6 Μαΐου: Παγκόσμια ημέρα κατά της δίαιτας

Η Παγκόσμια ημέρα κατά της δίαιτας δημιουργήθηκε το 1992, όταν η πρώην ανορεξική και νυν συγγραφέας Mary Evans Young άκουσε ότι μια νεαρή έφηβη αυτοκτόνησε γιατί ‘δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει το πάχος της’. Ετυμολογικά, ο όρος ‘δίαιτα’ σημαίνει ‘το σύνηθες ποσό και είδος τροφίμων και ποτών που λαμβάνονται από ένα άτομο από μέρα σε μέρα’ (Ιατρικό Λεξικό Dorland’s).

Στις μέρες μας, η δίαιτα έχει πλέον ταυτιστεί με την έννοια της περιοριστικής/υποθερμιδικής διατροφής που έχει σαν στόχο την απώλεια βάρους. Για πολλούς, η διαδικασία της δίαιτας συχνά συνοδεύεται από δυσάρεστα συναισθήματα όπως στέρηση, πείνα, περιορισμό, μειωμένη αυτοεκτίμηση σε περίπτωση αποτυχίας, ενώ μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στην ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών όπως η βουλιμία και η επεισοδιακή υπερφαγία.

‘Ας φάμε απόψε…και από Δευτέρα δίαιτα’

Μήπως η έκφραση αυτή σας είναι γνώριμη; Πολύ πιθανό, αφού η πλειοψηφία των ενηλίκων έχει μπει τουλάχιστον μια φορά στη διαδικασία της δίαιτας. Ειδικά οι γυναίκες, συχνά περνάνε μια ολόκληρη ζωή ‘κάνοντας δίαιτα’, χωρίς κάτι τέτοιο να είναι πάντα απαραίτητο ή αποτελεσματικό.

Σε ότι αφορά τη νέα γενιά, πρόσφατα δεδομένα δείχνουν ότι τα παιδιά γονέων που απασχολούνται με το βάρος τους ή κάνουν συχνά δίαιτα, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν διατροφικές διαταραχές ή να γίνουν παχύσαρκα μεγαλώνοντας.

Επίσης, δεν είναι λίγοι οι γονείς που δεν διστάζουν να βάλουν τα υπέρβαρα παιδιά τους σε περιοριστικές δίαιτες, ρισκάροντας την υγεία και την ανάπτυξή τους και αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης διατροφικών διαταραχών.

Τελικά οι δίαιτες 'δουλεύουν';

Κι όμως, παρόλο που μεγάλο μέρος του πληθυσμού είναι ‘σε δίαιτα’, τα ποσοστά παχυσαρκίας συνεχώς αυξάνονται. Οξύμωρο φαινόμενο; Καθόλου, αν αναλογιστεί κανείς ότι ακόμα και όταν μια δίαιτα οδηγεί σε απώλεια βάρους, το 90-95% των ατόμων ξαναπαίρνουν τα κιλά που έχασαν (ή και περισσότερα) μέσα στα επόμενα χρόνια.

Αυτή η συστηματική απώλεια και επαναπρόληψη βάρους -το λεγόμενο φαινόμενο ανακύκλωσης βάρους ή ‘γιο-γιο’, σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο νοσηρότητας και θνησιμότητας σε μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες.

Γιατί το φαινόμενο ‘γιο-γιο’ είναι ανθυγιεινό;

Το φαινόμενο ‘γιο-γιο’ παρατηρείται κατά κύριο λόγο σε άτομα τα οποία ακολουθούν αυστηρές, στερητικές δίαιτες και δεν ασκούνται. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να χάνεται βάρος, όμως η απώλεια αφορά κυρίως μυϊκό ιστό και υγρά, και όχι λίπος.

Χάνοντας μυς, μειώνονται οι καύσεις του οργανισμού, με αποτέλεσμα η διατήρηση του νέου βάρους να είναι δυσκολότερη. Το φαινόμενο αυτό, σε συνδυασμό με την έντονη επιθυμία κατανάλωσης των ‘απαγορευμένων’ τροφίμων της στερητικής δίαιτας μετά την παύση της, οδηγεί στην επαναπρόσληψη του χαμένου βάρους, το οποίο όμως αυτή τη φορά είναι σε μεγαλύτερο ποσοστό λίπος.

Τελικό αποτέλεσμα; Το άτομο επανέρχεται στα κιλά με τα οποία ξεκίνησε (ή και παραπάνω), όμως έχει περισσότερο λίπος και χαμηλότερες καύσεις.

Τελικά, τι είναι αποτελεσματικό;

Η απώλεια βάρους είναι μια περίπλοκη διαδικασία, η οποία προϋποθέτει ρεαλιστικούς στόχους, συγκεκριμένα κίνητρα, υπομονή και επιμονή. Ορισμένα από τα βασικά χαρακτηριστικά μιας ‘επιτυχημένης δίαιτας’ είναι τα εξής:

• Στηρίζεται στις αρχές της ισορροπημένης διατροφής και περιέχει τρόφιμα από όλες τις ομάδες.
• Είναι εξατομικευμένη και προσαρμοσμένη στον τρόπο ζωής, τις συνήθειες και τις προτιμήσεις σας.
• Δεν είναι στερητική, δεν απαγορεύει τρόφιμα ή ομάδες τροφίμων και δεν ενθαρρύνει ακραίες συμπεριφορές (μονοφαγία, αποτοξίνωση, νηστεία κλπ).
• Μεθοδεύει τη σταδιακή αλλαγή συμπεριφοράς, με στόχο την υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών και την αύξηση της φυσικής δραστηριότητας.
• Δεν περιορίζει κοινωνικά, αλλά σας βοηθά να κάνετε συνετές επιλογές εντός και εκτός σπιτιού.
• Οδηγεί σε σταδιακή και μόνιμη απώλεια βάρους.

Κλείνοντας, θα πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι δεν υπάρχει ένα ιδανικό βάρος, αλλά ένα εύρος βάρους στο οποίο είμαστε υγιείς και νιώθουμε καλά με το σώμα μας. Η σταδιακή και μόνιμη βελτίωση των διατροφικών συνηθειών και του τρόπου ζωής μπορούν να οδηγήσουν με ασφάλεια στο επιθυμητό αποτέλεσμα.