Η υγρή βιοψία διευκολύνει τον έλεγχο του μελανώματος

Σε σύγκριση με περίπου 20 χρόνια πριν, το ποσοστό επιβίωσης των ασθενών με μελάνωμα προχωρημένου σταδίου έχει υπερδιπλασιαστεί.

Προκειμένου να καταστεί δυνατή η απλή και συνεχής παρακολούθηση της κατάστασης της υγείας του ασθενούς, επιστήμονες από το Tübingen ανέπτυξαν τώρα μια πολύ ευαίσθητη και απλή μέθοδο μέτρησης με τη χρήση μιας μεθόδου υγρής βιοψίας στο DNA του όγκου από το αίμα.

Η νέα προσέγγιση έχει δύο στόχους: Ο ένας είναι η παρατήρηση της αποτελεσματικότητας της χρησιμοποιούμενης θεραπείας, συμπεριλαμβανομένων των καινοτόμων αναστολέων των σημείων ελέγχου του ανοσοποιητικού συστήματος, οι οποίοι έχουν σχεδιαστεί για να "οπλίζουν" το ανοσοποιητικό σύστημα εναντίον ενός όγκου.

Ο δεύτερος στόχος είναι η όσο το δυνατόν πιο έγκαιρη αναγνώριση μιας υποτροπής.

Παρακολούθηση της επιτυχίας τρεις μήνες μετά την έναρξη της θεραπείας

Το κατά πόσον οι ασθενείς ανταποκρίνονται στη θεραπεία μπορεί επί του παρόντος να εκτιμηθεί μόνο περίπου τρεις μήνες μετά την έναρξη της θεραπείας μέσω ακτινολογικής απεικόνισης με τη χρήση ολόσωμης αξονικής τομογραφίας (CT) ή PET-CT (τομογραφία εκπομπής φωτονίων πυρηνικής ιατρικής σε συνδυασμό με αξονική τομογραφία), σύμφωνα με την εφημερίδα "Deutsches Ärzteblatt".

Μια διαφορετική προσέγγιση σε σχέση με τις πολύπλοκες και σχετικά αργά ανταποκρινόμενες απεικονιστικές διαδικασίες θα ήταν η "υγρή βιοψία" (liquid biopsy from the blood), κατά την οποία αναζητείται το DNA του όγκου στο αίμα. Εάν η εξέταση είναι θετική, μπορεί να αναληφθεί γρήγορα δράση.

"Θέλαμε να μάθουμε πόσο αξιόπιστα η υγρή βιοψία δείχνει ότι η θεραπεία λειτουργεί - ή ότι μπορούν να ανιχνευθούν υποτροπές", εξήγησε η Andrea Forschner, επικεφαλής του εξωτερικού ιατρείου μελανώματος στο Πανεπιστημιακό Τμήμα Δερματολογίας στο Tübingen.

Ανίχνευση του DNA του όγκου στο αίμα

Μια ομάδα επιστημόνων στο Ινστιτούτο Ιατρικής Γενετικής και Εφαρμοσμένης Γονιδιωματικής ανέπτυξε μια αντίστοιχη μέθοδο. "Με τη νέα μέθοδο ήταν δυνατή η ανίχνευση ακόμη και πολύ μικρών ποσοτήτων DNA του όγκου στο αίμα, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό για την τακτική παρακολούθηση πιθανών υποτροπών", εξήγησε ο Christopher Schroeder από την ομάδα των επιστημόνων.

Η μέθοδος περιλαμβάνει την ταυτόχρονη εξέταση δειγμάτων αίματος από ασθενείς με προχωρημένο μελάνωμα για 30 διαφορετικές τυπικές αλλαγές στο DNA των καρκινικών κυττάρων. Η μέθοδος διερευνήθηκε σε 104 ασθενείς με μελάνωμα στο πλαίσιο μελέτης. Έγινε σύγκριση με τις δύο μεθόδους απεικόνισης (CT- PET-CT). Κατά τη διάρκεια της θεραπείας διενεργήθηκε υγρή βιοψία κάθε λίγες εβδομάδες.

"Ένα ctDNA (DNA του όγκου) ανιχνεύθηκε σε 10 από τους 13 (76,9%) των ασθενών με επικουρική (φαρμακευτική αγωγή μετά από χειρουργική επέμβαση) θεραπεία με υποτροπή.

Όλοι οι ασθενείς χωρίς όγκο (εννέα) στους οποίους παρακολουθήθηκε η εξέλιξη υποτροπής παρέμειναν αρνητικοί τόσο στην υγρή βιοψία όσο και στην PET-CT κατά τη διάρκεια της περιόδου μελέτης, γεγονός που υποδηλώνει υψηλή αξιοπιστία των ευρημάτων της υγρής βιοψίας", τονίζουν οι επιστήμονες στην επιστημονική τους εργασία που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό “Nature Communications”.

Η μέθοδος θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί για να διαπιστωθεί πολύ γρήγορα αν η φαρμακευτική θεραπεία των ασθενών με μελάνωμα σε προχωρημένο στάδιο με αναστολείς των σημείων ελέγχου του ανοσοποιητικού συστήματος, η οποία αποτελεί πλέον πρότυπο, έχει αποτέλεσμα.

"Σε αντίθεση με την PET-CT, είναι σημαντικά φθηνότερη και μπορεί να επαναληφθεί πολλές φορές σε σύντομο χρονικό διάστημα, για παράδειγμα κάθε μήνα. Μόλις λίγες εβδομάδες μετά την έναρξη της θεραπείας με αναστολείς των σημείων ελέγχου του ανοσοποιητικού συστήματος, η εξέταση δείχνει εάν η ποσότητα του DNA του όγκου στο αίμα μειώνεται ή αυξάνεται.

Καταφέραμε να δείξουμε ότι μια τακτική υγρή βιοψία μπορεί να δείξει νωρίτερα από μια PET-CT αν ένας ασθενής  ανταποκρίνεται ή όχι", δήλωσε η επικεφαλής της μελέτης, Andrea Forschner.

Αυτό είναι επίσης σημαντικό επειδή περισσότεροι από τους μισούς καρκινοπαθείς εμφανίζουν σοβαρές παρενέργειες κατά τη διάρκεια της φαρμακευτικής θεραπείας με αναστολείς των σημείων ελέγχου του ανοσοποιητικού συστήματος. Οι ασθενείς θα μπορούσαν να γλιτώσουν από αυτές εάν αποδειχθεί ότι δεν ανταποκρίνονται καθόλου σε αυτή τη θεραπεία.