Θύματα κακοποίησης 5.000 έως 10.000 Ελληνόπουλα το χρόνο

Του Δημήτρη Καραγιώργου

Πέντε έως δέκα χιλιάδες παιδιά προσχολικής ηλικίας, κακοποιούνται ή παραμελούνται κάθε χρόνο, από το οικογενειακό ή κοντινό τους περιβάλλον, στη χώρα μας.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις που υπάρχουν, έχουμε 1.000 – 2.000 νέες περιπτώσεις κακοποίησης ή παραμέλησης παιδιών, για κάθε έτος ηλικίας, με μεγαλύτερη συχνότητα στις μικρές ηλικίες. Διεθνώς, εκτιμάται ότι δύο στις τρεις περιπτώσεις αφορούν ηλικίες μέχρι 5 ετών.

Στο σοβαρό θέμα της κακοποίησης των παιδιών θα αναφερθούν ειδικοί επιστήμονες, στη διάρκεια ημερίδας με Θέμα ‘Σπάζοντας τον κύκλο της βίας: Πρόληψη και αντιμετώπιση της κακοποίησης και παραμέλησης του παιδιού’, που διοργανώνει στις 19 Νοεμβρίου 2008 το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού (ΙΥΠ) – Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας.

Οι αριθμοί που δίνουν οι διεθνείς Οργανισμοί σχετικά με τη διαπροσωπική, την ενδο-οικογενειακή και της βίας σε ανήλικους, τρομάζουν:

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO , 2002) 1,6 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν από βίαιο θάνατο, ενώ 40.000.000 παιδιά σε όλο τον κόσμο, γίνονται θύματα βίας.

Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών υπολογίζει ότι περίπου 73.000.000 αγόρια και 150.000.000 κορίτσια σε όλο τον κόσμο πέφτουν θύματα σεξουαλικής βίας.

Όπως τόνισε ο. κ. Γ. Νικολαϊδης, Διευθυντής της Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας, η σχέση κακοποίησης και παραμέλησης με τη νεανική παραβατικότητα και με τη συνέχιση του κύκλου θύτης-θύμα, κινητοποίησε σε πολλές χώρες μια σειρά αναδρομικών ερευνών, με στόχο τη βελτίωση των προγραμμάτων που αφορούν τις οικογένειες που εμπλέκονται σε περιπτώσεις κακοποίησης των παιδιών όσο και στο σωφρονιστικό σύστημα για νέους παραβάτες.

Σύμφωνα με τις μελέτες αυτές:

• το 97% των ενηλίκων αρρένων με επαναλαμβανόμενες παραβάσεις είχαν ιστορικό σοβαρής σωματικής τιμωρίας και κακοποίησης στην οικογένεια.
• Το 50% των οικογενειών που καταγγέλθηκαν για κακοποίηση ή / και παραμέληση ενός παιδιού τους, είχαν τουλάχιστον ένα παιδί που στη συνέχεια παραπέμφθηκε σε Δικαστήριο Ανηλίκων για παραβατική συμπεριφορά.

Σύγκριση

Μελέτη του ΙΥΠ συνέκρινε μια ομάδα σωματικά κακοποιημένων και παραμελημένων παιδιών που απομακρύνθηκαν από την οικογένεια με άλλη ομάδα που παρέμεινε και έδειξε 11 χαρακτηριστικά που είναι δυνατόν να προβλέψουν τις πιθανότητες να απομακρυνθεί ένα κακοποιημένο παιδί από την οικογένειά του.

Αυτά είναι με σειρά σημαντικότητας:

• Απουσία ενός τουλάχιστον γονέα πριν την παραπομπή
• ‘Άλλα προβλήματα’ στην οικογένεια (αναφέρονται αόριστα από τους γονείς)
• Απρογραμμάτιστη κύηση
• Γονείς με προβλήματα ψυχικής υγείας
• Δυσμενή γεγονότα ζωής για τους γονείς τον τελευταίο χρόνο
• Κοινωνική απομόνωση
• Κακές σχέσεις μεταξύ των συζύγων
• Μητέρα με ηλικία μικρότερη των 21 ετών κατά τη γέννηση του συγκεκριμένου παιδιού
• Γονείς που θεωρούν ότι το παιδί είναι ‘προβληματικό’.

Από τα παραπάνω φαίνεται ότι πέραν των κοινωνικο-οικονομικών παραγόντων, οι περισσότεροι παράγοντες που οδηγούν ένα παιδί σε ίδρυμα συνδέονται με τους γονείς. Επίσης, η εισαγωγή ενός παιδιού σε ίδρυμα αποτελεί μια μορφή θυματοποίησης εφόσον δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες του και δεν του προσφέρει διορθωτικές εμπειρίες.

Το συμπέρασμα που προκύπτει, τόνισε ο κ. Νικολαϊδης, είναι ότι ο έγκαιρος εντοπισμός των γονέων και των οικογενειών με τα παραπάνω χαρακτηριστικά και η παροχή της κατάλληλης βοήθειας μπορεί να σταματήσει την απομάκρυνση ενός παιδιού από την οικογένεια.

Με την ημερίδα της 19^ης Νοεμβρίου, ολοκληρώνεται το Πρόγραμμα της Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας του Ι.Υ.Π. με τίτλο ‘Προαγωγή της Υγείας και της Ποιότητας Ζωής του μέλλοντος: Εκπαίδευση και Αγωγή Υγείας για τον έλεγχο και την πρόληψη της παιδικής κακοποίησης – παραμέλησης’.

Ταυτόχρονα, με την ημερίδα, αρχίζει το Πρόγραμμα τριετούς διάρκειας της Διεύθυνσης, με τίτλο ‘Balkan Epidemiological Study on Child Abuse and Neglect (B.E.C.A.N.)’,το οποίο θα χρηματοδοτηθεί από το 7^ο Πρόγραμμα – Πλαισίου για την Έρευνα και Τεχνολογία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Το πρόγραμμα αυτό αφορά στη χρηματοδότηση από την Ε.Ε. της μεγαλύτερης στην περιοχή των Βαλκανίων έρευνας πεδίου, σε τυχαίο δείγμα του γενικού πληθυσμού, για τα θέματα της ενδοοικογενειακής βίας και της κακοποίησης – παραμέλησης των παιδιών (και ίσως μιας από τις μεγαλύτερες σε δείγμα παγκοσμίως) με ομογενοποιημένα ερευνητικά εργαλεία (τα ερευνητικά ερωτηματολόγια ICAST-C/P που συνιστώνται επισήμως από τον Π.Ο.Υ.

και τα οποία παρήχθησαν σε συνεργασία της ISCPAN με την UNICEF και με συμμετοχή 130 εμπειρογνωμόνων από όλο τον κόσμο). Η έρευνα αυτή αναμένεται να συμπεριλάβει συνολικό δείγμα πληθυσμού, που θα υπερβαίνει τα 30.000 παιδιά και 30.000 γονείς σε ολόκληρη την επικράτεια των Βαλκανικών χωρών.

Το Ινστιτούτο

Το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού ιδρύθηκε το 1979 από τον Σ. Δοξιάδη, είναι Ν.Π.Ι.Δ και εποπτεύεται από το υπουργείο Υγείας και το υπουργείο Ανάπτυξης.

Η Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας υλοποιεί προγράμματα σχετικά με το φαινόμενο της κακοποίησης -παραμέλησης παιδιών στους άξονες:

• Επιδημιολογική έρευνα
• Αγωγή Υγείας και υγειονομική επιμόρφωση – ευαισθητοποίηση του κοινού
• Εκπαίδευση επαγγελματιών
• Συμβουλευτικές, διασυνδετικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες σε δομές και επαγγελματίες
• παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών
• παροχή δωρεάν νομικής υποστήριξης σε θύματα βίας και τις οικογένειές τους

Το Ι.Υ.Π. διεξάγει, κυρίως, εφαρμοσμένη έρευνα, με αντικείμενο την προαγωγή της υγείας και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του παιδιού και της οικογένειας, την κλινική παιδιατρική και τη γενικότερη φροντίδα για το παιδί, την οργάνωση των υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας για τα παιδιά στην Ελλάδα και την αξιολόγηση και τον εμπλουτισμό των υπηρεσιών του.

Το Ινστιτούτο αποτελεί σημείο αναφοράς στη χώρα μας για τα θέματα της εξειδίκευσής του και έχει πολυάριθμες συνεργασίες για την κλινική και εργαστηριακή διερεύνηση, διάγνωση και παρακολούθηση παιδιών με ειδικά προβλήματα, για την ανάπτυξη επιστημονικού και ερευνητικού έργου, για την υποστήριξη και γνωμοδότηση σε θέματα υγείας του παιδιού προς υπουργεία και αρμόδιους φορείς, υπηρεσίες υγείας και πρόνοιας, σχολικές μονάδες και εκπαιδευτικά ιδρύματα, τοπική αυτοδιοίκηση, ιδρύματα παιδικής προστασίας και άλλους φορείς ή άτομα, καθώς και για την εκπαίδευση επιστημόνων και επαγγελματιών, σπουδαστών και ειδικευομένων στον τομέα της υγείας και πρόνοιας.

Το ΙΥΠ έχει στενή επιστημονική συνεργασία με κέντρα του εξωτερικού που αναπτύσσουν αντίστοιχες δραστηριότητες για την εξασφάλιση υψηλής ποιότητας στο έργο του, για την επίτευξη άμεσης επαφής με τις νέες επιστημονικές εξελίξεις και για τη συμβολή του Ι.Υ.Π.

στη διεθνή επιστημονική παραγωγή.