Επιστημονικό Συνέδριο: Ανάγκη αλλαγής στη στρατηγική μείωσης βλάβης από το κάπνισμα

Για "εξορθολογισμό" αντιλήψεων και στρατηγικών στο θέμα μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα, έκαναν λόγο οι ομιλητές του 3ου Επιστημονικού Συνεδρίου που διοργανώθηκε για αυτό το θέμα και για τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού.

Στο επιστημονικό συνέδριο αναδείχθηκε το ενδιαφέρον σχετικά με τις νέες προσεγγίσεις για τον έλεγχο του καπνίσματος, με σκοπό τον περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεών του.

Οι ειδικοί υπογράμμισαν πως οι στρατηγικές ελέγχου του καπνίσματος θα πρέπει να μορφοποιηθούν εκ νέου, ώστε να συμπεριλάβουν τη μείωση της βλάβης μέσω της χρήσης εναλλακτικών προϊόντων, συμπληρωματικά στα ήδη υπάρχοντα παραδοσιακά μέτρα διακοπής και πρόληψης του καπνίσματος.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε το στρογγυλό τραπέζι, στο οποίο προέδρευσε ο καθηγητής Καρδιολογίας Πάνος Βάρδας, στο οποίο συμμετείχαν ο Σουηδός καθηγητής Karl Fagerström, ο Μιχάλης Τουμπής, πνευμολόγος και μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής για το Κάπνισμα της Κύπρου και ο Βρετανός ειδικός σε θέματα Δημόσιας Υγείας Clive Bates.

Ο κ. Fagerström αναφέρθηκε στο παράδοξο των ΗΠΑ, να γίνεται όλο και πιο ελεύθερη η χρήση κάνναβης, αλλά όχι των προϊόντων νικοτίνης.

Η νικοτίνη από μόνη της – είπε – δεν αποτελεί πολύ σημαντικό πρόβλημα. Στο πλαίσιο της προσπάθειας για μείωση της βλάβης από το κάπνισμα, διατίθενται παγκοσμίως διάφορα προϊόντα, τα οποία διαθέτουν νικοτίνη, χωρίς τις υπόλοιπες τοξικές ουσίες που εκλύονται με την καύση του τσιγάρου.

Στη Σουηδία, κυκλοφορεί το εναλλακτικό προϊόν μασώμενου καπνού, τοsnus, το οποίο κερδίζει όλο και μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς, σε βάρος του συμβατικού τσιγάρου. Στη σκανδιναβική αυτή χώρα – είπε – καταγράφονται τα χαμηλότερα ποσοστά καρκίνου του πνεύμονα. Η συγκεκριμένη στρατηγική έχει αρχίσει να συζητείται από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) και απόδειξη αυτού αποτελεί το γεγονός ότι μετά από μακροχρόνια διαδικασία εξέτασης των επιστημονικών φακέλων έχει αδειοδοτήσει στις Η.Π.Α το snus και το IQOS το προϊόν θέρμανσης καπνού της Philip Morris International, ως προϊόντα διαφοροποιημένου κινδύνου, αναγνωρίζοντας τη διαφορά τους από τα τσιγάρα.

Παρόμοιες τάσεις καταγράφονται και στην Ιαπωνία, όπου τα προϊόντα τύπου θέρμανσης του καπνού έχουν οδηγήσει σε μείωση κατά 30% του καπνίσματος από το 2016. Στρατηγικές μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα εφαρμόζονται από το 2018 και στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου το ποσοστό των καπνιστών είναι αρκετά χαμηλό (15,1%).

Κόστος

Ο κ. Τουμπής υπογράμμισε πως το κόστος του καπνίσματος ανέρχεται παγκοσμίως σε 1 τρισεκατομμύριο δολάρια. Όπως είπε, τα μέτρα περιορισμού της καπνιστικής συνήθειας, που εφαρμόζονται σε πολλές χώρες, δεν έχουν αποδώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Από το 2005, το ποσοστό των καπνιστών δεν έχει υποχωρήσει σημαντικά.

Η επιτάχυνση στη χρήση του παραδοσιακού τσιγάρου θα είχε ανάλογα θετικά αποτελέσματα και στην επίπτωση στην υγεία. Σύμφωνα με τον κ. Τουμπή, τα νέα προϊόντα διαμορφώνουν νέα δεδομένα προς την κατεύθυνση μείωσης της βλάβης.

Την ώρα, ωστόσο, που η συγκυρία είναι αρκετά κρίσιμη και δεν πρέπει να χάνεται χρόνος, οι διεθνείς Οργανισμοί τηρούν διαφορετική στάση. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) τηρεί στάση αναμονής, το Ηνωμένο Βασίλειο ενθαρρύνει τη στρατηγική μείωσης της βλάβης, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχει ένα πλέγμα Κανονισμών για το ηλεκτρονικό τσιγάρο.

Ο κ. Τουμπής ανέφερε πως τα εναλλακτικά προς το παραδοσιακό κάπνισμα προϊόντα, επιφέρουν διαφορετικό όφελος στη μείωση του κινδύνου για τους χρήστες τους. Μεταξύ αυτών, υπάρχουν προϊόντα χαμηλού κινδύνου, τα οποία ωστόσο δεν είναι αρκετά δελεαστικά στον καταναλωτή.

Στην ανάγκη να αλλάξει η στρατηγική ανέδειξε και ο συντονιστής της συζήτησης, καθηγητής Καρδιολογίας Πάνος Βάρδας. Ο καθηγητής υπογράμμισε πως είναι καιρός να αναθεωρηθεί η προσέγγιση, καθώς η πρόοδος της τεχνολογίας είναι ραγδαία.

Εξελίξεις

Σύμφωνα με τον κ. Βάρδα, σε μια περίοδο ολοένα ταχύτερων εξελίξεων και τεχνολογικών καινοτομιών, αναδύονται νέες προσεγγίσεις που βασίζονται σε δυνητικά ασφαλέστερες εναλλακτικές επιλογές έναντι των συμβατικών τσιγάρων, όπως η στρατηγική μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα, για εκείνους τους καπνιστές οι οποίοι για διάφορους λόγους δεν μπορούν να διακόψουν πλήρως το κάπνισμα.

Ο κ. Τουμπής σχολίασε πως οι Αρχές είναι ιδιαίτερα συντηρητικές στο συγκεκριμένο θέμα και ειδικά οι Αρχές των ΗΠΑ και ο ΠΟΥ. Υπογράμμισε πως τα εναλλακτικά προϊόντα είναι γενικά πιο ασφαλή από τα τσιγάρα.

Ο κ. Bates χαρακτήρισε τα νέα προϊόντα ως μία πρόκληση, λέγοντας πως όλα έχουν μία κοινή συνισταμένη: τη μείωση του κινδύνου, τον οποίο επιτυγχάνουν, άλλα περισσότερο και άλλα λιγότερο.

Έκανε λόγο για αλλαγή στον τρόπο που τα προϊόντα αυτά επικοινωνούνται προς την κοινή γνώμη, σημειώνοντας πως μεγάλο ποσοστό θεωρεί πως το κύριο πρόβλημα με το κάπνισμα είναι η νικοτίνη.

Χαρακτήρισε λάθος το να μην προβάλλεται η χρήση των προϊόντων μείωσης της βλάβης από την καπνιστική συνήθεια, τονίζοντας πως είναι κατά 95% ασφαλέστερα από το κάπνισμα.

Νικοτίνη

Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου αναφέρθηκε πως, παρότι οι επιβλαβείς για την υγεία επιπτώσεις του καπνίσματος είναι γνωστές εδώ και δεκαετίες, πάνω από 1 δισεκατομμύριο άτομα παγκοσμίως εξακολουθούν να καπνίζουν και περισσότερα από 7 εκατομμύρια άτομα ετησίως βρίσκουν πρόωρο θάνατο από σχετιζόμενα με το κάπνισμα νοσήματα.

Αν και η νικοτίνη έχει εθιστικές ιδιότητες, ωστόσο διαδραματίζει ελάσσονος σημασίας ρόλο στη σχετιζόμενη με το κάπνισμα θνητότητα. Όπως ειπώθηκε από τους ομιλητές «Οι άνθρωποι καπνίζουν για τη νικοτίνη, αλλά πεθαίνουν από την πίσσα», η οποία παράγεται από την καύση του καπνού στα συμβατικά τσιγάρα. Σε αυτό ακριβώς το σημείο βασίζονται και τα νέα καπνικά προϊόντα. Έχουν αφαιρέσει τη διαδικασία της καύσης, αντικαθιστώντας την με τη θέρμανση του υγρού ή του καπνού παράγοντας έτσι σημαντικά μικρότερο αριθμό τοξικών ουσιών.