‘Καμπανάκι’ παιδιάτρων για την υγεία των εφήβων

Του Δημήτρη Καραγιώργου

Ανησυχητικές διαστάσεις λαμβάνουν και στην Ελλάδα προβλήματα, που αφορούν στην υγεία των εφήβων, όπως η παχυσαρκία, η νευρική ανορεξία και ο εθισμός στο διαδίκτυο, σύμφωνα με έρευνες της Μονάδας Εφηβικής Υγείας του νοσοκομείου ‘Αγλαΐα Κυριακού’.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), η υγεία των εφήβων στις Ευρωπαϊκές χώρες δεν βρίσκεται σε ικανοποιητικό επίπεδο και για το λόγο αυτό προτρέπει την ανάπτυξη προγραμμάτων για τους εφήβους με βάση συγκεκριμένες συστάσεις (κατάλληλες ώρες λειτουργίας, εμπιστευτικότητα, φιλικό και εκπαιδευμένο προσωπικό).

Η Μονάδα Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ) λειτουργεί με βάση τις συστάσεις αυτές από τον Οκτώβριο του 2006. Μέχρι σήμερα, έχει δεχθεί πάνω από 9.000 επισκέψεις και παρακολουθούνται πάνω από 1.700 έφηβοι. Ορισμένα από τα θέματα που αντιμετωπίζονται και ‘χαρακτηρίζουν’ τους νέους της εποχής μας είναι τα εξής:

Πάνω από 600 έφηβοι με αυξημένο βάρος σώματος προσήλθαν στη ΜΕΥ μέχρι σήμερα. Σημαντικός αριθμός εξ’ αυτών παρουσιάζει συνοδά προβλήματα όπως η υπέρταση, η υπερουριχαιμία, η τάση για σακχαρώδη διαβήτη, η διαταραχή λιπιδίων του αίματος (χοληστερίνη κ.α.), το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών κ.α.

Η παχυσαρκία συνιστά ωρολογιακή βόμβα για τη χώρα μας, καθώς αναμένονται σημαντικές επιπτώσεις στο μέλλον, αφού οι παχύσαρκοι έφηβοι έχουν σημαντική πιθανότητα να εμφανίσουν καρδιαγγειακές ασθένειες, διαβήτη ή και ορισμένους τύπους καρκίνου κατά την ενηλικίωσή τους.

Έρευνα, που διεξήγαγε η ΜΕΥ έδειξε ότι ένας στους τέσσερις εφήβους έχει αυξημένη πίεση, ένας στους πέντε έχει πρόβλημα χοληστερίνης και ένας στους έξι κινδυνεύει από διαβήτη!

Στην έρευνα πήραν μέρος 431 έφηβοι 10 - 18 ετών (213 αγόρια και 218 κορίτσια) με αυξημένο βάρος σώματος, που προσήλθαν στη Μονάδα Εφηβικής Υγείας σε χρονικό διάστημα 19 μηνών (Νοέμβριος 2006 - Μάιος 2008). Τα συμπεράσματα προκαλούν εύλογα ανησυχία:

Το 23,4% των εφήβων (101/431) εμφάνισε αύξηση αρτηριακής πίεσης σε σχέση με το φύλο, την ηλικία και το ύψος. Στους ενήλικες, η υπέρταση ορίζεται ως 140 mm Hg ή υψηλότερη όταν πάλλεται η καρδιά (συστολική πίεση) ή 90 mm Hg και άνω μεταξύ των παλμών της καρδιάς (διαστολική πίεση).

Δεν υπάρχουν αντίστοιχα όρια για τα παιδιά και τους εφήβους. Ωστόσο, οι τελευταίες διεθνείς μελέτες δείχνουν ότι τα παιδιά με υψηλή αρτηριακή πίεση τείνουν να εξελίσσονται σε υπερτασικούς ενήλικες.

Το 19,7% των παιδιών (85/431) είχαν διαταραχή των λιπιδίων του αίματος (χοληστερίνη, τριγλυκερίδια κλπ.)

Το 14% (61/431) είχαν διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης, δηλαδή, αύξηση της ινσουλίνης και τάση για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.

Σχεδόν ένας στους δέκα (ποσοστό 9,5%) είχαν υπερουριχαιμία, δηλαδή αύξηση του ουρικού οξέος. Το ουρικό οξύ, είναι μία ουσία που παράγεται στον οργανισμό κατά τον μεταβολισμό των πουρινών. Η υπερουριχαιμία, μπορεί να προκαλέσει ουρική αρθρίτιδα, βλάβες και λίθους στα νεφρά.

Συνδέεται άμεσα με την ύπαρξη μεταβολικού συνδρόμου.

Το 5,5% των κοριτσιών (12/218) είχαν σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Έχει πρόσφατα αναγνωριστεί ότι οι γυναίκες με το σύνδρομο αυτό παρουσιάζουν αυξημένες πιθανότητες όχι μόνο για διαταραχές της γονιμότητας, αλλά και για μεταβολικές επιπλοκές και άρα αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο νωρίς στη ζωή τους.

Διαταραχές πρόσληψης τροφής

Από την έναρξη της λειτουργίας της, τον Οκτώβριο του 2006, η Μονάδα Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ) έχει αντιμετωπίσει πάνω από 120 εφήβους με διαταραχές πρόσληψης τροφής. Οι επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία των παιδιών είναι σημαντικές.

Περίπου 17 παιδιά χρειάστηκαν νοσηλεία και μερικά χρειάστηκε να διακόψουν για κάποιο διάστημα την παρακολούθηση του σχολείου τους.

Το πρόβλημα αφορά κυρίως τα κορίτσια. Η συχνότητα είναι δεκαπλάσια στα κορίτσια έναντι των αγοριών, παρουσιάζοντας έξαρση σε δύο ηλικίες, στα 14 και 18 χρόνια. Επίσης, αφορά κυρίως τα ανώτερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα, τις πολύ καλές μαθήτριες, τις αθλήτριες και πρωταθλήτριες σε αθλήματα, που απαιτούν παιδισμό στην εμφάνιση ή σε αυτά που το βάρος σχετίζεται με την επίδοση, όπως μπαλέτο, ρυθμική γυμναστική, κολύμπι κ.α.

Ο βομβαρδισμός των εφήβων από τα μέσα ενημέρωσης με λανθασμένα πρότυπα και η προβολή της εξωτερικής εμφάνισης ως βασική προϋπόθεση επιτυχίας και ευτυχίας οδηγούν σε διατροφικές υπερβολές. Η ταύτιση επαγγελμάτων όπως μοντέλα, ηθοποιοί, τραγουδιστές κ.λπ.

με την «εύκολη και γρήγορη επιτυχία» οδηγούν τους εφήβους στην υιοθέτηση συμπεριφορών, προκειμένου να μιμηθούν τα αντίστοιχα πρότυπα

Στη Μονάδα Εφηβικής Υγείας εφαρμόζεται πρόγραμμα παρέμβασης από ομάδα ειδικών (παιδίατρος, παιδοψυχίατρος, διατροφολόγος και οικογενειακή σύμβουλος). Τα αποτελέσματα είναι ικανοποιητικά για σημαντικό αριθμό παιδιών. Υπήρξε βέβαια και μικρός αριθμός περιπτώσεων που είτε δεν συνεργάστηκαν, είτε χρειάστηκαν παραπομπή σε κλειστό ψυχιατρικό πλαίσιο.

Διαδίκτυο

Από το καλοκαίρι του 2007 έχει δεχθεί εφήβους με αίτημα την αντιμετώπιση της υπερβολικής χρήσης του διαδικτύου. Το φαινόμενο που έχει φέρει σε αμηχανία την επιστημονική κοινότητα παγκοσμίως αποκτά διαστάσεις και στην Ελλάδα.

Έρευνες της ΜΕΥ έχουν δείξει ότι οι κύριοι λόγοι, που οδηγούν τον έφηβο στην εξάρτηση είναι τα ηλεκτρονικά παιχνίδια κυρίως και τα chat rooms. Από την άλλη, οι έφηβοι που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο ωφέλιμα (πληροφορίες, υπηρεσίες, εκπαίδευση κτλ.) δεν εθίζονται εύκολα.

Η ενασχόληση με το διαδίκτυο στο πλαίσιο του σχολείου αποδεικνύεται επίσης προστατευτικός παράγοντας. Η απουσία μαθήματος πληροφορικής και ασφάλειας στο διαδίκτυο στα δημόσια δημοτικά σχολεία σίγουρα είναι έλλειμμα στην εκπαίδευση της χώρα μας.

Δυστυχώς το ρόλο της εκπαίδευσης των μαθητών στο διαδίκτυο αναλαμβάνουν τα μεγαλύτερα παιδιά ή οι συμμαθητές τους κυρίως στα internet-café με ολέθρια αποτελέσματα.

Έρευνες της ΜΕΥ έχουν δείξει ότι το 19,47% των εφήβων χρηστών του διαδικτύου αναφέρουν ότι έχουν πρόσβαση σε πορνογραφικές σελίδες! Τα στοιχεία επιβεβαίωσαν ότι τα παιδιά που επισκέπτονται τις πορνογραφικές σελίδες έχουν προβλήματα διαγωγής και κοινωνικότητας.

Ακόμη, βρέθηκε ότι 6,4% των εφήβων χρηστών χρησιμοποιεί το διαδίκτυο για τυχερά παιχνίδια. Οι έφηβοι χρησιμοποιούν τις πιστωτικές κάρτες των γονιών τους, προπληρωμένες κάρτες ή παίζουν με αντικαταβολή.

Μαθησιακές δυσκολίες

Στη ΜΕΥ έχει γίνει διάγνωση και παρακολουθούνται πάνω από 300 παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες.

Οι μαθησιακές δυσκολίες συχνά διαλάθουν και δεν διαγιγνώσκονται εγκαίρως, με αποτέλεσμα ένα παιδί με δυνατότητες συχνά να μετατρέπεται στον ‘κακό και άτακτο’ μαθητή του σχολείου και να υφίσταται τα πειράγματα και την απόρριψη συμμαθητών και δασκάλων, χάνοντας τελείως την αυτοεκτίμηση και την αισιοδοξία του.

Το καταθλιπτικό συναίσθημα και οι συμπεριφορές υψηλού κινδύνου και παραβατικότητα συχνά παρουσιάζονται σε παιδιά, λόγω του παραπάνω φαύλου κύκλου. Η διάγνωση και αντιμετώπιση των παιδιών μεταναστών στη χώρα μας είναι ακόμη πιο δύσκολη υπόθεση.

Η δυσκολία προσαρμογής των παιδιών σε ένα ξένο περιβάλλον, η δυσχέρεια εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν καθημερινά (οικονομικά , θρησκευτικά ,κοινωνικά) οδηγούν πιο γρήγορα σε περιθωριοποίηση και διαταραχές συμπεριφοράς.

Συμπεριφορές υψηλού κινδύνου

Η κρίση της οικογένειας και το φαινόμενο του διαζυγίου, η έντονη πίεση από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και η προβολή συγκεκριμένων προτύπων, η μετανάστευση, οι πολυπολιτισμικές κοινωνίες, το φάσμα ανεργίας και η υπεραπασχόληση των γονέων με αποτέλεσμα την απουσία τους από το σπίτι, δημιουργούν συνθήκες που περιπλέκουν την ήδη πολύπλοκη πραγματικότητα της εφηβείας.

Επιπλέον, το χάσμα γενεών φαίνεται πως αυξάνει αφού οι νέοι υιοθετούν εύκολα τις νέες τεχνολογίες, ενώ οι γονείς δυσκολεύονται να προσαρμοστούν. Η έλλειψη φυσικών χώρων, άσκησης και ψυχαγωγίας στις μεγάλες πόλεις και η έλλειψη ενδιαφερόντων, τρόπων ψυχαγωγίας και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων για τα παιδιά στην επαρχία οδηγούν συχνά σε αδιέξοδο και υπερβολές στις επιλογές.

Στις 20 Μαρτίου, ξεκινά το Δεύτερο Εντατικό Σεμινάριο στην Εφηβική Ιατρική – 2^nd State of the Art Adolescent Medicine Course, με διεθνή συμμετοχή και σημαντικά θέματα για την προσέγγιση και φροντίδα των εφήβων.

Μεταξύ των ομιλητών, τρεις σημαντικοί ξένοι προσκεκλημένοι θα λάβουν μέρος, ο καθένας κορυφαίος στη χώρα του, στον τομέα της Εφηβικής Ιατρικής.