Λιπώδης διήθηση.: Ποια είναι τα αίτια και ποια φάρμακα συνδέονται με την ανάπτυξή της

Το λιπώδες ήπαρ ή λιπώδης διήθηση αποτελεί παθολογική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από συσσώρευση τριγλυκεριδίων και άλλων λιπών στα ηπατικά κύτταρα. Η συσσώρευση λίπους στο συκώτι συνδέεται παθοφυσιολογικώς με μειωμένη βήτα-οξείδωση μιτοχονδριακών λιπαρών οξέων, αυξημένη σύνθεση ενδογενών λιπαρών οξέων, αλλοιωμένο μεταβολισμό των λιποπρωτεϊνών πολύ χαμηλής πυκνότητας (VLDL). Η απομάκρυνση από τη μεσογειακή διατροφή, η αυξημένη επίπτωση της παχυσαρκίας, η αύξηση της ποσότητας του χρόνου που ο άνθρωπος διαθέτει μπροστά από υπολογιστές και τηλεοράσεις από την παιδική του ηλικία, η κατάχρηση αλκοόλ είναι τα κύρια αίτια της αύξησης της συχνότητας της νόσου και των επιπλοκών της στην Ελλάδα σήμερα.

Οι περισσότεροι ασθενείς με λιπώδη νόσο του ήπατος είναι ασυμπτωματικοί. Ωστόσο, αρκετοί αναφέρουν επίμονη κόπωση, κακουχία ή ενόχληση στην άνω κοιλιακή χώρα. Όταν η λιπώδης διήθηση προκαλέσει βλάβη στη λειτουργία του ήπατος, συμπτώματα ηπατικής νόσου, όπως ασκίτης, οίδημα και ίκτερος, μπορεί να εμφανιστούν. Οι εργαστηριακές ανωμαλίες περιλαμβάνουν αυξημένα επίπεδα τρανσαμινασών, γgt και ανάδειξη του λίπους στο υπερηχογράφημα ήπατος. Σε αρκετές περιπτώσεις τυχαίος εργαστηριακός ή προληπτικός έλεγχος check up εντοπίζει το πρόβλημα.

Παρά το γεγονός ότι η συσσώρευση λίπους στο συκώτι θεωρούνταν παλαιότερα αθώα κατάσταση, σήμερα είναι γνωστό ότι  μπορεί να προκαλέσει ηπατική φλεγμονή και θάνατο ηπατικών κυττάρων αλλοιώνοντας την αποτοξινωτική δύναμη του ήπατος που αποτελεί βασικό όργανο απομάκρυνσης και αδρανοποίησης τοξινών για τον οργανισμό. Η κατάσταση ενδέχεται να προκαλέσει ελάττωση της ενεργειακής εφεδρείας του σώματος, διατάραξη της ικανότητας του σώματος να αμύνεται έναντι τοξινών και βλαπτικών παραγόντων, ηπατική ανεπάρκεια, κίρρωση. Η κίρρωση μπορεί να οδηγήσει σε συσσώρευση υγρών στην κοιλιακή χώρα λόγω ασκίτη, διεύρυνση αγγείων οισοφάγου και αιμορραγία, σύγχυση- υπνηλία-διαστροφή συμπεριφοράς λόγω ηπατικής εγκεφαλοπάθειας, γυναικομαστία, διεύρυνση σπλήνας. Οι ασθενείς με λίπος στο συκώτι ευρίσκονται επιπροσθέτως σε ομάδα υψηλού κινδύνου για προσβολή από καρδιακές παθήσεις και καρκινώματα.

Αίτια λιπώδους διήθησης

Τα πιο συχνά αίτια της παθολογικής αυτής κατάστασης είναι η κατάχρηση αλκοόλ το μεταβολικό σύνδρομο ο διαβήτης τύπου II, η παχυσαρκία, οι απότομες μεταβολές βάρους, η υπερτριγλυκεριδαιμία.

Άλλα αίτια είναι:

• Μεταβολικές ανωμαλίες όπως γαλακτοζαιμία, ασθένειες αποθήκευσης γλυκογόνου, ομοκυστινουρία και τυροσιναιμία
• Η κοιλιοκάκη
• Η νόσος Wilson
• Μικρόβια και ιοί όπως οι ηπατίτιδες
• Oι πολυκυστικές ωοθήκες
• Η κύηση
• Ορισμένες ενδοκρινοπάθειες (π.χ. σύνδρομο cushing νοσήματα θυρεοειδούς)
• Το σύνδρομο REYE
• Η άπνοια κατά τον ύπνο
• Tοξικές ουσίες, όπως είναι η κοκαΐνη
• Γενετικοί παράγοντες

Συνήθη φάρμακα που προκαλούν λιπώδη διήθηση

• Βαλπροϊκό οξύ
• Τετρακυκλίνη
• Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα ιβουπροφαίνη, ναπροξένη\
• Η αμιοδαρόνη
• Χημειοθεραπευτικά φάρμακα όπως η ιρινοτεκάνη, η 5-FU και η οξαλιπλατίνη
• Η μεθοτρεξάτη
• Η ταμοξιφαίνη
• Τα κορτικοστεροειδή
• Oρισμένα αντικαταθλιπτικά
• Φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση του ιού του aids όπως οι αναστολείς πρωτεάσης

Η θεραπεία της λιπώδους διήθησης

Κατά την ιατρική εξέταση και αξιολόγηση δίνονται εξατομικευμένα διατροφικά προγράμματα και φάρμακα ανάλογα με το αίτιο της λιπώδους διήθησης, το στάδιο, τις εγκατεστημένες επιπλοκές και τον κίνδυνο εμφάνισής τους.

Γενικά μέτρα που πρέπει να λαμβάνουν οι πάσχοντες από λιπώδη διήθηση:

O δραστικός περιορισμός του αλκοόλ είναι σημαντικός στην περίπτωση πασχόντων  από λιπώδη διήθηση. Επιπλέον οι πάσχοντες πρέπει να ασκούνται συστηματικά, να μεριμνούν για τη σταδιακή απώλεια του υπερβάλλοντος βάρους εάν είναι υπέρβαροι και να επιτυγχάνουν σταθεροποίηση του σωματικού τους βάρους. Η μειωμένη κατανάλωση λιπαρών ουσιών, η αποχή από fast food και η παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή, η οποία περιλαμβάνει την καθημερινή κατανάλωση φυτικών προϊόντων της Μεσογείου όπως δημητριακών ολικής άλεσης, φρούτων λαχανικών, extra παρθένου ελαιόλαδου, συνιστώνται για τους πάσχοντες από λιπώδη διήθηση. Η συνετή χρήση καφέ, η συχνή κατανάλωση γιαουρτιού και η κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε βιταμίνη Ε και C έχουν σύνθετες ευεργετικές δράσεις. Οι πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη, τριγλυκερίδια, αυξημένο σίδηρο, αυξημένη χοληστερόλη πρέπει να έχουν άριστη ρύθμιση των νοσημάτων αυτών. Οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη (π.χ. αναψυκτικά και κονσερβοποιημένα τρόφιμα, σιρόπι φρουκτόζης ή καλαμποκιού) προάγουν τη συσσώρευση λίπους στο ήπαρ, πιθανώς λόγω εξάντλησης  τριφωσφορικής αδενοσίνης (ATP) και αυξημένης παραγωγής ουρικού οξέος και πρέπει να αποφεύγονται.