Ο ρόλος του φυσικοθεραπευτή ως μη Ιατρικού συνταγογράφου

Γράφει ο Συρόπουλος Στυλιανός Φυσικοθεραπευτής PT-Msc 

Οι ρόλοι και οι ευθύνες όλων των επαγγελματιών υγείας όπως είναι και οι φυσικοθεραπευτές έχουν υποστεί τεράστια εξέλιξη τα τελευταία χρόνια. Μια βασική εξέλιξη είναι η εφαρμογή συνταγογράφησης από μη ιατρικούς επαγγελματίες υγείας σε πολλές χώρες μεταξύ των οποίων το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αυστραλία, η Ιρλανδία και οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Οι στόχοι της μη Ιατρικής συνταγογράφησης εστιάζουν στη βελτίωση των αποτελεσμάτων της φροντίδας των ασθενών, στην ασφάλειά τους αυξάνοντας την πρόσβαση σε φάρμακα και στην καλύτερη αξιοποίηση των δεξιοτήτων των επαγγελματιών υγείας.

Υπάρχουν δύο μοντέλα μη Ιατρικής συνταγογράφησης. Η συμπληρωματική συνταγογράφηση και η ανεξάρτητη συνταγογράφηση. Στις 20 Αυγούστου 2013 οι φυσικοθεραπευτές του Ηνωμένου Βασιλείου αναγνωρίστηκαν ως ανεξάρτητοι συνταγογράφοι μειώνοντας την γραφειοκρατία του συστήματος υγείας ανακουφίζοντας τους γιατρούς από επιπλέον βάρος. Ο κατάλογος των φαρμάκων που συνταγογραφούν έχει επεκταθεί σε οποιαδήποτε φάρμακο με άδεια του Βρετανικού εθνικού συστήματος υγείας στο πλαίσιο της εμπειρογνωμοσύνης και επαγγελματικής τους επάρκειας. Κάτω από αυτό το νέο νομικό καθεστώς μπορούν να συνταγογραφούν ακόμη και από περιορισμένο κατάλογο ελεγχόμενων φαρμάκων σύμφωνα με τους περιφερειακούς κανονισμούς προς όφελος διαφορετικών ομάδων ασθενών. Οι βασικοί τομείς θεραπείας στους οποίους συνταγογραφούν είναι ο πόνος (αναλγητικά), μυοσκελετικές παθήσεις (μυοχαλαρωτικα, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη) και αναπνευστικές παθήσεις (εισπνεόμενα φάρμακα νεφελοποίησης). Τα δικαιώματά τους ως ανεξάρτητοι συνταγογράφοι είναι η οποιαδήποτε διαχείριση των κλινικών συνθηκών του ασθενούς εντός των κλινικών ικανοτήτων τους, η αξιολόγηση και διαχείριση ασθενών με διαγνωσμένες και μη διαγνωσμένες παθήσεις χωρίς καμία επίσημη συμφωνία από ιατρό και η συνταγογράφηση φαρμάκων στο πλαίσιο της κλινικής τους επάρκειας.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο οι φυσικοθεραπευτές που θέλουν να επεκτείνουν τις δεξιότητές τους στη συνταγογράφηση φαρμάκων υποβάλλονται σε πρόγραμμα κατάρτισης έξι μηνών επιδεικνύοντας ένα υψηλό επίπεδο επαγγελματικής ικανότητας. Οι δέκα αρχές καλής συνταγογράφησης σύμφωνα με την βρετανική φαρμακολογική εταιρεία είναι οι εξής:

1)   Σαφήνεια όσον αφορά τους λόγους συνταγογράφησης

2)   Λαμβάνουμε υπόψη το φάρμακο του ασθενούς πριν από τη συνταγογράφηση

3)   Λαμβάνουμε υπόψη άλλους παράγοντες που θα μπορούσαν να μεταβάλλουν τα οφέλη και τους κινδύνους θεραπείας

4)   Λαμβάνουμε υπόψη τις ιδέες, τις ανησυχίες του ασθενούς και τις προσδοκίες

5)   Επιλογή αποτελεσματικών, ασφαλών και οικονομικής απόδοσης φαρμάκων εξατομικευμένων για τον ασθενή

6)   Τήρηση των εθνικών οδηγιών και των τοπικών εντύπων όπου ενδείκνυται

7)   Συγγραφή σαφών και νόμιμων συνταγών χρησιμοποιώντας σωστή τεκμηρίωση

8)   Παρακολούθηση των ωφέλιμων και δυσμενών αποτελεσμάτων των φαρμάκων

9)   Επικοινωνία και τεκμηρίωση των αποφάσεων και των λόγων που υπαγορεύουν τη συνταγογράφηση.

10)  Περιγραφή εντός των ορίων των γνώσεων των δεξιοτήτων και της εμπειρίας

Τα συστήματα υγείας μπορούν να ωφεληθούν από την υιοθέτηση μοντέλων φροντίδας που επιτρέπουν στους φυσικοθεραπευτές να συνταγογραφούν και να διαχειρίζονται ορισμένου τύπου φάρμακα καλύπτοντας έτσι ένα χάσμα στην αυξανόμενη ζήτηση για Ιατρική βοήθεια και παράδοση των φαρμάκων. Οι φυσικοθεραπευτές συχνά δέχονται ερωτήσεις από τους ασθενείς τους σχετικά με την χρήση ορισμένων φαρμάκων. Αυτό συμβαίνει λόγω του χαλαρού φυσικοθεραπευτικού περιβάλλοντος το οποίο δίνει δικαίωμα στους ασθενείς να εκφράσουν τις ανησυχίες τους σχετικά με την υγεία τους. Η πολυετή εμπειρία αλληλεπίδρασης με τους ασθενείς μαζί με την ειδική εκπαίδευση συνταγογράφησης μπορεί να οδηγήσει σε ασφαλέστερη και πιο κατάλληλη συνταγογράφηση.

Ένας ανεξάρτητος συνταγογράφος φυσικοθεραπευτής αναπτύσσει και συνδυάζει περαιτέρω τις δεξιότητές του με τις ανάγκες των ασθενών. Η εκπαίδευσή του στη συνταγογράφηση φαρμάκων σε μια νοσοκομειακή κλινική διαταραχών Ισορροπίας είχε ως αποτέλεσμα μείωση του αριθμού των νοσοκομειακών επισκέψεων και των περαιτέρω παραπομπών. Τα ποσοστά εξιτηρίου των ασθενών χωρίς να απαιτείται περαιτέρω παρέμβαση ήταν υψηλά, γεγονός που υποδηλώνει αποτελεσματική διαχείριση χωρίς την ανάγκη συμμετοχής άλλων επαγγελματιών υγείας βελτιώνοντας την αποδοτικότητα του κόστους. Η πλειοψηφία των ασθενών στις χώρες αυτές που ισχύει το μέτρο αυτό, υποστηρίζουν ότι οι φυσικοθεραπευτές πρέπει να είναι σε θέση να συνταγογραφούν ιατρικά φάρμακα. Δηλώνουν υψηλά ικανοποιημένοι και πρόθυμοι να συστήσουν αυτή την υπηρεσία σε οικογένεια και φίλους λαμβάνοντας περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το φάρμακό τους. Η ποιότητα ζωής  βελτιώθηκε εξίσου αναφέροντας καλύτερο έλεγχο της πάθησης. Υπήρξαν λιγότερα προβλήματα ανησυχίας των ασθενών όσον αφορά την εμπλοκή των φυσικοθεραπευτών με δικαίωμα συνταγογράφησης στη διάγνωση της ασθένειας από ό,τι στις άλλες μη ιατρικές ειδικότητες που συνταγογραφούν. Όλες οι μελέτες που αναφέρονται στην επανεξέταση αφορούσαν σφάλματα στη συνταγογράφηση από συνταγογράφους γιατρούς και όχι από συνταγογράφους φυσικοθεραπευτές. Οι ίδιοι οι γιατροί αναφέρουν ότι οι ασθενείς έχοντας πρόσβαση σε μη ιατρική συνταγογράφηση λαμβάνουν φροντίδα υψηλότερης ποιότητας με περισσότερη επιλογή και ευκολία. Τα οφέλη για την υγεία περιλαμβάνουν εξορθολογισμό των υπηρεσιών, δυνατότητα συνέχισής τους όταν δεν υπάρχει διαθέσιμος γιατρός και αυξημένη ποιότητα συμβουλών και πληροφοριών.

Η κύρια ανησυχία της έγκρισης μη ιατρικής συνταγογράφησης από φυσικοθεραπευτές είναι η ανεπαρκής φαρμακολογική εκπαίδευση αυτών των επαγγελματιών. Τα προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών έχουν δείξει ελάχιστη προσοχή στη φαρμακολογική εκπαίδευση. Ωστόσο αυτό συμβαίνει λόγω του νομικού καθεστώτος που δεν επιτρέπει την συνταγογράφηση φαρμάκων. Η ανεπαρκής γνώση σχετικά με τις ενδείξεις-αντενδείξεις των φαρμάκων θα μπορούσε να καλυφθεί με αντίστοιχα μαθήματα σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο καθώς και με αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο και συντονισμό των επαγγελματικών συλλόγων. Πιθανά προβλήματα που μπορούν να προκύψουν από άλλους επαγγελματίες υγείας που συνταγογραφούν, οικονομικά συμφέροντα, φαρμακευτική προώθηση, μάρκετιγκ μπορούν να οδηγήσουν σε αρνητική προοπτική όσον αφορά την συνταγογράφηση. Όλα αυτά θα μπορούσαν να λυθούν με την αποτελεσματική επικοινωνία μεταξύ της υγειονομικής περίθαλψης, των παρόχων και την επιτήρηση των συλλόγων που είναι υπεύθυνοι για το επάγγελμα. Υπάρχει μια μεγάλη ευκαιρία για την μη ιατρική συνταγογράφηση να κάνει την πραγματική διαφορά στην επαγγελματική πρακτική της φροντίδας του ασθενούς παγκοσμίως.