Είναι ο ύπνος φάρμακο κατά της παχυσαρκίας;

Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι εδώ και χρόνια, ως ανεπτυγμένη χώρα, έχουμε διαμορφώσει όλα εκείνα τα κοινωνικά πλαίσια, που συνηγορούν στην έκφραση ενός «παχυσαρκογόνου περιβάλλοντος».

Πέρα λοιπόν από τη συνεισφορά της γενετικής προδιάθεσης στην έκφραση της παχυσαρκίας, οι διατροφικές μας συνήθειες και η σωματική μας δραστηριότητα, ιδιαίτερα όπως έχουν εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια, διαμορφώνουν ένα σημαντικότατο παράγοντα ευθύνης, για μια νόσο που τείνει να πάρει τις διαστάσεις επιδημίας.

Τι επιρροή όμως μπορεί να έχει ο ύπνος και η περιορισμένη χρονική του διάρκεια, που απορρέει συχνά από τον έντονο και στρεσογόνο τρόπο ζωής, στην εκδήλωση της παχυσαρκίας? 

Έγκριτα επιστημονικά στοιχεία στις Ηνωμένες Πολιτείες δείχνουν ότι το ποσοστό των ενήλικων που κοιμούνται από 8-9 ώρες κάθε νύχτα, έχει μειωθεί από 40,8% σε 23,5% τα τελευταία 40 χρόνια.

Στην ίδια δε περίοδο η συχνότητα εμφάνισης της παχυσαρκίας έχει διπλασιαστεί.

Παράλληλα τρεις σημαντικές επιδημιολογικές μελέτες, συνδέουν την αύξηση του δείκτη μάζας σώματος, με την μειωμένη διάρκεια ύπνου.

Τα πιο ενδιαφέροντα όμως επιστημονικά δεδομένα, πηγάζουν από μια πολύ πρόσφατη έρευνα των Spiegel και Tasali που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, σε 12 υγιείς ενήλικες με κανονικό σωματικό βάρος. Σε αυτή λοιπόν τη μελέτη παρατηρήθηκε πως τα άτομα που υποβλήθηκαν σε 4 ώρες ύπνο κάθε βράδυ για 2 ημέρες, παρουσίαζαν μια μείωση της τάξεως του 18% στα επίπεδα της ανορεξιογόνου ορμόνης λεπτίνης και μια αύξηση της τάξεως του 28% στα επίπεδα της γκρελίνης, σε σχέση με τα άτομα που υποβλήθηκαν σε 10 ώρες ύπνο κάθε βράδυ για 2 ημέρες.

Η γκρελίνη συντίθεται κυρίως από το στομάχι και δρα σε συγκεκριμένους υποδοχείς του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης, επηρεάζοντας και τα επίπεδα της αυξητικής ορμόνης. Η γκρελίνη λοιπόν, φαίνεται από τα πρώτα δεδομένα να αυξάνει την όρεξη.

Σε μελέτες που έγιναν σε άτομα που έχασαν πολύ βάρος με αυστηρή δίαιτα, φάνηκε πως τα επίπεδα γκρελίνης αυξάνονται δραματικά και ίσως και αυτό το στοιχείο να συνηγορεί στο γιατί η συντήρηση του απολεσθέντος βάρους μετά από τέτοιου είδους δίαιτες, είναι πολύ δύσκολη.

Στην έρευνα λοιπόν των Spiegel και Tasali οι συγκεκριμένες διαφοροποιήσεις στα κλάσματα της λεπτίνης και της γκρελίνης, συσχετίστηκαν με μια αύξηση στην όρεξη για πυκνά ενεργειακά τρόφιμα (π.χ. γλυκά) έως και 45%.

Παρόλο που μια διεξοδική ματιά στην εν λόγω έρευνα γεννά κάποια ερωτηματικά, όπως για παράδειγμα τι ρόλο μπορεί να διαδραματίσει η κορτιζόλη, τα επίπεδα της οποίας αυξάνονται με την διακοπή του ύπνου, στην αύξηση της όρεξης στα άτομα που είχαν μόλις 4 ώρες ύπνου, η μελέτη των επιστημόνων είναι μια πρώτη πολύ αξιόλογη προσπάθεια συσχέτισης της διάρκειας του ύπνου με την παχυσαρκία, πέρα από επιδημιολογικά στοιχεία.

Ίσως λοιπόν στις μελλοντικές συστάσεις και κατευθυντήριες γραμμές για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, εκτός από την τροποποίηση της διατροφικής συμπεριφοράς και την αύξηση της σωματικής δραστηριότητα, εξέχουσα θέση να έχει και η χρονική επάρκεια στη διάρκεια του πολύτιμου όπως φαίνεται, ύπνου!!