Πειραματική πρόκληση ουλίτιδας και τερηδόνας σε διαβητικά ποντίκια

Επιστημονικά δεδομένα έχουν καταδείξει μια σαφή σχέση αλληλεπίδρασης του σακχαρώδη διαβήτη και της περιοδοντικής νόσου. Η ευαισθησία στην περιοδοντίτιδα αυξάνεται κατά περίπου τρεις φορές σε άτομα με διαβήτη, ενώ αντίστροφα η περιοδοντική φλεγμονή επηρεάζει αρνητικά τον γλυκαιμικό έλεγχο. Η θεραπεία της περιοδοντίτιδας, δε, σχετίζεται με μείωση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης σε στατιστικά σημαντικό βαθμό. Οι μηχανισμοί αυτής της αμφίδρομης σχέσης δεν είναι κατανοητοί σε απόλυτο βαθμό.

Έλληνες επιστήμονες προχώρησαν σε τεχνητή πρόκληση ουλίτιδας και τερηδόνας σε ποντίκια - διαβητικά και μη - με σκοπό να μιμηθούν τους μηχανισμούς παθογένεσης της περιοδοντικής νόσου στον άνθρωπο και σε δεύτερο χρόνο να αναζητηθούν οι κατάλληλες φαρμακευτικές παρεμβάσεις για την θεραπεία της.

Ο γενικός οικογενειακός γιατρός, διευθυντής στο Ναυτικό Νοσοκομείο Πειραιά, Ιωάννης Σφηνιαδάκης (φωτογραφία), μιλάει στο iatronet.gr για τα ευρήματα του πειράματος και εξηγεί γιατί πρέπει οι διαβητικοί ασθενείς να επισκέπτονται τακτικά τον οδοντίατρο για τον έλεγχο της στοματικής τους υγείας.

Περιοδοντική νόσος και σακχαρώδης διαβήτης

Η περιοδοντίτιδα είναι μια κοινή, συχνή, χρόνια φλεγμωνώδης νόσος του περιοδοντίου, που ξεκινάει από την ουλίτιδα και αν αφεθεί χωρίς θεραπεία προκαλεί καταστροφή των υποστηρικτικών δομών των δοντιών, του περιοδοντικού συνδέσμου και του φατνιακού οστού. Εκτιμάται ότι η σοβαρή περιοδοντίτιδα επηρεάζει περίπου το 10% με 15% των ενηλίκων, με πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής τους.

Τα επιδημιολογικά δεδομένα επιβεβαιώνουν ότι ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί σοβαρό παράγοντα κινδύνου για περιοδοντίτιδα. "Οι μηχανισμοί που υποστηρίζουν τους δεσμούς μεταξύ αυτών των δύο καταστάσεων δεν είναι πλήρως κατανοητοί, αλλά περιλαμβάνουν πτυχές της ανοσολογικής λειτουργίας, της δραστηριότητας των ουδετερόφιλων και της βιολογίας των κυτοκινών", επεσήμανε ο κ. Σφηνιαδάκης. Αναφορικά με την επίδραση της περιοδοντικής νόσου στον σακχαρώδη διαβήτη, ο πιθανός μηχανισμός που συνδέει τις δύο νόσους, όπως είπε, αφορά στα περιοδοντικά βακτήρια και τα προϊόντα τους που συνοδεύονται με φλεγμωνώδεις διαμεσολαβητές, τα οποία εισέρχονται στην κυκλοφορία και προκαλούν συστηματική φλεγμονή. Αυτό οδηγεί σε περαιτέρω αντοχή στην ινσουλίνη, με αποτέλεσμα την απορρύθμιση του σακχαρώδη διαβήτη. Ηθεραπεία της περιοδοντίτιδας σχετίζεται με στατιστικά σημαντική μείωση της γλυοζυλιωμένης, σε ποσοστό περίπου 0,4%.

Παράλληλα, ευρήματα πρόσφατων μελετών συνδέουν την περιοδοντίτιδα με τα υψηλά επίπεδα λιπιδίων. Ορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι η ίδια η περιοδοντίτιδα μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένα επίπεδα LDL και τριγλυκεριδίων, που συχνά απαντώνται σε διαβητικούς ασθενείς.

Τεχνητή πρόκληση ουλίτιδας σε ποντίκια

Η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τον Τομέα Φαρμακευτικής Τεχνολογίας του Τμήματος Φαρμακευτικής του ΕΚΠΑ (Ι. Παπαντωνάκη, Ε. Μουστάκα, Χ. Αλμπάνη, Ι. Αναστασοπούλου, Α. Βίτσος, Μ. Ράλλης) και τη Δ' Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική του νοσοκομείου Έλενα Βενιζέλου (Ε .Σφηνιαδάκη), ενώ τα αποτελέσματά της παρουσιάστηκαν στο 37o Πανελλήνιο Ετήσιο Συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης & Εκπαίδευσης για τον Σακχαρώδη Διαβήτη που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη.

Σκοπός της ήταν η ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού μοντέλου πρόκλησης περιοδοντικής νόσου σε φυσιολογικά και διαβητικά ποντίκια, η οποία να μιμείται την παθογένεσή της στον άνθρωπο.

Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν 52 αρσενικά άτριχα ποντίκια, ηλικίας 7 ως 12 εβδομάδων, εκ των οποίων οι 28 φυσιολογικοί και 24 διαβητικοί. Μετά από τεχνητή αύξηση της γλυκόζης αίματος έγινε η επαγωγή της ουλίτιδας με τη μέθοδο της περίδεσης. Αυτή περιλαμβάνει την τοποθέτηση νήματος ή ράμματος γύρω από ένα δόντι και διατήρησή του για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, χωρίς να επηρεάζεται το διπλανό, ώστε να χρησιμοποιηθεί συγκριτικά ως μάρτυρας. Αυτή η μέθοδος οδηγεί σε συσσώρευση και πολλαπλασιασμό βακτηρίων υπερ-ουλικά και υπο-ουλικά και ως εκ τούτου στην πρόκληση περιοδοντικής νόσου.

Στα ποντίκια στα οποία δεν έγινε περίδεση - τόσο τα διαβητικά όσο και τα φυσιολογικά - δεν παρατηρήθηκε καμία απολύτως διαφορά ως προς την παθολογοανατομική εικόνα, με φυσιολογικό επιθήλιο των ούλων. Αντίθετα, υπήρξε μια έντονη φλεγμονώδης διαδικασία σε αυτά με περίδεση.

"Κατά την κλινική αξιολόγηση βρήκαμε ότι προκαλείται φλεγμονή, ερύθημα, οίδημα και αιμορραγία, και ότι αυτό γίνεται με τον ίδιο τρόπο και στον ίδιο χρόνο, τόσο στα διαβητικά όσο και στα μη διαβητικά. Αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένα απλό και αποτελεσματικό πειραματικό μοντέλο πρόκλησης ουλίτιδας, αλλά και τερηδόνας, με στόχο τη μελέτη της εξέλιξης και της θεραπείας της νόσου", εξηγεί ο κ. Σφηνιαδάκης και προσθέτει: "Σε επόμενο στάδιο, πιθανό να χρησιμοποιήσουμε διαβητικά και μη διαβητικά ποντίκια, προκειμένου να βρούμε το κατάλληλο σκεύασμα για να θεραπεύσουμε την περιοδοντίτιδα και να βελτιώσουμε το σάκχαρο".

Συνεργασία γιατρών και οδοντιάτρων

"Καθώς λοιπόν η κατανόησή μας για τη σχέση μεταξύ σακχαρώδη διαβήτη και περιοδοντικής νόσου βαθαίνει, η αυξημένη ευαισθητοποίηση των ασθενών όσον αφορά τη σχέση μεταξύ διαβήτη και στοματικής υγείας, και η συνεργασία ιατρών και οδοντιάτρων για την διαχείριση των προσβεβλημένων ατόμων γίνεται όλο και πιο σημαντική", επισημαίνει ο διευθυντής του Ναυτικού Νοσοκομείου Πειραιά και καταλήγει: "Κάποιος διαβητικός πρέπει να πηγαίνει οδοντίατρο για να εξετάζεται για περιοδοντική νόσο και γενικά την στοματική του υγεία, όπως πρέπει να πηγαίνει στον οφθαλμίατρο για να δει το βυθό του ματιού, όπως πρέπει να πηγαίνει κανονικά σε έναν ποδολόγο ή σε έναν αγγειοχειρουργό για να ελέγξει τα αγγεία του που επηρεάζονται από ζάχαρο. Και αντίστροφα κάποιος με περιοδοντική νόσο πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένος, να κάνει μια γλυκοζυλιωμένη και μια εξέταση αίματος για να δει μήπως βρίσκεται σε μια κατάσταση προδιαβητική".