Μελάνωμα: Οι νεότερες εξελίξεις στη θεραπεία

Σε αντίθεση με το παρελθόν (πριν από το 1970), οπότε το μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών με κακόηθες μελάνωμα (ΚΜ) δεν ήταν δυνατόν να αντιμετωπιστεί με επιτυχία, σήμερα τα νέα για την αντιμετώπιση αυτού του καρκίνου δείχνουν αισιόδοξα.

Τα στοιχεία, πάντως, για τη νόσο δείχνουν το μέγεθος του κινδύνου: κάθε χρόνο σημειώνεται αύξηση 3%-7% στη συχνότητα διάγνωσης νέων κρουσμάτων, ενώ μόνο στην Ευρώπη καταγράφονται ετησίως 60.000 νέες περιπτώσεις της νόσου και περίπου 14.000 θάνατοι (55% άνδρες και 45% γυναίκες).

Ο κίνδυνος για την ανάπτυξη ΚΜ αυξάνεται σημαντικά αν συντρέχουν κάποιες από τις παρακάτω προϋποθέσεις:
Ανοιχτό χρώμα δέρματος, ιδιαίτερα αν συνυπάρχει με γαλανά μάτια και ξανθά μαλλιά.

Ύπαρξη ατομικού ή οικογενειακού ιστορικού ΚΜ. Δηλαδή να έχει μελάνωμα κάποιος στενός συγγενής ή ο ίδιος ο ασθενής να έχει παρουσιάσει παλαιότερα ΚΜ.

Μεγάλος αριθμός ελιών (σπίλων) στο δέρμα και ιδιαίτερα κάποιων ξεχωριστών σπίλων (δυσπλαστικών ή άτυπων σπίλων). Ο δερματολόγος είναι ο γιατρός που θα ξεχωρίσει τους σπίλους και την επικινδυνότητά τους.

Παρατεταμένη και αλόγιστη έκθεση στον ήλιο και κυρίως πολλά ηλιακά εγκαύματα, ειδικά σε νεαρή ηλικία. Επίσης, υπερβολική χρήση solarium.

Η διάγνωση

Τα περισσότερα ΚΜ μπορούν να διαγνωστούν πολύ σύντομα μετά την εμφάνισή τους. Είναι δυνατόν να εμφανιστούν σαν μια νέα ελιά στο δέρμα (8 στα 10 ΚΜ εμφανίζονται έτσι) ή να αναπτυχθούν σε προϋπάρχουσα ελιά, που αλλάζει ξαφνικά μέγεθος, χρώμα, υφή, περιφέρεια, αιμορραγεί κ.λπ. Ο δερματολόγος είναι ο γιατρός που θα πρέπει να ελέγξει την ύποπτη ελιά και, με τη βοήθεια της δερματοσκόπησης, θα αποφασίσει εάν πρέπει να γίνει αφαίρεση και βιοψία.

Ποιο είναι το μέλλον για κάποιον με διάγνωση ΚΜ; Κατ’ αρχάς υπάρχει μεγάλη και κατανοητή ανησυχία για την πιθανότητα κακής εξέλιξης. Ευτυχώς, αυτή δεν είναι η αλήθεια. Για ένα λεπτό ΚΜ, που βρίσκεται στην αρχή του, η χειρουργική αφαίρεση φέρνει τις περισσότερες φορές και την πλήρη ίαση.

Γι’ αυτό είναι φανερό ότι όσο πιο πρώιμη είναι η διάγνωση τόσο καλύτερα είναι τα αποτελέσματα: η πρώιμη διάγνωση αποτελεί το καλύτερο όπλο στην αντιμετώπιση του ΚΜ.

Τα νέα ιατρικά όπλα

Μία σημαντική πρόοδος στην αντιμετώπιση του ΚΜ είναι και ο έλεγχος του λεμφαδένα-φρουρού, δηλαδή του λεμφαδένα στον οποίο καταλήγουν τα λεμφαγγεία της περιοχής του ΚΜ. Ο έλεγχος του φρουρού λεμφαδένα γίνεται με απλό τρόπο και καθορίζει στη συνέχεια την επιπλέον της χειρουργικής εκτομής θεραπεία.

Στο σύγχρονο οπλοστάσιο για την αντιμετώπιση του ΚΜ, ιδιαίτερα των πιο προχωρημένων μορφών, έχουν προστεθεί αρκετά φάρμακα και μέθοδοι. Η ανοσοθεραπεία, δηλαδή η θεραπεία με φάρμακα που δρουν στο ανοσιακό σύστημα του ασθενούς, έχει χρησιμοποιηθεί με σχετική επιτυχία. Η πιο συνηθισμένη μορφή ανοσοθεραπείας είναι οι ενέσεις interferon (INF) alpha-2b. Η θεραπεία είναι εγκεκριμένη και πρέπει να αναφερθεί ότι 10%-16% των ασθενών με προχωρημένο ΚΜ αποκρίνεται προσωρινά στη θεραπεία, ενώ ένα 60% έχει σημαντική επιμήκυνση της επιβίωσης. Μία άλλη μορφή ανοσοθεραπείας είναι τα εμβόλια, που όμως βρίσκονται ακόμα στο στάδιο της έρευνας.

Τα τελευταία χρόνια η έρευνα για τη θεραπεία του μεταστατικού μελανώματος αρχίζει να δίνει αισιόδοξα αποτελέσματα. Καινούργιες ουσίες έχουν προστεθεί στο οπλοστάσιο για την αντιμετώπιση της νόσου και έχει επιτευχθεί αρκετά σημαντική αύξηση του χρόνου επιβίωσης. Έτσι, στα όπλα μας για την καταπολέμηση του μελανώματος έχουν προστεθεί οι παρακάτω εγκεκριμένες θεραπείες.

• χημειοθεραπεία (dacarbazine, tomozolamide),
• ανοσολογικές θεραπείες (interleukin-2), και
• νέες στοχευμένες (μοριακές) θεραπείες (Vemurafenib – Ipilimumab - Imatinib)

Τα παραπάνω φάρμακα, μόνα τους ή σε συνδυασμό με τα παλαιότερα, δίνουν σημαντικές ελπίδες για την αντιμετώπιση του μεταστατικού μελανώματος. Η έρευνα συνεχίζεται… Είναι όμως φανερό ότι ο κυριότερος παράγων αντιμετώπισης της σημαντικής αυτής νόσου είναι η έγκαιρη διάγνωση και η χειρουργική θεραπεία.

Πανευρωπαική εκστρατεία

Οι οδυνηρές επιπτώσεις από το κακόηθες μελάνωμα μπορούν να ελαχιστοποιηθούν με την προληπτική εξέταση του δέρματος. Τα τελευταία χρόνια η πανευρωπαϊκή εκστρατεία κατά του μελανώματος έχει οδηγήσει στον εντοπισμό σημαντικού αριθμού προκαρκινικών και καρκινικών βλαβών του δέρματος στις ευρωπαϊκές χώρες που συμμετείχαν στην προσπάθεια αυτή χάρη στη συστηματικότατη και αφιλοκερδή συμμετοχή των δερματολόγων. Στην Ελλάδα συμμετέχουν κάθε χρόνο στο πρόγραμμα περίπου 350 δερματολόγοι και πραγματοποιούνται περισσότερες από 2.500 δωρεάν εξετάσεις.

Τη φετινή χρονιά ο αριθμός των συμμετεχόντων δερματολόγων αυξήθηκε σημαντικά, όπως επίσης αυξήθηκε κατακόρυφα και ο αριθμός των εξετασθέντων. Παρότι τα φετινά στατιστικά στοιχεία δεν έχουν ακόμη αναλυθεί, είναι εμφανές από την επικοινωνία με τους συμμετέχοντες δερματολόγους ότι ο αριθμός των εξετασθέντων έχει διπλασιαστεί.

Πηγές:
Ανδρέας Κατσάμπας, Δερματολόγος - Αφροδισιολόγος, Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής Δερματολογικού Τμήματος Ομίλου ΥΓΕΙΑ