Οι συγκινήσεις απειλούν την καρδιά μας

Της Σοφίας Νέτα

Το ότι το έντονο συγκινησιακό stress επηρεάζει τη λειτουργία της καρδιάς είναι κάτι αναμφισβήτητο. Είναι άλλωστε γνωστό από την αρχαιότητα. Η περιγραφή του Διαγόρα είναι χαρακτηριστική. Όταν οι δύο γιοί του ο Πεισίδορος και ο Δωριεύς νίκησαν στους Ολυμπιακούς αγώνες, αμέσως μετά τη νίκη τους περιέφεραν πάνω στους ώμους τους τον γέρο πατέρα τους Διαγόρα που και αυτός υπήρξε Ολυμπιονίκης.

Τότε όλος ο κόσμος μέσα στο στάδιο της Ολυμπίας επευφημούσε φωνάζοντας ‘Κάτθανε ουν Διαγόρα ουκ ες Όλυμπον αναβήσει’. Η συγκίνηση του πατέρα Ολυμπιονίκη ήταν τόσο έντονη που σταμάτησε η καρδιά του την ώρα της μεγάλης αυτής συγκίνησης!

Έχει αποδειχθεί ότι κατά τη στιγμή της συγκινησιακής φόρτισης εκκρίνονται αθρόα οι ορμόνες του stress, οι ονομαζόμενες νευροορμόνες και ιδιαίτερα η αδρεναλίνη και η νοραδρεναλίνη. Οι ορμόνες αυτές πέραν των πολλαπλών τους δράσεων, επιδρούν άμεσα στην καρδιά και προκαλούν θανατηφόρες αρρυθμίες ακόμα και σε απόλυτα υγιή καρδιά.

Αξιοσημείωτο επίσης είναι ότι οι αιφνίδιοι θάνατοι και τα εμφράγματα παρατηρούνται συχνότερα ορισμένες ώρες του εικοσιτετραώρου, που δεν συνδέονται κατ’ ανάγκη με την περίοδο της αυξημένης δραστηριότητας αλλά ώρες μετά. Τότε δηλαδή που οι νευροορμόνες που κυκλοφορούν μέσα στο αίμα επιτελούν το καταστροφικό τους έργο.

Έτσι τις πρώτες πρωινές ώρες μετά τον ύπνο, όταν ο κάθε άνθρωπος ξυπνά υπό το stress των σκέψεών του για τις επερχόμενες δραστηριότητες της ημέρας που αρχίζει, υφίσταται ένα απότομο ψυχολογικό stress μετά την ηρεμία της νύχτας.

Τα παραπάνω επισήμανε ο πρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας Δημήτριος Θ. Κρεμαστινός, καθηγητής Καρδιολογίας, μιλώντας σε συνέντευξη τύπου που δόθηκε με αφορμή το Σεμινάριο των Ομάδων Εργασίας της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας που πραγματοποιείται 7-9 Φεβρουαρίουστο Χίλτον.

Εν τούτοις όμως, πρόσθεσε, ‘και παρ’ όλα αυτά μέχρι σήμερα δεν είχε απαντηθεί ποιος είναι ο ρόλος του stress της καθημερινότητας. Δηλαδή ο ρόλος του stress της δουλειάς του κάθε ανθρώπου και η επίπτωσή του στο καρδιοαγγειακό του σύστημα.

Η απάντηση έρχεται τώρα από μία μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο επίσημο περιοδικό της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας ‘European Heart Journal’ και περιλαμβάνει την παρακολούθηση 10.000 Άγγλων δημοσίων υπαλλήλων. Η μελέτη αυτή άρχισε από την δεκαετία του ’60 αλλά συστηματοποιήθηκε τα τελευταία 20 χρόνια με πλήρη κλινική εργαστηριακή παρακολούθηση τα τελευταία 12 χρόνια.

Τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής υπήρξαν εντυπωσιακά:

Παρατηρήθηκε ότι σε ηλικίες κάτω των 50 ετών οι υπάλληλοι που είχαν απασχόληση που απαιτούσε αυξημένη υπευθυνότητα και είχαν διαρκές άγχος είχαν αυξημένη πιθανότητα (70%) να εμφανίσουν καρδιαγγειακά επεισόδια, συμπεριλαμβανομένου και του αιφνιδίου θανάτου.

Οι μηχανισμοί που θεωρήθηκαν υπεύθυνοι και που πιστεύεται ότι ενεργοποιούνται λόγω του χρόνιου stress είναι ο κακός τρόπος διατροφής, η ακινησία, οι μεταβολές της αρτηριακής πίεσης και γενικότερα οι παράγοντες του λεγομένου μεταβολικού συνδρόμου που ενεργοποιούν χρονίως το σύστημα των στρεσογόνων νευροορμονών’.

Ο καθηγητής Παθολογίας - Καρδιολογίας και Φαρμακολογίας, Ακαδημαϊκός (αντ. μελ.), τ. Πρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας Χαρ. Μπουντούλας μίλησε για την αλληλεπίδραση Καρδιάς-Εγκεφάλου. Ο εγκέφαλος επηρεάζει τη λειτουργία της καρδιάς και σε ορισμένες ασυνήθιστες καταστάσεις, π.χ.

μετά από μεγάλη συγκίνηση στέλνει ερεθίσματα στην καρδιά, τα οποία είναι δυνατόν να οδηγήσουν σε θανατηφόρες αρρυθμίες ή και έμφραγμα του μυοκαρδίου. Επίσης, είναι γνωστό ότι η καρδιά στέλνει μηνύματα στον εγκέφαλο, τα οποία μπορεί να επηρεάσουν τη λειτουργία αυτού και ο οποίος στη συνέχεια επηρεάζει την καρδιά.

Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι οι θάνατοι από καρδιαγγειακά αυξάνονται σε περιόδους μαζικών καταστροφών που συμβαίνουν ξαφνικά (π.χ. σεισμοί).

Ακόμη, έχει περιγραφεί ότι τα καρδιαγγειακά επεισόδια είναι συχνότερα κατά τη διάρκεια αθλητικών αγώνων. Επίσης, είναι γνωστό ότι άτομα με χρόνιο 'stress' έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να πάθουν καρδιαγγειακό νόσημα από ό,τι άτομα που δεν έχουν stress.

Σε άλλες μελέτες επίσης έχει βρεθεί ότι η έλλειψη ύπνου (λιγότερο από 7 ώρες το 24ωρο) αυξάνει τη συχνότητα των καρδιαγγειακών συμβαμάτων.

Ο αντιπρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας και διευθυντής της Καρδιολογικής Κλινικής Γενικού Νοσοκομείου Κορίνθου Β. Πυργάκης τόνισε πως το Έμφραγμα του Μυοκαρδίου εξακολουθεί να είναι μία από τις σοβαρότερες παθήσεις.

Η θνητότητά του παραμένει μεγάλη αν και τις τελευταίες δεκαετίες η Νοσοκομειακή θνητότητα του ΟΕΜ έχει μειωθεί σημαντικά σαν αποτέλεσμα της βελτίωσης του τρόπου θεραπείας του.

Ακρογωνιαίος λίθος της σύγχρονης αντιμετώπισης του ΟΕΜ αποτελεί η επείγουσα Επαναιμάτωση του ισχαιμούντος μυοκαρδίου, με αποκατάσταση της ροής στην αποφραχθείσα Στεφανιαία αρτηρία, η οποία περιορίζει την μυοκαρδιακή βλάβη και μειώνει την θνητότητα (25%) και την συχνότητα των επιπλοκών.

Η επαναιμάτωση γίνεται είτε με φαρμακευτικό (Θρομβόλυση) είτε με μηχανικό τρόπο (Αγγειοπλαστική – PCI). Καθώς τα αποτελέσματα και των δύο μεθόδων επαναιμάτωσης είναι χρονοεξαρτώμενα, όσο πιο γρήγορα γίνουν τόσο περισσότερο μυοκάρδιο διασώζεται.

Η πρωτογενής Αγγειοπλαστική (PCI) αποκαθιστά κανονική ροή στο 90% των περιπτώσεων, δίνει ανατομικές πληροφορίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την περαιτέρω διαχείριση του ασθενή, και προσφέρει καλύτερα, άμεσα και μακροχρόνια αποτελέσματα έκβασης συγκριτικά με την θρομβόλυση (μικρότερη θνητότητα, επανέμφραγμα και Αγγειακό Εγκεφαλικό επεισόδιο).

Ο κ. Κρεμαστινός, αναφέρθηκε και στις τρεις προτεραιότητες που έχει θέσει η Ε.Κ.Ε. όσον αφορά την υλοποίησή τους από πλευράς πολιτείας.

• Πρώτη προτεραιότητα θεωρεί η Ε.Κ.Ε. την απαγόρευση του καπνίσματος στους κλειστούς χώρους.
• Δεύτερη προτεραιότητα θεωρεί την πλήρη ανάπτυξη του δικτύου των κινητών μονάδων με μοτοσικλέτες-μονάδες για τα μεγάλα αστικά κέντρα.

Σήμερα χάνονται από οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου περίπου 1.000 άνθρωποι τον χρόνο στην Αθήνα, πρακτικά αβοήθητοι. Ο βασικότερος λόγος είναι το κυκλοφοριακό πρόβλημα, που έχει ως αποτέλεσμα να καθυστερεί το ασθενοφόρο όταν είναι ζωτικής σημασίας η παροχή βοήθειας τα πρώτα λεπτά.

Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη χρησιμοποίηση μοτοσικλέτας άμεσης βοήθειας με οδηγό εξειδικευμένο νοσηλευτή και συνοδηγό εξειδικευμένο γιατρό για την αντιμετώπιση του εμφραγματία. Είναι απαραίτητο λοιπόν ένα καλό δίκτυο μοτοσικλετών που να συντονίζεται από το ΕΚΑΒ.

Οι δύο πρώτες μοτοσικλέτες προπομποί της κινητής μονάδας άρχισαν να λειτουργούν από το 1995. Από τότε δεν έχει αναπτυχθεί το δίκτυο.

Ο καθηγητής τόνισε ιδιαίτερα πως η εκπαίδευση στη χρήση των απινιδωτών πρέπει να γίνει δωρεάν και εθελοντικά σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού.

• Τρίτη προτεραιότητα αποτελεί η ανάπτυξη δικτύου νοσοκομείων, ούτως ώστε να μπορούν οι μονάδες αυτές μέσα στον ταχύτερο δυνατόν χρόνο να διακομίζουν ασθενείς στα νοσοκομεία, τα οποία θα είναι έτοιμα για να εφαρμόσουν την αγγειοπλαστική στο οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου ή την προεμφραγματική στηθάγχη.