρίση".

Από τα 86.000 άτομα με επιληψία στην Ελλάδα, τα 23.000 είναι παιδιά, ηλικίας κάτω των 16 ετών. Με τη σωστή διάγνωση και την κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση, περίπου το 70% των ατόμων με επιληψία είναι απαλλαγμένα από τις επιληπτικές κρίσεις, ζουν μια φυσιολογική ζωή και αρκετοί από αυτούς μπορούν να καταλαμβάνουν ανώτατα αξιώματα. Ένα ποσοστό 20% συνεχίζει να κάνει αραιές κρίσεις, παρά τη θεραπεία, αλλά λειτουργεί φυσιολογικά, ενώ στο υπόλοιπο 10% η επιληψία είναι ανθεκτική στα φάρμακα. Τα άτομα αυτά έχουν και σοβαρές συννοσηρότητες, όπως ψυχιατρικά και άλλα νευρολογικά προβλήματα, και είναι υποψήφια για εναλλακτικές παρεμβάσεις, όπως η χειρουργική της επιληψίας.

Λάθος διάγνωση

Παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στην αναγνώριση των συμπτωμάτων, η λανθασμένη διάγνωση παραμένει και σήμερα μεγάλη πρόκληση στην επιληψία. Μια λάθος διάγνωση μπορεί να οδηγήσει σε λάθος αγωγή ή μη ορθή δοσολογία αγωγής και να οδηγήσει σε παρενέργειες και άλλα προβλήματα.

Σύμφωνα με τον κ. Κοβάνη,

• Περίπου το 25% των ατόμων που έχουν διαγνωστεί ότι έχουν επιληψία, στην πραγματικότητα έχουν κάτι άλλο και έχει γίνει λάθος διάγνωση.
• Σε ένα άλλο παρόμοιο ποσοστό, ενώ έχουν επιληψία αυτή δεν έχει διαγνωστεί, και έχει κριθεί λανθασμένα ότι έχουν διάφορα ψυχολογικά προβλήματα.
• Μία τρίτη ομάδα, περίπου 25% με 30% μπορεί να έχει και επιληπτικές κρίσεις και μη επιληπτικά φαινόμενα.

"Ένα 80% της διάγνωσης ότι το φαινόμενο είναι επιληπτικό κι όχι μη επιληπτικό βγαίνει από το ιστορικό. Ο έμπειρος γιατρός μπορεί να αναγνωρίσει", επισημαίνει, προσθέτοντας: "Αφού έχει διαγνώσει ότι είναι επιληπτικό, μετά καλείται να δει ποια είναι η μορφή των κρίσεων: Προέρχονται από ένα συγκεκριμένο σημείο στον εγκέφαλο ή κρίσεις που αφορούν ολόκληρο τον εγκέφαλο; Ή είναι άγνωστης αιτιολογίας; Εκεί μπαίνει το εγκεφαλογράφημα που μπορεί να μας βοηθήσει. Εμείς που ασχολούμαστε κυρίως με παιδιά, κάνουμε εγκεφαλογραφήματα ύπνου και ξύπνιου. Αυτό έχει κι ένα άλλο πλεονέκτημα, γιατί πολλές φορές τα παιδιά δεν συνεργάζονται καλά".

Αντιμετώπιση

Η φαρμακευτική αγωγή για την επιληψία στοχεύει στην αποτροπή των κρίσεων, με τα φάρμακα να διαφέρουν ανάλογα με τη μορφή της κρίσης. "Είναι διαφορετικά αυτά που λειτουργούν στις κρίσεις όπου ο εγκέφαλος ‘βραχυκυκλώνει’ αυτόματα ολόκληρος και διαφορετικά αυτά που στοχεύουν όταν το ‘βραχυκύκλωμα’ ξεκινάει από ένα σημείο και γενικεύεται", εξηγεί ο κ. Κοβάνης και συμπληρώνει: "Για να εξηγήσω πολλές φορές στους γονείς λέω πως στη μια περίπτωση σβήνουν ξαφνικά τα φώτα στο σπίτι, κοιτάμε τον γείτονα και βλέπουμε πως δεν έχει κι αυτός φως. Είναι μια γενικευμένη κατάσταση. Στην άλλη περίπτωση, την εστιακή, σβήνει το φως σε ένα δωμάτιο και διορθώνεις την ασφάλεια".

Τα νέα φάρμακα που έχουν αναπτυχθεί προσφέρουν καλύτερη ποιότητα ζωής στους λήπτες, καθώς τους απαλλάσσουν από σοβαρές παρενέργειες.

Στίγμα

Το Συνέδριο ξεκίνησε το βράδυ της Πέμπτης με μια κοινωνική συνεδρία, ανοιχτή στο κοινό, με στόχο την ενημέρωσή του, μεταξύ άλλων για το κοινωνικό στίγμα της επιληψίας, που δυστυχώς παραμένει. "Η άγνοια και η κοινωνική προκατάληψη, η απρόβλεπτη κρίση, η ανησυχία για το μέλλον και την εκπαίδευση, την εργασία, την οικογένεια, την οδήγηση, την ασφάλεια, καθώς και η υπερπροστασία των παιδιών δημιουργούν αρκετά προβλήματα που σχετίζονται με την σωστή διάγνωση και ενημέρωση", αναφέρει ο επιληπτολόγος και προσθέτει: "Ρωτάω τις μαμάδες τι φοβούνται μετά την κρίση του παιδιού και μου απαντάνε ‘μη μου πεθάνει’. Το παίρνουν στην αγκαλιά τους, κοιμούνται μαζί του γιατί η κρίση μπορεί να έρθει στον ύπνο. Και προσπαθούμε να τις πούμε πως δεν πρέπει να το κάνουν αυτό, γιατί το παιδί θα γίνει τόσο εξαρτώμενο που δεν θα αναπτυχθεί η προσωπικότητά του".