Συνηθισμένες ερωτήσεις σχετικά με την υγιεινή διατροφή, τη φυσική δραστηριότητα και τον καρκίνο

Αλκοόλ
Το αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο; Ναι. Το αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του στόματος, φάρυγγα, λάρυγγα, οισοφάγου, παχέος εντέρου, στομάχου, ήπατος και μαστού.

Αντιοξειδωτικά
Τι είναι τα αντιοξειδωτικά και ποια η σχέση τους με τον καρκίνο; Το ανθρώπινο σώμα χρησιμοποιεί ορισμένα θρεπτικά συστατικά που εντοπίζονται στα φρούτα και τα λαχανικά προκειμένου να προστατευτεί από βλάβες που οφείλονται στο μεταβολισμό (οξείδωση).

Επειδή η οξείδωση συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο, τα αποκαλούμενα αντιοξειδωτικά θρεπτικά θεωρείται ότι προστατεύουν από τον καρκίνο. Οι μέχρι τώρα έρευνες δείχνουν ότι είναι προτιμότερο η πρόσληψη των αντιοξειδωτικών να γίνεται μέσω κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών παρά από συμπληρώματα διατροφής.

Ασπαρτάμη
Η ασπαρτάμη προκαλεί καρκίνο; Όχι. Η ασπαρτάμη είναι μια τεχνητή γλυκαντική ουσία με λίγες θερμίδες και 200 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι συνδέεται με την εμφάνιση καρκίνου.

Δεν πρέπει να καταναλώνεται από άτομα που πάσχουν από φαινυλκετονουρία.

Βήτα καροτένιο
Το βήτα καροτένιο μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο; Δεν υπάρχουν ενδείξεις για κάτι τέτοιο, μάλιστα 2 μελέτες δείχνουν ότι σε καπνιστές μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για καρκίνο.

Τρόφιμα από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς
Τι είναι τα τρόφιμα από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς; Είναι ασφαλή; Τα τρόφιμα από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς ή «μεταλλαγμένα» προέρχονται από φυτά ή ζώα στα οποία έχουν προστεθεί γονίδια από τρίτους οργανισμούς.

Τα γονίδια κωδικοποιούν πρωτεΐνες οι οποίες δίνουν στους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς επιθυμητές ιδιότητες, π.χ. αντοχή σε δυσμενείς συνθήκες. Οι πρωτεΐνες αυτές πιθανόν να προκαλούν αλλεργίες ή να αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο αλλά προς το παρόν δεν υπάρχουν τεκμηριωμένες έρευνες που να αποδεικνύουν κάτι τέτοιο.

Ασβέστιο
Σχετίζεται το ασβέστιο με τον καρκίνο; Σε μερικές μορφές καρκίνου η αυξημένη πρόσληψη ασβεστίου μέσω διατροφής παίζει προστατευτικό ρόλο ενώ σε μερικές μορφές επιθετικού καρκίνου του προστάτη η πρόσληψη ασβεστίου μέσω συμπληρωμάτων αυξάνει τον κίνδυνο.

Συνίσταται η κάλυψη των αναγκών να γίνεται μέσω της διατροφής και συγκεκριμένα μέσω των γαλακτοκομικών προϊόντων και των φυλλωδών λαχανικών.

Χοληστερόλη
Η αυξημένη διαιτητική πρόσληψη χοληστερόλης αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο; Δεν υπάρχουν δεδομένα που να συνδέουν τη διαιτητική πρόσληψη χοληστερόλης με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο.

Καφές
Η κατανάλωση καφέ προκαλεί καρκίνο; Όχι Δεν φαίνεται να υπάρχει σχέση ανάμεσα στην κατανάλωση καφέ και τον καρκίνο.

Λίπος
Η ελαττωμένη διαιτητική πρόσληψη λίπους μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου; Η συνολική ποσότητα διαιτητικά προσλαμβανόμενου λίπους δε φαίνεται να συνδέεται άμεσα με την εμφάνιση καρκίνου.

Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι κάποια σχέση υπάρχει ανάμεσα στον κίνδυνο για καρκίνο και τα κορεσμένα λίπη, τα οποία είναι ζωικής προέλευσης. Επίσης κάποιες ενδείξεις σχετίζουν τα ω-3 λιπαρά που βρίσκονται κυρίως στα ψάρια καθώς και τα μονοακόρεστα λίπη που βρίσκονται στο ελαιόλαδο, με μικρότερο κίνδυνο για καρκίνο.

Διαιτητικές ίνες
Τι είναι οι διαιτητικές ίνες και ποια η σχέση τους με τον καρκίνο; Οι διαιτητικές ίνες είναι μια ομάδα πολυσακχαριτών φυτικής προέλευσης οι οποίοι δεν διασπώνται από το πεπτικό σύστημα του ανθρώπου.

Κάποιες από αυτές είναι διαλυτές, π.χ. το πίτουρο βρώμης και κάποιες αδιάλυτες, π.χ. η κυτταρίνη. Οι διαλυτές ίνες ελαττώνουν την χοληστερόλη του αίματος. Καλές πηγές διαιτητικής πρόσληψης των ινών είναι τα φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά ολικής άλεσης και τα όσπρια.

Άμεσα οι ίνες δε φαίνεται να ελαττώνουν τον κίνδυνο για καρκίνο.

Ψάρι
Η κατανάλωση ψαριού προστατεύει ενάντια στον καρκίνο; Τα ω-3 λιπαρά που βρίσκονται στα ψάρια προστατεύουν από καρδιαγγειακά νοσήματα αλλά δεν έχει επιβεβαιωθεί ακόμα κάποια προστατευτική τους δράση έναντι του καρκίνου.

Χρειάζεται προσοχή πάντως στη κατανάλωση ψαριών που αλιεύθηκαν σε μολυσμένα νερά γιατί μπορεί να περιέχουν μεγάλα ποσά από βαρέα μέταλλα και άλλους καρκινογόνους παράγοντες. Πιο επικίνδυνη είναι η κατανάλωση ψαριών θηρευτών που βρίσκονται στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας, π.χ.

καρχαρίας, σκουμπρί, ξιφίας κ.λ.π.

Φθοριούχες ενώσεις
Οι φθοριούχες ενώσεις προκαλούν καρκίνο; Όχι, μελέτες έδειξαν ότι οι φθοριούχες ενώσεις δεν προκαλούν καρκίνο.

Φυλικό οξύ
Τι είναι το φυλικό οξύ; Μπορεί να προστατεύσει από τον καρκίνο; Το φυλικό οξύ είναι μια βιταμίνη του συμλέγματος Β και βρίσκεται σε πολλά λαχανικά, όσπρια, φρούτα και δημητριακά ολικής αλέσεως.

Έλλειψή του σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου και του μαστού, ιδιαίτερα σε άτομα που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες αλκοόλ

Πρόσθετα τροφίμων
Τα πρόσθετα τροφίμων προκαλούν καρκίνο; Δεν υπάρχουν ενδείξεις για τέτοια δράση των προσθετικών τροφίμων.

Σκόρδο
Μπορεί το σκόρδο να προστατεύσει από τον καρκίνο; Η αντικαρκινική δράση του σκόρδου είναι προς το παρόν αντικείμενο μελέτης.

Γενετική προδιάθεση
Αφού η γενετική προδιάθεση καθορίζει τον κίνδυνο για καρκίνο, πως μπορεί η διατροφή να συμβάλει στην πρόληψή του; Ο καρκίνος οφείλεται σε αλλαγές στο γενετικό υλικό (DNA).

Οι αλλαγές αυτές λέγονται μεταλλάξεις. Κάποιες μεταλλάξεις κληρονομούνται και κάποιες άλλες είναι επίκτητες. Οι τελευταίες οφείλονται σε χημικές ουσίες, ακτινοβολίες ή είναι τυχαία γεγονότα. Κάποια θρεπτικά συστατικά προστατεύουν το DNA και έτσι μειώνουν την πιθανότητα για μεταλλάξεις, άρα και για καρκίνο.

Ακτινοβολημένα τρόφιμα
Τα ακτινοβολημένα προϊόντα προκαλούν καρκίνο; Όχι. Η ακτινοβολία δεν μένει στα τρόφιμα μετά την έκθεσή τους οπότε είναι ακίνδυνα.

Λυκοπένιο
Το λυκοπένιο μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο; Το λυκοπένιο είναι η πορτοκαλο-κόκκινη χρωστική που βρίσκεται στην ντομάτα και σε μικρότερες ποσότητες στα κόκκινα σταφύλια και το καρπούζι.

Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι η κατανάλωση ντομάτας και των προϊόντων της μειώνει τον κίνδυνο για κάποιες μορφές καρκίνου. Ωστόσο δεν έχει καθοριστεί αν το λυκοπένιο είναι το συστατικό που ευθύνεται για την αντικαρκινική δράση της ντομάτας.

Κρέας: Μαγείρεμα και Διατήρηση
Θα πρέπει να αποφεύγουμε το επεξεργασμένο κρέας; Το επεξεργασμένο κρέας βρέθηκε ότι αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του στομάχου και του παχέος εντέρου.

Ίσως αυτή η δράση του να οφείλεται στην παρουσία νιτρικών ιόντων τα οποία χρησιμοποιούνται στη Βιομηχανία για τη διατήρηση διάφορων αλλαντικών. Γενικά η κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος οδηγεί σε έκθεση του οργανισμού σε διάφορα μεταλλαξιογόνα, για αυτό είναι καλύτερο να αποφεύγεται.

Με ποιόν τρόπο ο τρόπος μαγειρέματος επηρεάζει τον κίνδυνο για καρκίνο; Μελέτες δείχνουν ότι το τηγάνισμα και το ψήσιμο στη σχάρα σε μεγάλες θερμοκρασίες δημιουργούν χημικές ουσίες που ίσως αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο.

Πιο ασφαλείς τρόποι μαγειρέματος θεωρούνται ο ατμός, τα μικροκύματα και το βράσιμο

Παχυσαρκία
Η παχυσαρκία επηρεάζει τον κίνδυνο για καρκίνο; Ναι. Η παχυσαρκία συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, καρκίνο του παχέος εντέρου, ενδομητρίου, χοληδόχου κύστης, παγκρέατος, αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου, των νεφρών και ίσως και με άλλες μορφές καρκίνου.

Ελαιόλαδο
Η κατανάλωση ελαιόλαδου επηρεάζει τον κίνδυνο για καρκίνο; Παρότι το ελαιόλαδο παίζει σημαντικό ρόλο στη μείωση του κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα, δε φαίνεται να επηρεάζει την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου.

Βιολογικά τρόφιμα
Είναι τα βιολογικά προϊόντα πιο αποτελεσματικά στην ελάττωση του κινδύνου για καρκίνο; Βιολογικά λέγονται τα προϊόντα που παράγονται χωρίς τη χρήση λιπασμάτων και φαρμάκων.

Προς το παρόν δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν την συσχέτισή τους με μειωμένο κίνδυνο για καρκίνο. Φυσικά η απουσία φαρμάκων και λιπασμάτων είναι προτιμητέα.

Εντομοκτόνα και ζιζανιοκτόνα
Τα εντομοκτόνα και τα ζιζανιοκτόνα στα τρόφιμα μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο; Η χρήση των ελάχιστων ποσοτήτων ζιζανιοκτόνων και εντομοκτόνων καθώς και το σχολαστικό πλύσιμο των φρούτων και των λαχανικών ώστε να απομακρυνθούν τα κατάλοιπα τους είναι απαραίτητα.

Φυσική δραστηριότητα
Η αυξημένη σωματική δραστηριότητα ελαττώνει τον κίνδυνο για καρκίνο; Ναι. Βρέθηκε ότι η αυξημένη σωματική δραστηριότητα μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού και του παχέος εντέρου

Φυτοχημικά προϊόντα
Τι είναι τα φυτοχημικά; Μειώνουν τον κίνδυνο για καρκίνο; Ο όρος φυτοχημικά αναφέρεται σε μια μεγάλη κατηγορία ουσιών που παράγονται από φυτά. Μερικά από αυτά έχουν αντιοξειδωτική δράση.

Συνίσταται να προσλαμβάνονται με την κατανάλωση λαχανικών και φρούτων παρά με την κατανάλωση διαιτητικών συμπληρωμάτων.

Ζαχαρίνη
Η ζαχαρίνη προκαλεί καρκίνο; Όχι. Η ζαχαρίνη είναι μια τεχνητή γλυκαντική ουσία που δεν συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο.

Αλάτι
Η αυξημένη διαιτητική πρόσληψη αλατιού αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο; Μελέτες δείχνουν ότι η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αλατιού συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του στομάχου, ρινοφάρυγγα και λαιμού.

Δε υπάρχουν όμως αντίστοιχες ενδείξεις για κανονική κατανάλωση αλατιού.

Σελήνιο
Τι είναι το σελήνιο; Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για καρκίνο; Το σελήνιο είναι στοιχείο που συνεισφέρει στην αντιοξειδωτική προστασία. Δεν υπάρχουν μέχρι σήμερα μελέτες που να συνδέουν το σελήνιο με χαμηλό κίνδυνο για καρκίνο.

Πάντως δε συνίσταται πρόσληψη με διαιτητικά συμπληρώματα γιατί υπάρχει μικρή διαφορά ανάμεσα στη συνιστώμενη (200 μικρογραμμάρια ημερησίως) και την τοξική δόση.

Προϊόντα σόγιας
Μπορούν τα τρόφιμα που προέρχονται από τη σόγια να μειώσουν τον κίνδυνο για καρκίνο; Δε συνίσταται η κατανάλωση σόγιας σε άτομα που έχουν ιστορικό καρκίνου του μαστού και του ενδομήτριου.

Ο υγιής πληθυσμός μπορεί να καταναλώσει τη σόγια και τα προϊόντα της ως μια εναλλακτική πηγή υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεϊνών.

Ζάχαρη
Αυξάνει η ζάχαρη τον κίνδυνο για καρκίνο; Άμεσα η ζάχαρη δε συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο. Έμμεσα αυξάνει τον κίνδυνο αφού μπορεί να οδηγήσει στην παχυσαρκία.

Δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην λευκή και τη μαύρη ζάχαρη

Συμπληρώματα διατροφής
Μπορούν τα συμπληρώματα διατροφής να μειώσουν τον κίνδυνο για καρκίνο; Η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για καρκίνο.

Αντίθετα η κατανάλωση συμπληρωμάτων δεν φαίνεται να έχει το ίδιο αποτέλεσμα. Μάλιστα η υπερβολική κατανάλωσή τους αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο.

Μπορώ να πάρω το διατροφικό ισοδύναμο των λαχανικών και των φρούτων σε ένα χάπι; Όχι Η τροφή είναι σαφώς η καλύτερη πηγή πρόσληψης των θρεπτικών συστατικών.

Τσάι
Μπορεί η κατανάλωση τσαγιού να μειώσει τον κίνδυνο για καρκίνο; Προς το παρόν δεν έχει αποδειχθεί κάτι τέτοιο.

Trans – κορεσμένα λιπαρά
Τα trans κορεσμένα λιπαρά αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο; Πρόκειται για λιπαρά που υπάρχουν στη μαργαρίνη.

Συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα αλλά δεν υπάρχουν ανάλογες ενδείξεις.

Λαχανικά και φρούτα
Η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών ελαττώνει τον κίνδυνο για καρκίνο; Ναι. Συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο για καρκίνο των πνευμόνων, της στοματικής κοιλότητας του στομάχου και του παχέος εντέρου

Ποια είναι τα σταυρανθή λαχανικά και γιατί είναι σημαντικά στην πρόληψη του καρκίνου; Πρόκειται για τα λάχανο, το μπρόκολο, το κουνουπίδι και τα λάχανα Βρυξελλών. Θεωρείται ότι ελαττώνουν τον κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου

Υπάρχει διαφορά στη διατροφική αξία μεταξύ φρέσκων, κατεψυγμένων και κονσερβοποιημένων λαχανικών και φρούτων; Ναι, αλλά όλα θεωρούνται καλές διατροφικές επιλογές. Τα φρεσκοκατεψυγμένα είναι πλούσια σε θρεπτικά ενώ τα κονσερβοποιημένα περιέχουν λιγότερα.

Προσοχή στα λαχανικά σε κονσέρβα διότι μπορεί να περιέχουν αυξημένη ποσότητα αλατιού

Το μαγείρεμα επηρεάζει τη διατροφική αξία των λαχανικών; Το βράσιμο μπορεί να προκαλέσει απώλειες στις υδατοδιαλυτές βιταμίνες. Προτιμώνται το μαγείρεμα στον ατμό και στα μικροκύματα

Συνίσταται η κατανάλωση χυμών από φρούτα και λαχανικά; Ναι, καθώς ο χυμός διευκολύνει την απορρόφηση μερικών θρεπτικών. Να αποφεύγονται τα φρουτοποτά διότι περιέχουν μεγάλες ποσότητες ζάχαρης

Χορτοφαγικές δίαιτες
Οι φυτοφαγικές δίαιτες μειώνουν τον κίνδυνο για καρκίνο; Οι φυτοφαγικές δίαιτες είναι πλούσιες σε αντιοξειδωτικά συστατικά ωστόσο δε συνδέονται άμεσα με χαμηλότερο κίνδυνο για καρκίνο

Βιταμίνη Α
Η βιταμίνη Α μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο; Δεν υπάρχουν δεδομένα που να δείχνουν ότι η βιταμίνη Α έχει τέτοια δράση

Βιταμίνη C
Η βιταμίνη C μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο; Δεν υπάρχουν δεδομένα που να δείχνουν ότι η βιταμίνη C έχει τέτοια δράση

Βιταμίνη D
Η βιταμίνη D μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο; Φαίνεται ότι η βιταμίνη D έχει θετικά αποτελέσματα σε ορισμένους τύπους καρκίνου, όπως ο καρκίνος του προστάτη, του παχέος εντέρου και του μαστού.

Βιταμίνη Ε
Η βιταμίνη E μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο; Η βιταμίνη Ε είναι ισχυρό αντιοξειδωτικό όμως δεν έχει αποδειχθεί ακόμα κάποια αντικαρκινική της δράση

Νερό και άλλα υγρά
Πόσο νερό και γενικότερα υγρά πρέπει να πίνουμε; Η κατανάλωση νερού και άλλων υγρών μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για καρκίνο της ουροδόχου κύστης. Συνίσταται η κατανάλωση τουλάχιστον 8 φλιτζανιών υγρών ημερησίως

Ανακεφαλαιώνοντας θα μπορούσαμε να πούμε πως οι καινούριες συστάσεις της Αμερικάνικης Αντικαρκινικής Εταιρείας θα μπορούσαν να μετουσιωθούν σε πράξη μέσα από το διατροφικό πρότυπο της Μεσογειακής Διατροφής. Η τελευταία είναι πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, φυτικές ίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία, φυτοθρεπτικά συστατικά, φτωχή σε κόκκινο κρέας και κορεσμένα λιπαρά, ενώ επιπρόσθετα αποτελεί έναν εύκολο και υγιεινό τρόπο για τη διατήρηση του σωματικού μας βάρους.

Το μεγαλύτερο όπλο που έχουμε αυτή τη στιγμή ενάντια στον καρκίνο είναι η πρόληψη και η μεταβολή των τροποποιήσιμων παραγόντων που συμβάλλουν στην εμφάνισή του.

Ας μην αφήσουμε το «όπλο» αυτό να πάει χαμένο.