Η θεραπευτική δύναμη του ήχου

Γράφει ο Δημήτρης Κατραντσιώτης, Ερευνητής Εφαρμογών Μουσικής Τεχνολογίας – Συνθέτης

Α­πό τα βά­θη του χρό­νου, Σα­μά­νοι θε­ρα­πευ­τές, φι­λό­σο­φοι, μου­σι­κοί και ιερείς, πί­στευαν πως η δύ­να­μη του ή­χου και της μου­σι­κής γε­νι­κό­τε­ρα, μπο­ρού­σε να φέ­ρει σε αρ­μο­νί­α το σώ­μα και το μυα­λό του αν­θρώ­που.

Α­πο­δί­δο­ντας στον ή­χο μαγικές ι­διό­τη­τες, τον χρη­σι­μο­ποιού­σαν στη θε­ρα­πεί­α σώ­μα­τος και μυα­λού, ε­πε­κτεί­νο­ντας τη συ­νει­δη­το­ποί­η­ση έ­χο­ντας πρό­σβα­ση στις βα­θύ­τε­ρες κα­τα­στά­σεις της συ­νεί­δη­σης.

Τα κινέ­ζι­κα gong δια­λο­γι­σμού, τα κου­δου­νά­κια των Θι­βε­τια­νών μο­να­χών και τα ινδουιστικά μά­ντρας, εί­ναι με­ρι­κά πα­ρα­δείγ­μα­τα θε­ρα­πευ­τι­κής χρήσης των ήχων. Η φωνή ε­πι­κοι­νω­νώ­ντας ά­με­σα με τις υ­πο­συ­νεί­δη­τες πε­ριο­χές του μυαλού, θε­ω­ρεί­ται ως το αρ­χαιό­τε­ρο μέ­σο θε­ρα­πεί­ας.

Σή­με­ρα, με τον τε­χνο­λο­γι­κό ε­ξο­πλι­σμό που δια­θέ­του­με, μπο­ρού­με να πα­ρα­τη­ρή­σου­με τη λει­τουρ­γί­α του σώ­μα­τος και του ε­γκε­φά­λου με α­κρι­βείς λε­πτο­μέ­ρειες. Να με­τρή­σου­με τις αλ­λα­γές που πραγ­μα­το­ποιού­νται στο μυα­λό και το σώ­μα στις δια­φο­ρε­τι­κές κα­τα­στά­σεις της συ­νεί­δη­σης και της υ­γεί­ας.

Ε­ρευ­νη­τι­κά προ­γράμ­μα­τα σε πα­νε­πι­στή­μια α­νά τον κό­σμο, έ­χουν ως αντι­κεί­με­νο την έ­ρευ­να της νευ­ρο-φυ­σιο­λο­γί­ας της πε­ρι­συλ­λο­γής, των ε­πι­πέ­δων χα­λά­ρω­σης και της αλ­λη­λε­πί­δρα­σης μυαλού και σώ­μα­τος.

Έ­χου­με την δυ­να­τό­τη­τα ε­πη­ρε­ασμού του μυα­λού και του σώ­ματος, με δύ­ο τρό­πους.

• Θε­ρα­πεύ­ο­ντας το σώ­μα με φυ­σι­κό συ­ντο­νι­σμό, χρη­σι­μο­ποιώ­ντας η­χη­τι­κές δο­νή­σεις συ­χνο­τή­των, και
• Μετα­βάλ­λο­ντας τις κα­τα­στά­σεις της συ­νεί­δη­σης, με συ­μπα­θη­τι­κό συ­ντο­νι­σμό των συ­χνο­τή­των του ε­γκε­φά­λου.

Εί­ναι γνω­στό, ό­τι ο ε­γκέ­φα­λος ως η­λε­κτρο­χη­μι­κό όρ­γα­νο, έ­χει μο­να­δι­κό μέ­γε­θος, πυ­κνό­τη­τα και μά­ζα, πα­ρά­γο­ντας κύ­μα­τα α­πό τις διε­γέρ­σεις των η­λε­κτρι­κών δρα­στη­ριο­τή­των που λαμ­βά­νουν μέ­ρος σε ό­λο το νευ­ρι­κό του σύ­στη­μα.

Κά­θε μια από τις αμέτρητες η­λε­κτρο­χη­μι­κές αλ­λα­γές των νευ­ρι­κών του κυτ­τά­ρων δημιουργεί ένα μι­κρό η­λε­κτρο­μα­γνη­τι­κό πε­δί­ο με μια συ­χνό­τη­τα με­τα­ξύ 0,5Hz και 30Hz (τα­λα­ντώ­σεις το δευ­τε­ρό­λε­πτο).

Η ε­νέρ­γεια αυ­τή αν και εί­ναι πο­λύ πε­ριο­ρι­σμέ­νη, εμ­φα­νί­ζε­ται με συ­γκε­κρι­μέ­νους τρό­πους που εί­ναι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κοί του αν­θρώ­πι­νου εγκε­φά­λου. Η η­λε­κτρι­κή αυ­τή δρα­στη­ριό­τη­τα, πα­ρου­σιά­ζε­ται με τη μορ­φή ε­γκε­φα­λι­κών κυ­μά­των (Brainwaves), οι τύ­ποι των ο­ποί­ων κα­θο­ρί­ζο­νται α­πό τις συ­χνό­τη­τες παλ­μού τους, χα­ρα­κτη­ρί­ζο­ντας την α­ντί­στοι­χη κα­τά­στα­ση του ε­γκε­φά­λου.

Η κλα­σι­κή νευ­ρο-φυ­σιο­λο­γί­α α­να­γνω­ρί­ζει τέσ­σε­ρις τύ­πους ε­γκε­φα­λι­κών κυμά­των. Τα Beta (30Hz-14Hz) για αυ­ξη­μέ­νη συ­γκέ­ντρω­ση και ε­πα­γρύ­πνη­ση, τα Alpha (14Hz-8Hz) για πε­ρι­συλ­λο­γή και χα­λα­ρή ε­πα­γρύ­πνη­ση, τα Theta (8Hz-4Hz) για βαθιά χαλά­ρω­ση και τα Delta (4Hz-0,5Hz) για βα­θύ ύ­πνο.

Μια υ­ψη­λή συ­γκέ­ντρω­ση Beta κυ­μά­των συ­σχε­τί­ζε­ται με την αυ­ξα­νό­με­νη παρα­γω­γή των ορ­μο­νών πί­ε­σης (Stress). Στις κα­λύ­τε­ρες στιγ­μές δη­μιουρ­γι­κό­τη­τας εμ­φα­νί­ζο­νται στην πλειο­ψη­φί­α τους κύ­μα­τα Theta.

Αυ­τό συνή­θως συμ­βαί­νει ό­ταν βρι­σκό­μα­στε σε βα­θιά χα­λά­ρω­ση και λί­γο πριν τον ύ­πνο. Έ­τσι ε­ξη­γού­νται και οι με­γά­λες ι­δέ­ες που μας πα­ρου­σιά­ζο­νται κα­τά τη διάρ­κεια αυ­τής της δια­δικα­σί­ας. Μπο­ρού­με λοι­πόν να πού­με ό­τι ο χρό­νος που α­φιε­ρώ­νε­ται σε αυ­τή την πε­ρί­ο­δο της ε­γκε­φα­λι­κής μας κα­τά­στα­σης δεν σπα­τα­λιέ­ται, αλ­λά ξο­δεύ­ε­ται δημιουρ­γι­κά.

Τα ε­γκε­φα­λι­κά κύ­μα­τα μπο­ρούν να ε­πη­ρε­ά­σουν ταυ­τό­χρο­να τις δια­φο­ρε­τι­κές πε­ριο­χές του ε­γκε­φά­λου, με­τα­βάλ­λο­ντας α­νά­λο­γα την ε­γκε­φα­λι­κή μας δρα­στη­ριό­τη­τα.

Εί­ναι δυ­να­τό έ­να ε­ξω­τε­ρι­κό ε­ρέ­θι­σμα με μια συ­γκε­κρι­μέ­νη συ­χνό­τη­τα να συντο­νί­σει τον ε­γκέ­φα­λο, πα­ρα­σύ­ρο­ντάς τον α­πό μί­α κα­τά­στα­ση που ή­δη βρί­σκε­ται σε κά­ποια άλ­λη. Ε­άν έ­να ά­το­μο που είναι σε στά­διο ε­πα­γρύ­πνη­σης (κατά­στα­ση Beta) δε­χτεί έ­να ε­ρέ­θι­σμα α­πό μί­α συ­χνό­τη­τα 10Hz (κα­τά­στα­ση Alpha) για κά­ποιο χρο­νι­κό διά­στη­μα, τό­τε η συ­χνό­τη­τα του ε­γκε­φά­λου του εί­ναι πι­θα­νό να αλ­λά­ξει προς το εφαρ­μο­σμέ­νο ε­ρέ­θι­σμα, με α­πο­τέ­λε­σμα να βρε­θεί σε στά­διο χα­λά­ρω­σης.

Όταν η κα­τά­στα­ση του ε­γκέ­φα­λου εί­ναι πλη­σιέ­στε­ρη προς αυ­τό το ε­ρέ­θι­σμα, τό­τε η συ­χνό­τη­τα συ­ντο­νι­σμού εί­ναι πιο α­πο­τε­λε­σμα­τι­κή.

Οι ε­γκε­φα­λι­κές συ­χνό­τη­τες έ­χουν ε­ξε­τα­σθεί και χαρ­το­γρα­φη­θεί, ώ­στε να είναι ά­με­σα α­να­γνω­ρί­σι­μη η ε­κά­στο­τε ε­γκε­φα­λι­κή μας κα­τά­στα­ση. Μέ­σα α­πό αυ­τή τη με­λέ­τη και ε­φαρ­μο­γή τους, α­να­κα­λύ­πτου­με ό­λο και πε­ρισ­σό­τε­ρα στοι­χεί­α που αφο­ρούν τις κα­τα­στά­σεις του ε­γκε­φά­λου.

Έ­τσι συμ­βάλ­λο­υ­με στη δια­νο­η­τι­κή α­νά­πτυ­ξη και ε­πα­γρύ­πνη­ση της συ­νεί­δη­σης. Ου­σια­στι­κά, με τις συ­χνό­τη­τες αυτές μπο­ρού­με να κουρ­δί­σου­με ή κα­λύ­τε­ρα να συ­ντο­νί­σου­με τον εγκέφαλο.