‘’Έχω άσθμα- μαθαίνω να το διαχειρίζομαι’’

Ο Δ’ Κύκλος των φετινών διαλέξεων σε θέματα Δημόσιας Υγείας, που διοργανώνει ετησίως το Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, ολοκληρώθηκε επιτυχώς με τη διάλεξη «Έχω άσθμα. Μαθαίνω να το Διαχειρίζομαι». Ομιλήτρια της εκδήλωσης ήταν η κ. Βάσω Ευαγγελοπούλου, Πνευμονολόγος-Εντατικολόγος και Επιστημονικός Συνεργάτης, επί σειρά ετών, του Ερευνητικού Εργαστηρίου George D. Behrakis της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, η οποία εστίασε στη σημασία της αποδοχής και σωστής διαχείρισης του άσθματος από τον ίδιο τον ασθενή και τους οικείους του.

'Aσθμα

Το άσθμα είναι μία χρόνια φλεγμονή υπεραντιδραστικών αεραγωγών, με «ασαφή» αιτία, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε η κ. Ευαγγελοπούλου. Οι βασικοί παράγοντες που προκαλούν ή επιδεινώνουν τα συμπτώματα του άσθματος είναι η γενετική προδιάθεση σε συνδυασμό με την έκθεση σε ερεθιστικούς παράγοντες, οι οποίοι είναι διαφορετικοί για κάθε ασθενή, όπως η γύρη, ο καπνός του τσιγάρου, οι έντονες μυρωδιές, η υγρασία και η μούχλα, τα κύτταρα από το δέρμα ζώων, κάποια φάρμακα και τροφές, η ατμοσφαιρική ρύπανση καθώς και η συναισθηματική φόρτιση.

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Πρωτοβουλία για το Άσθμα (GINA), το 2018 300 εκατ. άνθρωποι έπασχαν από άσθμα, ενώ στην Ελλάδα υπολογίζονται περίπου 900.000 παιδιά και ενήλικες (Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία, 2019). Το άσθμα μπορεί να εμφανισθεί σε όλες τις ηλικίες, συνήθως όμως αρχίζει στην παιδική ηλικία. Οι περισσότερες περιπτώσεις έναρξης των συμπτωμάτων στην ενήλικη ζωή αφορούν σε άσθμα που είχε ήδη αρχίσει από την παιδική ηλικία, ανεξάρτητα από το αν ήταν γνωστό στο συγκεκριμένο άτομο. Σε αρκετές περιπτώσεις το άσθμα παρουσιάζει ύφεση στην εφηβεία, εν τούτοις μπορεί να επανέλθει αργότερα.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα του άσθματος είναι:

Συριγμός (σφύριγμα) της αναπνοής
Δυσκολία στην αναπνοή, που είναι και το πιο αναγνωρίσιμο σύμπτωμα
Σφίξιμο στο στήθος. Οι ασθενείς συχνά βάζουν το χέρι τους μπροστά στο στήθος τους, εκφράζοντας δυσκολία στην αναπνοή
Βήχας
Απόφραξη αεραγωγών
Τα συμπτώματα μεταβάλλονται ως προς τον χρόνο εμφάνισής τους και την ένταση με την οποία εμφανίζονται, ενώ συχνά επιδεινώνονται στις παρακάτω περιπτώσεις:

Με την άσκηση. Η κ.Ευαγγελοπούλου ανέφερε ότι το άσθμα στην άσκηση είναι μια διαφορετική μορφή του νοσήματος, η οποία απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και θεραπεία από τον θεράποντα ιατρό
Κατά τη διάρκεια της νύχτας ή νωρίς το πρωί
Σε συγκεκριμένες εποχές, και ειδικά κατά την περίοδο της άνοιξης λόγω αυξημένης ποσότητας γύρης και σκόνης που προκαλούν ερεθισμό στους αεραγωγούς
Σε συγκεκριμένες ιογενείς λοιμώξεις, όπως πχ η εποχική γρίπη, για την οποία κρίνεται απαραίτητος ο εμβολιασμός στους ασθενείς με άσθμα κατά τη χειμερινή περίοδο
Μετά από έκθεση σε ερεθιστικούς παράγοντες. Η κ. Ευαγγελοπούλου τόνισε ότι οι ασθενείς και οι οικείοι τους πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και να αναγνωρίζουν τους παράγοντες αυτούς που επιδεινώνουν τα συμπτώματα τους, προκειμένου να τους αποφεύγουν

Διαχείριση του άσθματoς

Η προσέγγιση της κ. Ευαγγελοπούλου, αφορούσε κυρίως τον έλεγχο της διαχείρισης του άσθματος από τον ίδιο τον ασθενή, προκειμένου να μειώνονται οι εξάρσεις και να βελτιώνεται η καθημερινότητά του, χωρίς να απομονώνεται όταν δεν μπορεί να συμμετέχει σε κοινωνικές και αθλητικές δραστηριότητες. Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο ρόλος των οικείων προσώπων, ειδικά στις περιπτώσεις που ο ασθενής είναι ανήλικος, καθώς η αποδοχή, η ετοιμότητα και η ψυχραιμία τους σε περίπτωση εξάρσεων, διευκολύνει την ομαλή έκβαση και την ταχεία ανάρρωση του ασθενούς.

Για την επιτυχή διαχείριση του άσθματος, ο ασθενής θα πρέπει να συνεργαστεί στενά με τον θεράποντα ιατρό του. Ο ιατρός είναι υπεύθυνος για τη διάγνωση, την αξιολόγηση της βαρύτητας του νοσήματος, την τακτική παρακολούθηση του ασθενούς και τη χορήγηση εξατομικευμένης θεραπευτικής αγωγής. Επιπλέον, ο θεράπων είναι εκείνος που θα αναλάβει την επιμόρφωση του ασθενούς σε θέματα κατανόησης του ίδιου του νοσήματος, προκειμένου στη συνέχεια να δημιουργήσουν από κοινού το σχέδιο διαχείρισης του άσθματος. Ο ασθενής θα πρέπει να εξοικειωθεί με το σχέδιο διαχείρισης, ώστε σε περίπτωση κρίσης να μπορεί να διατηρεί την απαραίτητη ψυχραιμία που θα οδηγήσει και σε μείωση του stress, να κατανοήσει τις απαιτήσεις του νοσήματός του, να μάθει να αναγνωρίζει τους περιβαλλοντικούς παράγοντες που πυροδοτούν τις κρίσεις και τους τρόπους με τους οποίους θα προφυλαχτεί, σε όποιο περιβάλλον και αν βρίσκεται. Το σχέδιο διαχείρισης του κάθε ασθενή περιλαμβάνει τη φαρμακευτική αγωγή που ταιριάζει στην περίπτωσή του ανάλογα με την αξιολόγηση της βαρύτητας του νοσήματος από τον θεράποντα, τις οδηγίες για σωστή λήψη της θεραπείας ανάλογα με τα συμπτώματα, τις ενέργειες που θα πρέπει να ακολουθήσει ο ίδιος και οι οικείοι του σε περίπτωση αύξησης των συμπτωμάτων, καθώς και τα στοιχεία επικοινωνίας του ιατρού, των συγγενών και του κοντινότερου νοσοκομείου στο οποίο θα πρέπει να απευθυνθεί για βοήθεια.

Τα χαρακτηριστικά της επιτυχούς διαχείρισης του άσθματος:

Απαλλαγή από συχνά ή πολύ ενοχλητικά συμπτώματα
Ανάγκη για χρήση βραχείας δράσης βρογχοδιασταλτικών (SABA) λιγότερο από 2 φορές την εβδομάδα
Νυχτερινές αφυπνίσεις λιγότερο από 2 φορές τον μήνα
Χρήση από του στόματος κορτικοειδών  (κορτιζόνη) λιγότερο από 1 φορά τον χρόνο
Επισκέψεις στα επείγοντα λιγότερο από 1 φορά τον χρονό
Βελτίωση της πνευμονικής λειτουργίας
Διατήρηση των καθημερινών δραστηριοτήτων (εργασία, σχολείο, άσκηση)
Πρακτική διαχείριση

Η κ. Ευαγγελοπούλου ανέφερε, επίσης, και κάποιες απλές οδηγίες για την πρακτική διαχείριση του άσθματος, σε συνδυασμό με την φαρμακευτική αγωγή, προκειμένου να μειώνεται η επιβάρυνση του οργανισμού. Στους ασθενείς συνιστάται να διατηρούν φυσιολογικό βάρος, καθώς οι υπέρβαροι φαίνεται να κάνουν συχνότερες κρίσεις άσθματος. Πριν την σωματική άσκηση συνιστάται, επίσης, η χρήση βραχείας δράσης φαρμάκων (SABA), επιπλέον από την κανονική φαρμακευτική αγωγή, προκειμένου να προληφθεί η κρίση στην άσκηση. Η υγρασία του περιβάλλοντος που βρίσκονται οι ασθενείς θα πρέπει να είναι μεταξύ 40%-50%, ενώ το κάπνισμα και η παρουσία σε χώρους με καπνό από τσιγάρα πρέπει να αποφεύγεται επειδή πολύ συχνά προκαλεί παροξύνσεις. Συνιστάται, επίσης, η επαρκής ενημέρωση για τα συστατικά των έτοιμων γευμάτων που καταναλώνουν, καθώς και η επιμελής και τακτική καθαριότητα του χώρου διαβίωσης, των καλυμμάτων σε στρώματα και μαξιλάρια, των λούτρινων παιχνιδιών και του φίλτρου των κλιματιστικών.