Άσθμα: Αίτια και παράγοντες που το πυροδοτούν

Το άσθμα είναι μία από τις σοβαρότερες και συχνότερες χρόνιες παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος παγκοσμίως. Οφείλεται σε φλεγμονή των αεραγωγών, η οποία προκαλεί παροδική στένωση των βρόγχων, με κύρια χαρακτηριστικά συμπτώματα τη δύσπνοια, το βήχα, τη συρίττουσα αναπνοή και το συσφιγκτικό αίσθημα στο θώρακα ή ακόμα και πόνο κατά την αναπνοή, προκαλώντας παράλληλα αίσθημα φόβου και αγωνίας. Διακρίνεται κυρίως σε:

• εξωγενές ή αλλεργικό άσθμα το οποίο προσβάλει την παιδικά ηλικία και οφείλεται συνήθως σε αλλεργική αντίδραση του οργανισμού προς τους εξωγενείς παράγοντες,
• ενδογενές ή μη αλλεργικό άσθμα.

Ειδικές περιπτώσεις της νόσου αποτελούν:

• το άσθμα μετά από άσκηση
• το επαγγελματικό άσθμα
• το νυχτερινό άσθμα
• το άσθμα από ασπιρίνη και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα
• το άσθμα από φάρμακα τα οποία ανήκουν στην κατηγορία των β – ανταγωνιστών (β-blockers)

Οι περισσότεροι ασθενείς εμφανίζουν ταυτόχρονα και αλλεργική ρινίτιδα καθώς υπάρχει αυξημένος βαθμός συσχέτισης μεταξύ αλλεργικής ρινίτιδας και άσθματος.

Αίτια και παράγοντες που πυροδοτούν το άσθμα

Σε αρκετές περιπτώσεις το άσθμα, έχει αποδειχθεί ότι είναι μία κληρονομική νόσος. Ωστόσο, οι παράγοντες που το πυροδοτούν, συνδέονται με το σύγχρονο τρόπο ζωής. Αυτοί είναι:

• Συγκεκριμένες τροφές (ξηροί καρποί, θαλασσινά, κ.α.) και εισπνεόμενα αλλεργιογόνα (γύρεις, μύκητες, ακάρεα σπιτιού, επιθήλια ζώων, πουλιά)
• Λοιμώξεις του αναπνευστικού (ασθματογόνοι ιοί)
• Ερεθιστικοί παράγοντες (καπνός τσιγάρου, αναθυμιάσεις χρωμάτων ή λιωμένων μετάλλων, ρινίσματα ξύλων, διαλύτες, αλεύρι, βενζίνη)
• Περιβαλλοντικοί παράγοντες (ψυχρός αέρας, μολυσμένος αέρας των αστικών κέντρων, αναπνοή καπνών, χημικοί ρύποι, κλιματιστικά)
• Ψυχολογικοί παράγοντες (έντονη συναισθηματική φόρτιση)
• Φάρμακα (ασπιρίνη, δικλοφαινάκη, νιμεσουλίδη, μεφαιναμικό οξύ, πιροξικάμη, συγκεκριμένες κοξίμπες, ναπροξένη, β-ανταγωνιστές, παράγοντες αναισθησίας).

Επιδημιολογία

Το άσθμα φαίνεται ότι συναντάται συχνότερα στις αναπτυγμένες χώρες. Περίπου 1 στα 5 παιδιά παγκοσμίως, παρουσιάζουν σήμερα συμπτώματα άσθματος. Για το 2011 είχαν αναφερθεί παγκοσμίως περίπου 300 εκατομμύρια κρούσματα, ενώ καταγράφηκαν περίπου 250.000 θάνατοι.

Σύμφωνα με νεότερα επιδημιολογικά δεδομένα, το 8,6% του ελληνικού πληθυσμού πάσχει από άσθμα σήμερα, με συνεχή αυξητική τάση των δεικτών επίπτωσης και του επιπολασμό της νόσου κυρίως στη Νότια ηπειρωτική χώρα. Στην Ελλάδα σήμερα, εκτιμάται ότι το 5% των ενηλίκων και το 11% των παιδιών πάσχουν από άσθμα, ενώ η συχνότητα φαίνεται να αυξάνεται με την ηλικία καθώς συνδέεται και με άλλες παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος (πχ. Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια).

Ως προς το κόστος το οποίο δαπανάται για τη Νοσοκομειακή Περίθαλψη των ασθενών με άσθμα Πανευρωπαϊκά, αναφέρεται περίπου σε 18 δισ. ευρώ, ενώ το κόστος αντιμετώπισης στη χώρας μας αγγίζει τα 88 εκατ. ευρώ.

Φαρμακευτική αγωγή και ο ρόλος του φαρμακοποιού

Παρ’ όλο που δεν υπάρχει μέχρι σήμερα θεραπεία που να επιτυγχάνει την πλήρη ίαση της νόσου, υπάρχουν αρκετές κατηγορίες φαρμάκων τα οποία βοηθούν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων, βελτιώνοντας παράλληλα την πνευμονική λειτουργία, θέτοντας το άσθμα “υπο έλεγχο”. Με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, το βρογχικό άσθμα μπορεί να ελεγχθεί, έτσι ώστε ο ασθενής να ζει μια φυσιολογική ζωή χωρίς συμπτώματα και χωρίς περιορισμό των δραστηριοτήτων του.

Η φαρμακευτική αγωγή ενός ασθματικού ασθενή περιλαμβάνει κυρίως εισπνεόμενες φαρμακοτεχνικές μορφές (συσκευές εισπνοών) με αντιφλεγμονώδη και βρογχοδιασταλτική δράση, με βραχεία έναρξη της φαρμακολογικής ανταπόκρισης μετά τη χορήγησή τους και σε δοσολογία η οποία συστήνεται βάσει των οδηγιών του θεράποντα ιατρού. Άλλες μορφές περιλαμβάνουν από του στόματος δισκία, εναιωρήματα, σιρόπια ή σκευάσματα ειδικής ανοσοθεραπείας (απευαισθητοποίησης).

Η συμμόρφωση με τη θεραπευτική αγωγή καθώς και η σωστή χρήση των συσκευών εισπνοής αποτελεί σημαντικότατο παράγοντα για τη διαχείριση της νόσου και την αποτελεσματική αντιμετώπιση του άσθματος, καθώς η λανθασμένη χρήση τους αποτελεί συχνό φαινόμενο μειωμένης θεραπευτικής αποτελεσματικότητας αλλά και εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών.

Ζητήστε από το φαρμακοποιό σας να σας εκπαιδεύσει κατάλληλα, έτσι ώστε να εξοικειωθείτε με τη σωστή χρήση των εισπνεόμενων συσκευών που σας συνταγογραφήθηκαν, προσφέροντας παράλληλα την εξειδικευμένη επιστημονική του γνώση για την κάλυψη των αναγκών σας, σχετικά με τη βελτίωση της ποιότητας ζωής που η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να προσφέρει στον έλεγχο του άσθματος.

Σε κάθε περίπτωση επίσκεψης στο φαρμακείο, μην παραλείψετε να αναφέρετε στον φαρμακοποιό ότι πάσχετε από άσθμα πριν την προμήθεια οποιουδήποτε μη υποχρεωτικώς συνταγογραφούμενου φαρμάκου, καθώς ο κίνδυνος αντενδείξεων αλλά και αλληλεπιδράσεων με τη φαρμακευτική αγωγή που ακολουθείτε, είναι αυξημένος.