Έγκριση φαρμάκου για μεταστατικό καρκίνο του πνεύμονα

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το pembrolizumab ως θεραπεία πρώτης γραμμής για τους ασθενείς με μεταστατικό μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα (ΜΜΚΠ), οι οποίοι έχουν υψηλή έκφραση του PD-L1 (≥50%) βάσει της σχετικής εξέτασης για τον συγκεκριμένο βιοδείκτη, χωρίς ταυτόχρονα να παρουσιάζουν EGFR ή ALK θετικές μεταλλάξεις όγκου.

Η απόφαση του ΕΜΑ για θετική γνωμοδότηση στο θέμα της έγκρισης του pembrolizumab ως θεραπεία πρώτης γραμμής για τον μεταστατικό ΜΜΚΠ βασίστηκε στα αποτελέσματα της κλινικής μελέτης KEYNOTE-024  που έδειξαν συντριπτική υπεροχή του φαρμάκου έναντι των μέχρι σήμερα υπαρχουσών χημειοθεραπειών (πεμετρεξίδη + καρβοπλατίνη, πεμετρεξίδη + σισπλατίνη, γεμσιταμπίνη + σισπλατίνη, γεμσιταμπίνη + καρβοπλατίνη ή πακλιταξέλη + καρβοπλατίνη). Πιο συγκεκριμένα, στην ανοιχτή τυχαιοποιημένη  μελέτη Φάσης 3 KEYNOTE-024, συμμετείχαν 305 πρωτοθεραπευόμενοι ασθενείς με πλακώδη και μη πλακώδη μεταστατικό ΜΜΚΠ, οι οποίοι παρουσίαζαν υψηλή έκφραση του PD-L1 στους όγκους τους, χωρίς ταυτόχρονα να παρουσιάζουν EGFR ή ALK μεταλλάξεις.

Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι το pembrolizumab μείωσε κατά 50% τον κίνδυνο εξέλιξης της νόσου σε σχέση με την χημειοθεραπεία, ενώ η διάμεση επιβίωση των ασθενών χωρίς εξέλιξη της νόσου για τους ασθενείς που έλαβαν pembrolizumab ήταν 10,3 μήνες, σε σχέση με τους 6 μήνες που ήταν η διάμεση επιβίωση για τους ασθενείς που αντιμετωπίστηκαν με χημειοθεραπεία. Στους 6 και 12 μήνες, το 62% και το 48% αντίστοιχα των ασθενών που είχαν λάβει pembrolizumab είχαν επιβιώσει, χωρίς ταυτόχρονα να παρουσιάζουν εξέλιξη της νόσου τους, ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά των ασθενών που αντιμετωπίστηκαν με χημειοθεραπεία ήταν 50% και 15%.

Επιπρόσθετα, η θεραπεία με pembrolizumab είχε σαν αποτέλεσμα να μειωθεί κατά 40% ο κίνδυνος θανάτου σε σχέση με τη χημειοθεραπεία. Μάλιστα, το αποτέλεσμα αυτό περιλαμβάνει και 66 ασθενείς που - παρά το γεγονός ότι λάμβαναν χημειοθεραπεία - παρουσίασαν εξέλιξη της νόσου τους και μεταπήδησαν στην ομάδα των ασθενών που λάμβαναν pembrolizumab. Τα αποτελέσματα της KEYNOTE-024 έδειξαν ότι το ποσοστό συνολικής επιβίωσης στους 6 και 12 μήνες ήταν 80 και 70% αντίστοιχα για τους ασθενείς που αντιμετωπίστηκαν με pembrolizumab, με το ποσοστό αυτό να μειώνεται σε 72 και 54% αντίστοιχα για τους ασθενείς που αντιμετωπίστηκαν με χημειοθεραπεία. Το συνολικό ποσοστό ανταπόκρισης στη θεραπεία για τους ασθενείς που έλαβαν pembrolizumab ήταν 45%, συμπεριλαμβανομένων 6 ασθενών που ανταποκρίθηκαν πλήρως, σε σύγκριση με το 28% των ασθενών που έλαβαν χημειοθεραπεία, όπου παρατηρήθηκε μόνο μία πλήρης ανταπόκριση.

Σχολιάζοντας τα παραπάνω αποτελέσματα ο Πρόεδρος της Εταιρίας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδος (ΕΟΠΕ) κ. Ιωάννης Βαρθαλίτης, δήλωσε : "Η έγκριση του pembrolizumab ως θεραπεία πρώτης γραμμής αντί της χημειοθεραπείας για ασθενείς με μεταστατικό ΜΜΚΠ που έχουν υψηλή έκφραση του PD-L1, μας δίνει τη δυνατότητα να αλλάξουμε εντελώς τον τρόπο που αντιμετωπίζαμε τους ασθενείς αυτούς μέχρι σήμερα. Τα στοιχεία δείχνουν πλέον ότι το pembrolizumab προσφέρει σημαντική αύξηση στην επιβίωση έναντι των υπαρχουσών θεραπειών, στους ασθενείς των οποίων οι όγκοι έχουν υψηλή έκφραση του PD-L1 και η χρήση των βιοδεικτών θα μας βοηθήσει να αναγνωρίσουμε τους ασθενείς εκείνους που είναι πιθανότερο να ωφεληθούν από τη θεραπεία με pembrolizumab".       

Το προφίλ ασφάλειας του pembrolizumab, πάνω στο οποίο βασίστηκε και η έγκριση του ΕΜΑ, περιλάμβανε αποτελέσματα από 2.953 ασθενείς με προχωρημένο μελάνωμα ή ΜΜΚΠ, που είχαν λάβει pembrolizumab σε 4 διαφορετικές δοσολογίες (2 mg/kg κάθε 3 εβδομάδες, 200 mg κάθε 3 εβδομάδες και 10 mg/kg κάθε 2 ή 3 εβδομάδες), προερχόμενα από τον συνδυασμό των αποτελεσμάτων των μελετών KEYNOTE-001, 002, 010, και 024. Οι συνηθέστερες ανεπιθύμητες ενέργειες που παρατηρήθηκαν σε ποσοστό ≥10% ήταν  κόπωση (24%), εξάνθημα (19%), κνησμός (17%), διάρροια (12%), ναυτία (11%) και αρθραλγία (10%). Η πλειονότητα των ανεπιθύμητων ενεργειών ήταν Βαθμού 1 ή 2. Οι σοβαρότερες ανεπιθύμητες ενέργειες που παρατηρήθηκαν σχετίζονταν με το ανοσοποιητικό και τη διαδικασία έγχυσης.  

Η έγκριση του pembrolizumab από τον ΕΜΑ σημαίνει αυτόματα ότι η θεραπεία λαμβάνει άδεια κυκλοφορίας στα 28 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και σε Ισλανδία, Νορβηγία και Λιχνεστάιν, με την εγκεκριμένη δοσολογία να είναι 200 mg κάθε 3 εβδομάδες, έως ότου ασθενής παρουσιάσει εξέλιξη της νόσου ή μη αποδεκτή τοξικότητα.

Τον Αύγουστο του 2016, το pembrolizumab είχε λάβει έγκριση από τον ΕΜΑ ως θεραπεία δεύτερης γραμμής για ασθενείς με τοπικά προχωρημένο ή μεταστατικό ΜΜΚΠ (δοσολογία 2 mg/kg κάθε 3 εβδομάδες χορηγούμενα ενδοφλεβίως), των οποίων οι όγκοι είχαν θετική έκφραση του PD-L1 (≥1%) και που προηγουμένως είχαν λάβει τουλάχιστον ένα σχήμα χημειοθεραπείας. 

Σχετικά με τον καρκίνο του πνεύμονα

Ο καρκίνος του πνεύμονα που σχηματίζεται στους ιστούς των πνευμόνων, συνήθως στα επιφανειακά κύτταρα των αναπνευστικών οδών, αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως. Κάθε χρόνο, περισσότεροι άνθρωποι πεθαίνουν από καρκίνο του πνεύμονα από το άθροισμα αυτών που πεθαίνουν από καρκίνο του παχέος εντέρου, καρκίνο του μαστού και καρκίνο του προστάτη. Οι δύο συνηθέστερες μορφές του καρκίνου του πνεύμονα είναι ο μικροκυτταρικός και ο μη μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα, με τον μη μικροκυτταρικό να αποτελεί το 85% όλων των περιστατικών. Το ποσοστό επιβίωσης 5 ετών για τους ασθενείς με πολύ προχωρημένο, μεταστατικό (Σταδίου IV) καρκίνο του πνεύμονα εκτιμάται σε 2%.   

Σχετικά με το pembrolizumab     

Το pembrolizumab είναι ένα εξανθρωποποιημένο μονοκλωνικό αντίσωμα, το οποίο δρα αυξάνοντας την ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος του ανθρώπου να εντοπίζει και να καταπολεμά τα νεοπλασματικά κύτταρα. Το pembrolizumab εμποδίζει την αλληλεπίδραση μεταξύ του PD-1 και των συνδετών του, PD-L1 και PD-L2, ενεργοποιώντας έτσι τα Τ λεμφοκύτταρα που μπορεί να επηρεάσουν και τα νεοπλασματικά αλλά και τα υγιή κύτταρα.