Μέχρι και 75,8 δις ευρώ ετησίως στοιχίζει σε ένα ευρωπαϊκό κράτος η εξάρτηση από το αλκοόλ

Πολλές προσπάθειες έχουν πραγματοποιηθεί στο παρελθόν με στόχο την εκτίμηση του φορτίου που συνδέεται με τις διαταραχές κατανάλωσης αλκοόλ, σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο.

Δυστυχώς, στις περισσότερες από αυτές τις δημοσιευμένες μελέτες δεν γίνεται καμία αναφορά στο οικονομικό φορτίο που σχετίζεται άμεσα με την εξάρτηση από το αλκοόλ. Αν και η εξάρτηση από το αλκοόλ είναι μια νόσος με σημαντικές επιπτώσεις τόσο στη λειτουργικότητα όσο και στην ποιότητα ζωής του ατόμου, το οικονομικό άμεσο (π.χ. ιατρική επίσκεψη, νοσηλείες, φάρμακα) και έμμεσο κόστος (π.χ. μειωμένη παραγωγικότητα, απώλεια εισοδήματος) στην Ευρώπη παραμένει ασαφές.

Το 2010, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων ανέφερε ότι οι βασικοί θεραπευτικοί στόχοι όσον αφορά στη νόσο της εξάρτησης από το αλκοόλ είναι η αποχή, η μείωση της συχνότητας και της βαρύτητας των υποτροπών, καθώς και η βελτίωση της συνολικής υγείας και ψυχοκοινωνικής λειτουργικότητας των ασθενών. Η εναλλακτική προσέγγιση της μείωσης της βλάβης συνηγορεί στον εναλλακτικό θεραπευτικό στόχο της μείωσης της κατανάλωσης αλκοόλ, στόχος που θεωρείται έγκριτος για πολλούς εξαρτημένους από το αλκοόλ ασθενείς.

Δεδομένα από αυτή τη μελέτη ανασκόπησης αναδεικνύουν το μεγάλο οικονομικό φορτίο της εξάρτησης από το αλκοόλ στην Ευρώπη, με τα άμεσα ετήσια συνολικά κόστη να φθάνουν τα 7,8 δις ευρώ για το 2012 (1-7,8b. Euros), περίπου δηλαδή το 0,31% του ετήσιου ΑΕΠ μιας χώρας (0,04% - 0,31%). Το ποσό αυτό μεταφράζεται σε 0,39 - 2,99% των ετήσιων δαπανών μιας χώρας για την υγεία.

Το βασικότερο άμεσο κόστος φαίνεται να είναι η νοσηλεία των εξαρτημένων από το αλκοόλ ασθενών, το οποίο μπορεί να φθάσει μέχρι και το 15% του κατά κεφαλήν εισοδήματος για τη νοσηλεία ενός και μόνο ασθενούς, εξαρτώμενο φυσικά και από τη διάρκεια της νοσηλείας. Οι εκτιμήσεις για τη διάρκεια νοσηλείας των εξαρτημένων από το αλκοόλ ασθενών ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό από χώρα σε χώρα. Αντίθετα, το φαρμακευτικό κόστος για την εξάρτηση από το αλκοόλ είναι πολύ χαμηλό και περιορίζεται στο 0.000005% - 0.0002% του ΑΕΠ μιας χώρας.

Τα έμμεσα κόστη της εξάρτησης από το αλκοόλ φαίνεται να είναι ιδιαίτερα σημαντικά, φθάνοντας τα 68 δις ευρώ, δηλαδή το 0,64% του ετήσιου συνολικού ακαθάριστου ευρωπαϊκού προϊόντος ή αλλιώς έως και το 7,7% των ετήσιων δαπανών μιας χώρας για την υγεία.

Είναι δύσκολο να εξαχθούν συμπεράσματα όσον αφορά στην πιθανή αύξηση του οικονομικού φορτίου που σχετίζεται με την εξάρτηση από το αλκοόλ χρονολογικά. Σύμφωνα με δύο μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στη Γερμανία, παρατηρήθηκε αύξηση του άμεσου κόστους σε εθνικό επίπεδο από 0,04% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος το 1990 σε 0,31% το 2002.

Παρόλα αυτά, η εξαγωγή συμπερασμάτων είναι δύσκολη καθώς στις μελέτες δεν χρησιμοποιήθηκε η ίδια μεθοδολογία. Παρόμοια αποτελέσματα προέρχονται και από τη Σκωτία, με το κόστος που οφείλεται σε ανεργία λόγω εξάρτησης από το αλκοόλ να ανέρχεται σε 253.5 εκατομμύρια ευρώ το 2001 και να αυξάνεται στα 299 εκατομμύρια το 2007. Τέλος, ο αυξανόμενος αριθμός σχετικών με το αλκοόλ νοσηλειών στο Ηνωμένο Βασίλειο μεταξύ 1996-1997 και 2006-2007 επίσης υποδεικνύει το αυξανόμενο φορτίο της εξάρτησης από το αλκοόλ και πιθανά συνδέεται με την αύξηση της κατά κεφαλήν κατανάλωσης αλκοόλ από τη δεκαετία του 1960.

Συμπερασματικά, παρά την έλλειψη επαρκών στοιχείων, το οικονομικό φορτίο που σχετίζεται με την εξάρτηση από το αλκοόλ είναι σημαντικό. Απαραίτητο είναι να διεξαχθούν μελέτες με στόχο την εκτίμηση του κόστους της νόσου, ώστε να καθοριστούν πιο συγκεκριμένα τα οφέλη που αναμένονται από την αποτελεσματική πρόληψη και αντιμετώπισή της. Στα δεδομένα αυτά μπορούν να βασιστούν αλλαγές στην πολιτική αντιμετώπισης της εξάρτησης από το αλκοόλ, στα συστήματα και τις δομές υγείας καθώς και στο σύνολο της κοινωνίας.

Σχετικά με την εξάρτηση από το αλκοόλ

Η εξάρτηση από το αλκοόλ είναι νόσος του εγκεφάλου, συχνά προοδευτική, η οποία μπορεί να αποβεί μοιραία. Ως επικίνδυνη κατανάλωση αλκοόλ ορίζεται η κατανάλωση εκείνη που είναι πιθανόν να οδηγήσει σε βλάβη εφόσον συνεχιστεί. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) την περιγράφει ως μία μέση κατανάλωση των 20 - 40 gr αλκοόλης ημερησίως για τις γυναίκες (2- 4 ποτήρια κρασί ή μπύρα ή 2-3 ποτήρια ουίσκι) και των 40-60 gr για τους άνδρες (3- 5 ποτήρια κρασί ή 4-6 ποτήρια μπύρας ή 3-5 ποτήρια ουίσκι ).

Ως επιβλαβής κατανάλωση αλκοόλ ορίζεται η κατανάλωση που οδηγεί σε βλάβη της υγείας, είτε σωματική, είτε ψυχική. Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ. η μέση ημερήσια κατανάλωση σε αυτήν την περίπτωση είναι πάνω από 40 gr αλκοόλης για τις γυναίκες (πάνω από 4 ποτήρια κρασί ή μπύρα ή 3 ποτήρια ουίσκι) και πάνω από 60 gr για τους άνδρες (πάνω από 5 ποτήρια κρασί ή 6 ποτήρια μπύρα ή 5 ποτήρια ουίσκι).

Ο κίνδυνος ανάπτυξης εξάρτησης από το αλκοόλ αυξάνεται όσο αυξάνεται η κατανάλωση αλκοόλ. Παράγοντας κινδύνου θεωρείται επίσης η γενετική προδιάθεση, καθώς τα γονίδια καθορίζουν σε σημαντικό βαθμό (κατά 50-70% περίπου) την ευαλωτότητα στην εξάρτηση από το αλκοόλ, δηλαδή το κατά πόσο ένα άτομο είναι επιρρεπές να αναπτύξει εξάρτηση. Περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η αποδοχή και η χρήση του αλκοόλ από την κοινωνική ομάδα στην οποία ανήκει το άτομο, οι γονείς και οι συναναστροφές, καθώς επίσης η διαθεσιμότητα της ουσίας και η διαφήμιση αποτελούν όλα παράγοντες κινδύνου με επιδρώσα σημασία.