Γιατί είναι απαραίτητη η φυσικοθεραπεία στους ασθενείς με Πάρκινσον;

Η αρμόδια ρυθμιστική Αρχή της Βρετανίας  εξέδωσε νέες κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπιση της νόσου Πάρκινσον, με τις οποίες συνιστά να παραπέμπονται για φυσικοθεραπεία οι ασθενείς νωρίς στην πορεία της νόσου.

Οι νέες οδηγίες από το Εθνικό Ινστιτούτο για την Υγεία και την Αριστεία (NICE), που δόθηκαν στη δημοσιότητα στις 19 Ιουλίου 2017, επικαιροποιούν τις αντίστοιχες του 2006 και συνιστούν την παραπομπή των πασχόντων από αρχική νόσο σε φυσικοθεραπευτή «για αξιολόγηση, εκπαίδευση και συμβουλές», καθώς και για ενημέρωση για την σημασία της φυσικής δραστηριότητας (άσκηση).

Οι οδηγίες συνιστούν επίσης να γίνεται, ανεξαρτήτως σταδίου, εξειδικευμένη φυσικοθεραπεία στους ασθενείς που παρουσιάζουν προβλήματα ισορροπίας ή κινητικής λειτουργίας.

Οι αλλαγές αυτές θεωρούνται σημαντικές διότι «αν μπορέσουμε να εκτιμήσουμε τους ασθενείς από νωρίς και να προσδιορίσουμε δυνητικά προβλήματα, μπορούμε να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής τους και να αντιμετωπίσουμε τα ζητήματα προτού αυτά εδραιωθούν», δήλωσε η φυσικοθεραπεύτρια Fiona Lindop από το νοσηλευτικό όμιλο Derby Teaching Hospitals NHS Trust, η οποία συμμετείχε στην επιτροπή αναθεώρησης των οδηγιών του 2006.

Η νόσος Πάρκινσον είναι μια χρόνια, προοδευτικά εξελισσόμενη εκφυλιστική νόσος του εγκεφάλου, η οποία επηρεάζει κυρίως την κίνηση. Τα νευρικά κύτταρα φθείρονται και εκφυλίζονται ταχύτερα, με αποτέλεσμα τα συμπτώματα με τον καιρό να επιδεινώνονται.

Για την διάγνωσή της και την διαφοροποίησή της από άλλα νοσήματα, όπως ο παρκινσονισμός, γίνεται λεπτομερής εξέταση από ειδικευμένο νευρολόγο, ο οποίος αξιολογεί τα αντανακλαστικά, τη μυϊκή δύναμη, την κινητικότητα, την ισορροπία, τον συντονισμό των κινήσεων και τον διασκελισμό του ασθενούς.

Σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και την Ευρωπαϊκή Εταιρεία για τη Νόσο Πάρκινσον (E.P.D.A.), περισσότεροι από 60.000 ασθενείς διαγιγνώσκονται ετησίως σε όλο τον κόσμο. Περίπου το 2% των ανθρώπων ηλικίας πάνω από 60 ετών πάσχει από τη νόσο, η οποία στο 10% των περιπτώσεων διαγιγνώσκεται πριν από τα 50. Η αναλογία ασθενών σε άνδρες και γυναίκες είναι περίπου 2 προς 1.

«Συγκεκριμένη θεραπεία ή πρωτόκολλο αντιμετώπισης για τη νόσο του Πάρκινσον δεν υπάρχει μέχρι στιγμής», λέει ο Γιώργος Η. Γουδέβενος, φυσικοθεραπευτής, Dr manual medicine, επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.

«Υπάρχουν πολλά φάρμακα που βελτιώνουν σημαντικά την ποιότητα ζωής, καταπραΰνοντας τα συμπτώματα του ασθενούς. Η φαρμακευτική θεραπεία στηρίζεται κυρίως στην αναπλήρωση των επιπέδων ντοπαμίνης στον εγκέφαλο.

Η χειρουργική αντιμετώπιση συνιστάται όταν τα φάρμακα δεν ελέγχουν συνεχώς τα συμπτώματα, ενώ τα εξειδικευμένα προγράμματα φυσικοθεραπείας, σε συνδυασμό πάντα με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, μπορεί να βοηθήσουν πολύ τους ασθενείς».

Τα οφέλη της φυσικοθεραπείας

Κύριος σκοπός της στους ασθενείς με Πάρκινσον είναι η διατήρηση της ασφαλούς κίνησης και της ανεξαρτησίας τους. Σημαντικό κομμάτι της θεραπείας είναι και η εκμάθηση τεχνικών, ώστε η ζωή του ασθενή να γίνει πιο εύκολη. Εκμάθηση γραφής, τεχνικών ανύψωσης αντικειμένων, περπάτημα ή προσέγγιση σε μια καρέκλα, πολυθρόνα ή κρεβάτι, είναι σημαντικά στοιχεία για την αυτοεξυπηρέτηση, καθώς και για τη βελτίωση του τρόπου και της ποιότητας ζωής του ασθενούς.

Η φυσικοθεραπεία δεν αναστέλλει την εξέλιξη της πάθησης, αλλά:

•              Βελτιώνει τη στάση του σώματος, διότι οι ασθενείς με νόσο του Πάρκινσον συνήθως εμφανίζουν κύφωση.

•              Βοηθάει στην σωστή λειτουργία όλων των αρθρώσεων του σώματος, που πολλές φορές παρατηρούνται δυσκαμψίες.

•              Διατηρεί την ελαστικότητα και την δύναμη των μυών.

•              Οι λεγόμενες μυϊκές βραχύνσεις είναι συνήθεις στους ασθενείς με νόσο του Πάρκινσον, επιβαρύνοντας τη δυσκαμψία στις αρθρώσεις και αυξάνοντας την βραδυκινησία στις περισσότερες κινήσεις. Έμφαση πρέπει να δοθεί στις διατατικές ασκήσεις, που βοηθούν στη διατήρηση ή στη βελτίωση του εύρους κίνησης των αρθρώσεων και του μήκους των μαλακών μορίων.

•              Μπορεί να παρέχει προγράμματα βελτίωσης της ισορροπίας

•              Μπορούν να διδαχθούν τρόποι, με τους οποίους θα αποτρέπονται οι πτώσεις.

•              Βοηθάει με ασκήσεις προσαρμογής σε διάφορες καταστάσεις, όπως ξεκίνημα και σταμάτημα περπατήματος, πλάγια βήματα, αυξομείωση της ταχύτητας και του ρυθμού του βήματος, περπάτημα σε ανώμαλο, ανηφορικό ή και κατηφορικό έδαφος, στενές γωνίες, σκαλοπάτια, αλλαγή διεύθυνσης και κατεύθυνσης κατά τον βηματισμό.

Οι ασκήσεις ισορροπίας και προσανατολισμού καλό είναι να γίνονται με την χρήση κάποιων οπτικοακουστικών ερεθισμάτων, τα οποία έχει παρατηρηθεί ότι βελτιώνουν τα συμπτώματα της βραδυκινησίας. Έχει παρατηρηθεί ότι κατά την καθοδήγηση των ασθενών με Πάρκινσον από οπτικά ή ακουστικά ερεθίσματα, ο ρυθμός και το μήκος της βάδισης γίνονται σχεδόν φυσιολογικά.

Χαρακτηριστικό αυτών των ασθενών είναι το «ανέκφραστο προσωπείο». Ένας αρκετά διασκεδαστικός και εύκολος τρόπος για ασκήσεις έκφρασης, είναι η χρήση κάποιου καθρέφτη, έτσι ώστε ο ασθενής να έχει άμεση αντίληψη των αντιδράσεών του.

Κάθε θεραπεία δεν πρέπει να είναι πάνω από 45-60 λεπτά (λόγω κόπωσης του ασθενή), τουλάχιστον δυο φορές την εβδομάδα (λιγότερες δεν φαίνεται να συμβάλουν στη βελτίωση της κατάστασης του ασθενή).

Συστήνεται η συμμετοχή μελών της οικογένειας στις θεραπείες, καθώς μαθαίνουν και οι ίδιοι πώς μπορούν να βοηθούν.

Η διάγνωση

«Κριτήρια για τη διάγνωση του Πάρκινσον είναι τα κινητικά συμπτώματα όπως η βραδυκινησία (αργές κινήσεις) και ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα: α) τρόμος (τρέμουλο) κάποιου άκρου, β) δυσκαμψία των μυών σε ένα άκρο, και/ή γ) αστάθεια στη βάδιση ή διαταραχή στην ισορροπία. Μη κινητικά συμπτώματα μπορεί να είναι η αυξημένη εφίδρωση, η δυσκοιλιότητα, η υπόταση, η εύκολη κόπωση, οι διαταραχές του ύπνου και η κατάθλιψη. Κάθε ασθενής είναι μοναδικός, εμφανίζοντας διαφορετικό συνδυασμό συμπτωμάτων», επισημαίνει ο Βασίλης Ι. Πλιάτσικας, φυσικοθεραπευτής MSc (μάστερ στην διαχείριση του στρες στον χρόνιο πόνο, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών).

Σύμφωνα με τον Dr Γουδέβενο, η ζωή από τη μέρα που γεννιόμαστε είναι μία όμορφη και άνιση μάχη με τον εαυτό μας και με τον χρόνο. Νικητής στο τέλος θα είναι αυτός που, μέσα από τις δυσκολίες, θα συνεχίσει να προχωράει και να προσπαθεί για ένα καλύτερο αύριο. Και η φυσικοθεραπεία είναι ένας σύμμαχος σε αυτήν την μάχη.