Η Θεραπευτική του Βελονισμού - Η ανατολική εμπειρική γνώση συναντά τον δυτικό ορθολογισμό

Ο βελονισμός είναι ένα από τα αρχαιότερα και πιο ολοκληρωμένα συστήματα του πλανήτη μας. Από αρχαιοτάτων χρόνων αποτελούσε το σημαντικότερο μέρος της ιατρικής της Άπω Ανατολής. Από γραπτές πηγές φαίνεται να εφαρμόζεται παράλληλα με μια βαθιά, εμπειρικά θεμελιωμένη γνώση των φυτικών φαρμάκων.

Το πάνθεον των κινέζων ιατρών της αρχαιότητας είναι τόσο μεγάλο όσο και το ελληνικό. Δίπλα στα ονόματα των σημαντικών ιατρικών μορφών της αρχαίας Κίνας (Παν Κού, Πιέν Τσιάο, Χούα Το και Τσάνγκ Τσούνγκ Τσίνγκ, ο οποίος χαρακτηρίζεται από τους ιστορικούς ως ''ο Κινέζος Ιπποκράτης''), ξεχωρίζουμε τον αυτοκράτορα Χουάνγκ Τι (2698-2599 π.Χ.) στον οποίο αποδίδεται η συγγραφή του πρώτου κλασικού ιατρικού έργου, στο οποίο περιγράφεται αναλυτικά τόσο η θεωρία όσο και η Τεχνική του βελονισμού και έχει τον τίτλο Νέι Κινγκ (Βιβλίο Ιατρικής).

Η κινέζικη ιατρική και ο βελονισμός βασίζονταν στη φιλοσοφία και στην κοσμολογία - κοσμογονία των Κινέζων, που περιέχουν αρχές που δύσκολα γίνονται κατανοητές. Σύμφωνα με αυτές, στο ανθρώπινο σώμα, δίπλα στην αρτηριακή, φλεβική, λεμφική κυκλοφορία και το νευρικό σύστημα, υπάρχει ένα τέταρτο κλειστό κύκλωμα, αυτό της ενεργειακής κυκλοφορίας.

Το κύκλωμα αυτό είναι ένα πολύπλοκο σύστημα ειδικών αγγείων (που ονομάζονται μεσημβρινοί) μέσα στο οποίο κυκλοφορεί η ''ζωτική ενέργεια''. Οι μεσημβρινοί μεταφέροντας ενέργεια, διατρέχουν όλη την επιφάνεια του σώματος και, στην πορεία τους ανάμεσα σε δέρμα, μύες, οστά, αγγεία και όργανα, αναπτύσσουν 361 θύρες ενέργειας που ονομάζονται σημεία βελονισμού.

Τα σημεία αυτά (περιγράφονται ανατομικά σε αρχαία και σύγχρονα κινεζικά και δυτικά συγγράμματα), έχουν συγκεκριμένο βάθος και συγκεκριμένες ιδιότητες. Η τοποθέτηση βελόνας στα σημεία βελονισμού επιτρέπει στο γιατρό να ''διαχειριστεί'' την ενέργεια που κυκλοφορεί στους μεσημβρινούς επαναφέροντας την ψυχική ή και σωματική ισορροπία του οργανισμού.

Η θεραπευτική διαδικασία του βελονισμού δεν είναι απλή. Ο γιατρός πρέπει να πάρει πλήρες ιστορικό, να εξετάσει κλινικά τον ασθενή να θέσει την ακριβή διάγνωση και τέλος με προσοχή να επιλέξει τον πιο κατάλληλο συνδυασμό σημείων βελονισμού.

Πρέπει να επιλέξει σημεία βελονισμού, ο συνδυασμός των οποίων θα δώσει το καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα στον ασθενή. Πρέπει να γνωρίζει το βάθος και την ακριβή ανατομική θέση των σημείων βελονισμού, τους ιστούς (νεύρα, αρτηρίες, φλέβες, περιφερικά γάγγλια κλπ) που βρίσκονται πέριξ των σημείων και βεβαίως τις ιδιότητες και τις διασυνδέσεις των μεσημβρινών, ώστε να μπορέσει να εξισορροπήσει την ενέργεια.

Αν θέλει να ακολουθήσει την διαδικασία διάγνωσης και θεραπείας που χρησιμοποιείται στον παραδοσιακό κινέζικο βελονισμό, πρέπει να χρησιμοποιήσει τους φιλοσοφικούς νόμους του Γιν και του Γιανγκ, των Πέντε Στοιχείων, τη διαγνωστική των σφυγμών και της γλώσσας.

Ο Aldons Haxley (Λονδίνο 1973) περιγράφει απλά και με ακρίβεια το νόημα της θεραπευτικής του βελονισμού. "Οι κινέζοι υποστηρίζουν ότι σε κάθε υγιή οργανισμό υπάρχει κυκλοφορία - διακίνηση ενέργειας. Εκεί όπου η ενέργεια δεν κυκλοφορεί όπως Θα έπρεπε, ζωτικής σημασίας όργανα του σώματος πάσχουν.

Ο βελονισμός είναι αποτελεσματικός επειδή αναπροσαρμόζει και αποκαθιστά στην ομαλότητα στη ροή της ενεργείας. Τούτο είναι δυνατόν επειδή (καθώς αποδεικνύεται εμπειρικά) τα άκρα του σώματος, ο κορμός και το κεφάλι συνδέονται με αόρατους ''μεσημβρινού'', οι οποίοι κατά κάποιο τρόπο σχετίζονται με τα διάφορα όργανα του σώματος.

Πάνω σ' αυτούς τους ''μεσημβρινούς'' ευρίσκονται σημεία ιδιαίτερης ευαισθησίας. Η βελόνα που μπαίνει σε ένα από αυτά τα σημεία ασκεί επίδραση στη λειτουργία του οργάνου το οποίο σχετίζεται με το ''μεσημβρινό'' που πάνω του βρίσκεται το συγκεκριμένο σημείο.

Τρυπώντας ένα προσεκτικά διαλεγμένο αριθμό τέτοιων σημείων ο επιδέξιος και έμπειρος βελονιστής αποκαθιστά την φυσική κυκλοφορία της ενέργειας και θεραπεύει τον ασθενή του".

Το τρύπημα της βελόνας σε καθορισμένα επακριβώς σημεία διεγείρει ειδικά νεύρα τα οποία μεταφέρουν ηλεκτρικές εκκενώσεις στα χαμηλότερα κέντρα του εγκεφάλου και από εκεί στη προσβεβλημένη από τη νόσο περιοχή. Υπάρχουν νεύρα σε κάθε σημείο του σώματος άσχετα από το πόσο μικρά είναι και κάθε ένα από αυτά είναι κάτω από τον έλεγχο ενός άλλου ή μιας ομάδας άλλων νεύρων.

Ορισμένα νεύρα αυξάνουν την κινητικότητα των σπλάγχνων άλλα την επιβραδύνουν, άλλα αυξάνουν και άλλα μειώνουν την ροή των γαστρικών υγρών. Το ίδιο συμβαίνει και με την αύξηση ή μείωση των σφυγμών, την διαστολή ή συστολή των αιμοφόρων αγγείων, την ροή των δακρύων, την κινητικότητα των μυών, την έκκριση ορμονών, την ταχύτητα ανάπτυξης του οργανισμού και ούτω καθ' εξής.

Το νευρικό σύστημα μπορεί να συγκριθεί με την συσκευή ηλεκτρικού ελέγχου μιας πολύπλοκης μηχανής. Η τέχνη του βελονισμού βασίζεται στη γνώση των διασυνδέσεων του νευρικού συστήματος με τα όργανα και το δέρμα. Φαίνεται να είναι τόσο καλό όπως το να πτήσης το ορθό πλήκτρο στη μηχανή για να γράψεις το όνομα σου.

Στη πραγματικότητα όμως χρειάζεται αρκετές γνώσεις πριν να χρησιμοποίησης ικανοποιητικά τον βελονισμό.

Μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι ο βελονισμός είναι ένα σύστημα ιατρική που προάγει την αυτορρυθμιστική ικανότητα του οργανισμού. Τα νευρικά κέντρα και οι μηχανισμοί που πυροδοτούνται είναι ακριβώς τα ίδια με αυτά τα οποία χρησιμοποιεί το ίδιο το σώμα για να ρυθμίσει τις φυσιολογικές του διεργασίες.

Εάν για παράδειγμα, δεν υπήρχαν η αύξηση της κινητικότητας του στομάχου και των σπλάγχνων και η έκκριση των γαστρικών υγρών την ώρα που κάποιος τρωει, οτιδήποτε και αν έτρωγε θα έμενε στο στομάχι του αχώνευτο. Αυτή η αυξημένη κινητικότητα του στομάχου και των σπλάγχνων και η έκκριση των γαστρικών υγρών προκαλείται από την διέγερση των νεύρων που συνδέονται μ' αυτά τα όργανα, πρώτα από τη θέα του φαγητού και ύστερα από τη γεύση και από την παρουσία της μέσα στο σώμα.

Με τον βελονισμό αυτά τα ίδια νεύρα μπορούν να διεγερθούν άμεσα δια του δικτύου των νευρικών διακλαδώσεων που φτάνουν μέχρι το δέρμα. Μερικά από αυτά τα νεύρα φθάνουν στο δέρμα σε θέση κοντά στα πεπτικά όργανα, άλλα καταλήγουν μακρύτερα στα άκρα.

Αλλά είναι ασυνήθιστο για το στομάχι να αυξήσει την έκκριση γαστρικών υγρών εκτός εάν υπάρχει φαγητό: Με τον ίδιο τρόπο, είναι ασυνήθιστο με τον ερεθισμό του ειδικού για βελονισμό σημείου του στομάχου να παράγει γαστρικά υγρά εάν δεν χρειάζονται.

Αυτό ακριβώς εννοούμε με τον όρο "αυτορύθμιση". Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο βελονισμός, υποστηριζόμενος και συμπληρούμενος από την ιατρική επιστήμη είναι ίσως το ασφαλέστερο θεραπευτικό σύστημα που υπάρχει.
Οι αρχαίοι Κινέζοι περιέγραψαν την ροή της νευρικής ενέργειας μέσα στο σώμα.

Κάτι που εμείς οι δυτικοί ιατροί θα μπορούσαμε να ονομάσουμε ηλεκτρική εκκένωση η πληροφορία που διαπερνά κατά μήκος των νεύρων, οι κινέζοι το ονομάζουν ζωτική ενέργεια. Επίσης ονομάζουν τα κύρια σημεία καταλήξεως των νεύρων ''σημεία βελονισμού'' και την πορεία ομοίων ομάδων νευρικών απολήξεων, ''μεσημβρινούς''.

Για τους Κινέζους ο ανθρώπινος οργανισμός είναι ένα ζωντανό σύνολο ένα πεδίο δράσεως και αντιδράσεως των αόρατων δυνάμεων ζωής.
Ο Felix Mann γράφει ότι η αρμονική σχέση αυτών των ζωτικών δυνάμεων αποκαλύπτεται από την υγιεινή κατάσταση του ανθρώπινου σώματος και πνεύματος, η δυσαρμονία τους από την νόσο και η εξαφάνιση τους από τον θάνατο.

Έτσι, σκοπός των κινέζων ιατρών ήταν να αποκαταστήσουν την αρμονική σχέση των ζωτικών δυνάμεων μέσα στο σώμα.

Ο ρόλος της ενέργειας στην κινέζικη παραδοσιακή ιατρική
Ποιος είναι ο φυσιολογικός ρόλος της ενέργειας στήν κινεζική ιατρική; Η ενέργεια ελέγχει όλες τις λειτουργίες του σώματος, από τη στιγμή της σύλληψης μέχρι το θάνατο.

Κάθε κύτταρο, όργανο ή σύστημα του οργανισμού χρειάζεται κάποιο ποσό ενέργειας για να λειτουργήσει και την ενέργεια αυτή την προσλαμβάνει και τη διακινεί συνδεόμενο με έναν ή περισσότερους μεσημβρινούς. Δεν αρκεί όμως μόνον η σωστή ποσότητα ενέργειας.

Πρέπει η ενέργεια να έχει και τα κατάλληλα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Σύμφωνα πάντα με την κινέζικη παραδοσιακή ιατρική, η ενέργεια έχει διάφορες μορφές (ποιοτικές μορφές) ανάλογα με την προέλευση και τη δράση της: Υπάρχουν λοιπόν η προγονική ενέργεια (προέρχεται από το ωάριο και σπερματοζωάριο, σχετίζεται με ψυχικό και σωματικό δυναμικό του ατόμου, την ιδιοσυγκρασία του, το προσδόκιμο επιβίωσης του κτλ), η τροφική ενέργεια (προέρχεται από τις τροφές και αναλαμβάνει τη θρέψη των κυττάρων, των ιστών, των οργάνων και των συστημάτων του σώματος), η αμυντική ενέργεια (έχει σχέση με την ενεργοποίηση όλων των αμυντικών μηχανισμών του οργανισμού) και τέλος, η πνευματική ενέργεια που προσδίδει στο άτομο τα ιδιαίτερα πνευματικά, χαρακτηριολογικά και καλλιτεχνικά χαρακτηριστικά του.

Κάθε μορφή ενέργειας κυκλοφορεί σε συγκεκριμένους μεσημβρινούς, έχει χρονικά και χωρικά καθορισμένη λειτουργία και τροφοδοτεί συγκεκριμένα οργανικά συστήματα.

Ομαλή και απρόσκοπτη ενεργειακή κυκλοφορία σημαίνει υγεία. Διαταραχή της ομαλής ροής οποιασδήποτε μορφής ενέργειας προκαλεί νόσο. Ο ρόλος τους γιατρού είναι να διαγνώσει την ενεργειακή διαταραχή και με την τοποθέτηση ειδικών μεταλλικών βελονών στα ειδικά σημεία βελονισμού να αποκαταστήσει την ενεργειακή ισορροπία στο σώμα, θεραπεύοντας έτσι το σύμπτωμα ή το νόσημα του αρρώστου του.

Το θεραπευτικό σύστημα που περιγράψαμε διατηρήθηκε αναλλοίωτο για χιλιάδες χρόνια, συντροφεύοντας το λαό, τους αυτοκράτορες και τους γιατρούς της αρχαίας Κίνας στο μακρύ τους ταξίδι μέσα στο χρόνο και την ιστορία.

Θεωρητικές βάσεις του Παραδοσιακού Βελονισμού
Η αντίθεση μεταξύ της ημέρας και της νύχτας, του φωτός και του σκότους, της ζέστης και του κρύου, του χειμώνα και του καλοκαιριού, έκαναν τον φιλόσοφο Φού Ξί (5.000 π.Χ.) να διατυπώσει τη θεωρία δύο συμπληρωματικών, αντιθέτων και αδιάσπαστων δυνάμεων που κυβερνούν το σύμπαν και τον άνθρωπο.

Οι δυνάμεις αυτές ονομάσθηκαν Γίν (συμβολίζει τη σκοτεινή πλευρά του λόφου, το θηλυκό γένος, το σκοτάδι, τη νύχτα, το χειμώνα, το έλλειμμα) και Γιάνγκ (συμβολίζει τη φωτεινή πλευρά του λόφου, το αρσενικό γένος, το φως, την ημέρα, το καλοκαίρι, το πλεόνασμα).

Μέσα στον οργανισμό, οι δυνάμεις αυτές εκφράζονται με τη μορφή ενέργειας που διατρέχει το σώμα μέσα στους μεσημβρινούς. Υγεία είναι το αποτέλεσμα της ισορροπίας μεταξύ των δύο αυτών δυνάμεων. Κάθε διαταραχή της ισορροπίας επιφέρει τη νόσο.

Από αυτή την πολύ γενική θεώρηση ξεκινά ολόκληρη η παραδοσιακή θεραπευτική των κινέζων γενικά και ο βελονισμός ειδικότερα.

Όταν το άτομο βρίσκεται σε κατάσταση υγείας, η ενέργεια κυκλοφορεί ανάμεσα στα όργανα του σώματος, ομαλά. Κάποια όργανα αφομοιώνουν και συντηρούν την ενέργεια (καρδιά, ήπαρ, σπλήν, πνεύμονες). Άλλα πέντε όργανα-εργαστήρια μετασχηματίζουν και μεταφέρουν την ενέργεια αυτή (στόμαχος, λεπτό και παχύ έντερο, χοληδόχος κύστη, ουροδόχος κύστη).

Με τα όργανα αυτά συνδέονται τρία κέντρα. Το ανώτερο ελέγχει την καρδιά, τους πνεύμονες και την θωρακική κοιλότητα. Το μεσαίο ελέγχει την πέψη. Το κατώτερο ελέγχει το παχύ έντερο , την αφόδευση και το ουροποιο-γεννητικό σύστημα.

Οποιαδήποτε ασθένεια, σωματική η ψυχική, εκδηλώνεται στην επιφάνεια του σώματος, και το δέρμα, σαν είδος καθρέπτη αντικατοπτρίζει την εσωτερική διαταραχή με την ενεργοποίηση των σημείων βελονισμού και κάθε νόσος επηρεάζει (και επηρεάζεται) από ένα η περισσότερα σημεία.

Τα σημεία βελονισμού συγκροτούν ομάδες και τα σημεία της ίδιας ομάδος διατρέχουν σε μία νοητή γραμμή κατά μήκος του σώματος. Υπάρχουν 364 σημεία βελονισμού που βρίσκονται πάνω στην πορεία των μεσημβρινών και επηρεάζουν το όργανο με το οποίο είναι συνδεδεμένος ο μεσημβρινός.

Περιγράφονται επίσης άλλα 1.000 σημεία, εκτός μεσημβρινών, τα οποία είναι εφήμερα επώδυνα σημεία του δέρματος. Επειδή είναι προφανής η δυσκολία απομνημόνευσης των σημείων αυτών, οι κινέζοι τα κατέταξαν σε δώδεκα κύριες ομάδες και σε λίγες δευτερεύουσες εξαρτημένες από τις πρώτες.

Όλα τα σημεία βελονισμού που ανήκουν στην ίδια ομάδα ενώνονται μεταξύ τους με νοητές γραμμές τις οποίες οι κινέζοι ονομάζουν "βήμα των σημείων" και οι δυτικοί "μεσημβρινούς". Ο αριθμός των σημείων κατά μήκος των μεσημβρινών ποικίλει.

Ο μεσημβρινός της καρδιάς π.χ. έχει εννέα σημεία ενώ ο μεσημβρινός της ουροδόχου κύστης 67 σημεία βελονισμού. Όλα τα σημεία σε έναν μεσημβρινό επηρεάζουν το όργανο από το οποίο πήραν το όνομα τους αλλά και όργανα σχετικά με την περιοχή στην οποία βρίσκονται.

Οτιδήποτε συμβαίνει κατά μήκος η κοντά στην πορεία οποιουδήποτε μεσημβρινού θα επηρεάσει τόσο τον μεσημβρινό όσο και το όργανο με το οποίο αυτός συνδέεται.

Ο βελονισμός στη Δύση
Ο Βελονισμός λοιπόν, είναι ένα θεραπευτικό σύστημα που αποτελεί μέρος της Παραδοσιακής Ιατρικής της Κίνας. Μόλις στις αρχές του αιώνα μας έγινε γνωστός στην Δύση και σήμερα, περισσότεροι από 1.500.000 ιατροί τον εφαρμόζουν σαν κύριο η σαν συμπληρωματικό θεραπευτικό μέσο.

Η αρχική αιτία για το "ξαφνικό" ενδιαφέρον των δυτικών ιατρών για τον βελονισμό ήταν μία: η αποτελεσματικότητα του για την επίτευξη αναλγησίας ικανής για χειρουργικές επεμβάσεις. Ένα από τα πρώτα άρθρα που δημοσιεύθηκαν σε Δυτικό Περιοδικό Ιατρικό Τύπο για τον βελονισμό, είναι το άρθρο του Arnold M.

Katz, καθηγητού καρδιολογίας στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο "The Mont Sinai School of Medicine" της Νέας Υόρκης, που δημοσιεύθηκε τον Αύγουστο του 1974, στο περιοδικό "The American Journal of Cardiology" (τόμος 34, σελ. 250-253).

Ο συγγραφέας του άρθρου περιγράφει αναλυτικά μια εγχείρηση ανοικτής καρδιάς που έγινε στο 3ο Δημοτικό Λαϊκό Νοσοκομείο της Σαγκάης στην Κίνα, και στην οποία παραβρέθηκε. Η επέμβαση έγινε σε έναν νέο 17 ετών με προβλήματα καρδιακής ανεπάρκειας λόγω κοιλιακής επικοινωνίας και σκοπός της χειρουργικής ομάδας ήταν η επιδιόρθωση του καρδιακού διαφράγματος.

Η αναισθησία (αναλγησία) έγινε αποκλειστικά με την μέθοδο του βελονισμού. Ο συγγραφέας, περιγράφει αναλυτικά την κατάσταση του ασθενούς κατά την διάρκεια της επέμβασης (ζωτικές λειτουργίες, επίπεδο συνείδησης, επίπεδα πόνου, αντιδράσεις κλπ) και δεν κρύβει την έκπληξη του για το πρωτοφανές αυτό φαινόμενο αναλγησίας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στο ίδιο τεύχος (σελ 254-255), ο πρόεδρος της εκδοτικής επιτροπής του περιοδικού Leslie A. Kuhn, δημοσιεύει απαντητική επιστολή, απολογούμενος στους συναδέλφους του καρδιολόγους για την δημοσίευση του άρθρου αυτού, μια και το περιοδικό δημοσίευε μόνο εργασίες εκπονημένες με αυστηρά μεθοδολογικά και επιστημονικά κριτήρια.

Πρόσθεσε όμως ότι "δεν υπήρχε περίπτωση να δημοσιεύσει την εργασία αυτή αν ο συγγραφέας του άρθρου δεν ήταν γνωστός στην καρδιολογική επιστημονική κοινότητα της Αμερικής σαν πεπειραμένος, αυστηρός και σεβαστός ερευνητής με κριτικό πνεύμα''.

Αναφέρει επίσης ότι "παρόλο που πρώτη φορά αναφέρεται κάτι παρόμοιο (αναλγησία με βελονισμό για εγχείρηση ανοικτής καρδιάς με εξωσωματική κυκλοφορία) στον καρδιολογικό τύπο, ο συγγραφέας έδειξε την συνήθη αντικειμενικότητα και παρατηρητικότητα του, περιγράφοντας με λεπτομέρειες τόσο τις αντιδράσεις και τα υποκειμενικά συναισθήματα του ασθενούς (μπορούσε να συζητά μαζί του σε όλη την διάρκεια της επέμβασης), όσο και για την ηλεκτροκαρδιογραφική (το άρθρο δημοσιεύει όλα τα καρδιογραφήματα, ακόμη και την διαδικασία απινίδωσης), αναπνευστική και αιμοδυναμική εικόνα.

Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1960, πολλά videos και films έκαναν τον γύρω του κόσμου που έδειχναν ασθενείς να υπομένουν τον "πόνο" και την διαδικασία μιας χειρουργικής επέμβασης με μόνη αναισθησία (αναλγησία) τον βελονισμό.

Προβλήθηκαν και στην Ελλάδα στο ΙΔΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙΔΟΥ την 25η Απριλίου 1975 από τον παθολόγο Γιάγκο Καράβη, στην ομιλία του με θέμα "Ο βελονισμός στα πλαίσια της όλης Ιατρικής", μετά από παραχώρηση της ταινίας από την Ελληνική Πρεσβεία της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας.

Ακολουθεί το ιστορικό ταξίδι του Αμερικανού Προέδρου στη Κίνα (1971) και η εξ ίσου ιστορική απάντηση της Κίνας στο ανακοινωθέν του Λευκού Οίκου ότι τον Πρόεδρο θα συνοδεύσουν οι προσωπικοί του ιατροί: "Τα Κινέζικα νοσοκομεία του Πεκίνου και της Σαγκάης είναι σε θέση να προσφέρουν σε οποιοδήποτε μέλος της Αμερικανικής αντιπροσωπίας ιατρικές υπηρεσίες Δυτικού τύπου.

Πάντως, αν ο ασθενής επιθυμεί μπορεί να υποστεί βελονοθεραπεία". Αυτή η δήλωση ήταν αρκετή για να φέρει την θεραπευτική του βελονισμού στο κέντρο του ενδιαφέροντος του ξένου τύπου. Καθημερινά άρθρα στον παγκόσμιο τύπο πληροφορούσαν τον υπόλοιπο κόσμο για τα αποτελέσματα και τις άγνωστες λεπτομέρειες της μεθόδου του βελονισμού.

Ο Αμερικανός δημοσιογράφος και Αρχισυντάκτης των Times της Νέας Υόρκης, Τζέημς Ρέστον, θεωρείται από τους πρώτους δυτικούς που δέχθηκε να υποβληθεί σε σκωληκοειδεκτομή με την μέθοδο του βελονισμού. Ταξίδευε σε ειδική αποστολή οπότε προσεβλήθη από κρίση οξείας σκωληκοειδίτιδας.

Οι Κινέζοι ιατροί πρότειναν να χρησιμοποιήσουν τον βελονισμό σαν μέθοδο αναλγησίας. Ο Ρέστον δέχθηκε και αργότερα έγραψε " Με νάρκωσαν με βελονισμό χωρίς να με πονέσουν καθόλου. Έβαλαν διάφορες βελόνες σε ορισμένα σημεία στο σώμα μου.

Με χειρούργησαν χωρίς να καταλάβω τίποτα". Λίγο αργότερα, ο δημοσιογράφος Γιώργος Κατσώνης έγραφε για τις προσωπικές του εντυπώσεις από μια επίσκεψη του στην Κίνα και φυσικά δεν παρέλειψε να μεταδώσει ότι έμαθε για τον βελονισμό.

"Πρόκειται για μία μέθοδο αναισθησίας που εφαρμόζεται ευρύτατα στη Κινέζικη χειρουργική. Με τον βελονισμό, ούτε αποκοιμίζουν τον ασθενή, ούτε χρησιμοποιούν τοπικά αναισθητικά. Του διατρυπούν απλώς με λεπτή βελόνη κάποια ειδικά σημεία στο σώμα και ο ασθενής δεν πονά στο σημείο που τον χειρουργούν".

Παρότι το γεγονός εντυπωσίασε τον ιατρικό κόσμο, οι ιατροί παρέμεναν σκεπτικοί, αδιάφοροι και ιδιαίτερα κριτικοί για τον βελονισμό. Πώς είναι δυνατόν μια βελόνα στο χέρι να εξασφαλίζει αναλγητικό αποτέλεσμα για την αφαίρεση ενός δοντιού; Πως μερικές απλές βελόνες τοποθετημένες στο σώμα και τα άκρα να εξασφαλίζουν αναλγησία για την επίτευξη λοβεκτομής, μηνισκεκτομής η καισαρικής; Με ποιόν μηχανισμό μία βελόνα κάτω από το γόνατο ηρεμεί τους κολικούς των νεφρών η μια άλλη στο μεγάλο δάκτυλο του ποδιού μπορεί να επηρεάζει την λειτουργία του ήπατος και των χοληφόρων; Επειδή αυτά τα φαινόμενα δεν μπορούσαν να εξηγηθούν με κανέναν γνωστό νόμο της φυσιολογίας και καμία γνωστή νευρική οδός δεν μπορούσε να τα ερμηνεύσει, τα ερωτηματικά παρέμεναν.

Η αρχική εκτίμηση πολλών γνωστών φυσιολόγων ήταν ότι επρόκειτο για ένα είδος placebo (εικονικής) δράσης. Πώς μπορούσε όμως να εξηγηθεί η αποτελεσματικότητα του στην κτηνιατρική και την παιδιατρική; Πώς μπορούσε να εξηγηθεί η δράση του βελονισμού σε πειραματόζωα που βρίσκονται κάτω από γενική αναισθησία; Τα γεγονότα δεν ταίριαζαν.

Έγιναν όλα τα ειδικά ψυχολογικά tests για την υποβλητικότητα των ασθενών από τα οποία δεν προέκυψε καμία σχέση μεταξύ αναλγησίας με βελονισμό και βαθμού υποβλητικότητας. Πολύ περισσότερο δεν προέκυψαν στοιχεία για σχέση μεταξύ αποτελεσματικότητος του βελονισμού και ψυχικής προετοιμασίας του ασθενούς, επιπέδου άγχους, μορφωτικού επιπέδου η αναστάτωσης κατά την ώρα της επέμβασης.
Αποκλείσθηκε επίσης η πιθανότητα ο βελονισμός να δρα μέσω μηχανισμών όμοιων με αυτούς της ύπνωσης.

Όλες οι έρευνες έδειξαν ότι η αναλγησία με βελονισμό καταργείται μετά από χορήγηση ναλοξόνης (ουσία η οποία ανταγωνίζεται την μορφίνη) ενώ η αναλγησία με υπνωτισμό δεν επηρεάζεται καθόλου από τους ανταγωνιστές της μορφίνης.

Το αδιέξοδο για τους φυσιολόγους ήταν φανερό. Ασχολήθηκαν με τον σχεδιασμό της βασικής έρευνας και στράφηκαν σε σχεδιασμό κλινικών μελετών και μελετών σε πειραματόζωα.

Ήταν σαφές ότι παρ' όλες τις αποδείξεις περί αποτελεσματικότητας του βελονισμού, έπρεπε να βρεθεί ένα φυσιολογικό μοντέλο που να βασίζεται στις βασικές αρχές λειτουργίας του σώματος και να ερμηνεύει την δράση του. Το ερώτημα ήταν (και είναι) ποια πρέπει να είναι η στάση μας όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με γεγονότα τα οποία, δεν γνωρίζουμε πως συμβαίνουν, και όμως συμβαίνουν.

Μπροστά μας ανοίγονται δύο δρόμοι: να κλείσουμε τα μάτια μπροστά στο πράγματι ανεξήγητο (αλλά πραγματικό) φαινόμενο, ελπίζοντας ότι αφού δεν θα το βλέπουμε, θα εξαφανιστεί και θα μας αφήσει ήσυχους στην μακαριότητα μας η να το δεχθούμε προς το παρόν σαν κάτι ανεξήγητο σε όλες του τις εκδηλώσεις (εφόσον βέβαια κάτι τέτοιο δεν εγκυμονεί κινδύνους) προσπαθώντας παράλληλα να φτιάξουμε μια θεωρία, να διερευνήσουμε το άγνωστο πεδίο και να χρησιμοποιήσουμε τα όποια πλεονεκτήματα μας προσφέρει προς όφελος μας.

Βρισκόμαστε λοιπόν, πριν από το έτος 1975 και ο βελονισμός είναι μία ''μαγική'' τεχνική. Ανεξήγητος μυστηριώδης, υποστηριζόμενος από ένα πολύπλοκο φιλοσοφικό σύστημα, που η πρακτική του προέκταση αφορούσε την θεραπεία με βελόνες, έφτασε στην Δύση με την φήμη μιας πολλά υποσχόμενης θεραπείας, με πλήθος ενδείξεων.

Δεν ήταν δυνατόν να εξηγηθεί θεωρητικά πως η τοποθέτηση βελονών σε προκαθορισμένα σημεία του σώματος είναι δυνατόν να ανακουφίζουν τους ασθενείς από τον οξύ ή τον χρόνιο πόνο. Δεν υποψιαζόταν κανείς ότι τα αμέσως επόμενα χρόνια, οι έρευνες στον τομέα της νευροφυσιολογίας, θα άγγιζαν και το θέμα του βελονισμού, εξηγώντας ένα μέρος τουλάχιστον των αποτελεσμάτων του.

Οι κοινωνικο-οικονομικο-πολιτικές συνθήκες μεταξύ των χωρών της Δύσης και της Ανατολής είναι διαφορετικές, όπως επίσης διαφορετικά είναι τα συστήματα και η ακολουθούμενη πολιτική υγείας των χωρών αυτών. Είναι λοιπόν λογικό, ο βελονισμός στην Δύση να εφαρμόζεται με διαφορετικό τρόπο και κάτω από διαφορετικές συνθήκες από αυτόν της Κίνας και γενικά της Άπω Ανατολής.

Ακόμη, είναι φυσικό η κάθε Δυτική χώρα, ανάλογα με την δομή του συστήματος Υγείας, να θέσει διαφορετικά κριτήρια εφαρμογής του. Για την διάδοση του βελονισμού, η Δύση στηρίχθηκε περισσότερο σε κλινικές αναφορές και κλινικές εργασίες παρά σε εργαστηριακή διερεύνηση, η οποία ήρθε πολύ αργότερα και προσπάθησε εκ των υστέρων να ερμηνεύσει τα ήδη γνωστά και ''αληθή'' αποτελέσματα της μεθόδου.

Σήμερα, o βελονισμός (στην Κίνα και στην Δύση), δεν θεωρείται πανάκεια. Θεωρείται μία άριστη, προληπτική και θεραπευτική (συμπτωματική) αγωγή που την χαρακτηρίζει α) η αποτελεσματικότητα σε χρόνιες παθήσεις και στον οξύ και χρόνιο πόνο, β) η απλότητα εφαρμογής, γ) η έλλειψη παρενεργειών, δ) το χαμηλό κόστος και ε) η δυνατότητα παράλληλης χρήσης με άλλες θεραπευτικές αγωγές.

Ένα γεγονός ιδιαίτερα εντυπωσιακό (που αφορά ίσως και άλλες μορφές μη-συμβατικών θεραπευτικών μεθόδων) είναι το εύρος των ενδείξεων και η γενική - ομοιοστατική δράση του βελονισμού που αφορά το νεύρο-ενδοκρινο-ανοσο-αγγειακό σύστημα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το ΝΙΗ (National Institutes of Health, Consensus Development Conference Statement, 1997) απηύθυνε στις επιστημονικές ιατρικές εταιρείες βελονισμού τα ακόλουθα ερωτήματα:
1.

Ποια είναι η αποτελεσματικότητα του βελονισμού συγκριτικά με ομάδα placebo (εικονικός βελονισμός η άλλη θεωρητικά ανενεργός θεραπεία) και ψευδοβελονισμό (τοποθέτηση βελόνας σε τυχαία δερματικά σημεία εκτός των κλασσικών σημείων βελονισμού) στα διάφορα νοσήματα ?
2.

Ποια είναι η θέση του βελονισμού στην θεραπεία των διαφόρων παθήσεων σε σχέση (ή σε συνδυασμό) με τις εφαρμοσμένες, σύγχρονες, θεραπευτικές αγωγές ?
3. Τι γνωρίζουμε για το βιολογικό αποτέλεσμα του βελονισμού, ποιος είναι ο ακριβής μηχανισμός δράσης για κάθε νόσημα και πως θα κατανοήσουμε αυτόν τον μηχανισμό?
4.

Για ποια νοσήματα μπορούμε να πούμε ότι έχουμε ικανοποιητικά στοιχεία της αποτελεσματικότητας του βελονισμού ώστε να δεχθούμε την ένταξη του στα σύγχρονα θεραπευτικά σχήματα ?
5. Ποιες πρέπει να είναι οι μελλοντικές ερευνητικές προσπάθειες και για ποια νοσήματα

Σήμερα υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα για την αποτελεσματικότητα του βελονισμού στον οξύ μετεγχειρητικό πόνο, σε πλήθος συνδρόμων χρόνιου πόνου (μυοπεριτονιακό σύνδρομο, ινομυαλγία, επικονδυλίτιδα, αυχεναλγία, θωρακαλγία, οσφυαλγία κ.α.), στην μετεγχειρητική ναυτία και εμετό και σε κάποιες μορφές κεφαλαλγίας.

Μέρος της επιστημονικής κοινότητας έχει αποδεχθεί την αναλγητική δράση του βελονισμού, αξιολογώντας τα πειραματικά δεδομένα σε ζώα και ανθρώπους.
Στό σημείο αυτό θα αναφερθούμε στα ερωτήματα που έθεσε η επιστημονική κοινότητα και θα αναλύσουμε απλά (αλλά με ακρίβεια) την βήμα πρός βήμα προσέγγιση του βελονισμού μέσα από τα μάτια των δυτικών ιατρών.

Υπάρχει ενεργειακό σώμα;
Στις αρχές του 20ου αιώνα, οι αυξημένη δυνατότητα επικοινωνίας μεταξύ των λαών και οι ανταλλαγές γνώσεων και αγαθών έφεραν τους γιατρούς της δύσης αντιμέτωπους με το βελονισμό και τα δόγματά του.

Μεγαλωμένοι με τη λογική του Καρτέσιου, του Βάκωνα και του Νεύτωνα, οι δυτικοί επιστήμονες - άλλοι γοητευμένοι από την αποτελεσματικότητα του βελονισμού και άλλοι έντονα επιφυλακτικοί - έβαλαν το βελονισμό κάτω από το μικροσκόπιο της επιστήμης τους.

Η έρευνα στράφηκε σε τρεις διαφορετικούς τομείς. Αρχικά, μεγάλα εργαστήρια φυσιολογίας και πυρηνικής ιατρικής προσπάθησαν να ''φωτογραφήσουν'' τη ζωτική ενέργεια και να σκιαγραφήσουν με σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους το δίκτυο των μεσημβρινών και των σημείων τους.

Παράλληλα, σε εργαστήρια νευροφυσιολογίας της Ευρώπης και την Αμερικής άρχισαν έρευνες σε πειραματόζωα ενώ εκπονήθηκαν κλινικές μελέτες σε ανθρώπους για τη στατιστική διερεύνηση της αποτελεσματικότητας του βελονισμού σε διάφορες δυσίατες παθήσεις.

Φωτογραφίζοντας την αύρα και τους μεσημβρινούς
Αρχικά η ερώτηση ήταν απλή. Υπάρχει ενεργειακό σώμα; Η απάντηση ήταν ΝΑΙ. Είναι γνωστό από τις αρχές του αιώνα μας τα ενεργειακά συστήματα του οργανισμού και οι μορφές ενέργειας που το σώμα μας χρησιμοποιεί για να διατηρηθεί στη ζωή και να λειτουργήσει.

Στους ζωικούς οργανισμούς συναντά κανείς πολλές διαφορετικές μορφές ενέργειας. Η εμφανέστερη από αυτές είναι η ηλεκτρική ενέργεια που χρησιμοποιείται από νευρικό σύστημα. Σύγχρονες διαγνωστικές μέθοδοι, όπως το ηλεκτρομυογράφημα, το ηλεκτρονευρογράφημα, το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, το ηλεκτροκαρδιογράφημα, καταγράφουν την ηλεκτρική δραστηριότητα των οργάνων αυτών.

Αλλες μορφές βιοενέργειας είναι η κινητική ενέργεια των μυϊκών ομάδων, η χημική ενέργεια των τροφών, των συνάψεων και των μεταβολικών διαδικασιών, η θερμότητα (τελικό αποτέλεσμα όλων των άλλων ενεργειακών φαινομένων) και πολλές άλλες.

Η πληροφορία ότι οι ενέργειες ανήκουν σε συγκεκριμένα κανάλια (μεσημβρινούς) με συγκεκριμένο ρυθμό, συγκεκριμένη πορεία και - το σπουδαιότερο όλων - ότι μπορούμε να τις προσεγγίσουμε θεραπευτικά, έπρεπε να ελεγχθεί. Ο έλεγχος έπρεπε να γίνει με τη χρήση σύγχρονων μέσων και με τη χρήση της γνώσης της φυσιολογίας του ανθρώπινου σώματος.

Η προσπάθεια απεικόνισης και φωτογράφισης των μεσημβρινών εξακολουθεί να προβληματίζει και να διχάζει τους ερευνητές. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 γνωστά εργαστήρια πυρηνικής ιατρικής ανακοίνωναν ότι κατάφεραν να φωτογραφήσουν τους μεσημβρινούς.

Η τεχνική που χρησιμοποίησαν ήταν απλή στη σύλληψη, αλλά δύσκολη στην εκτέλεση. Χορήγησαν σε εθελοντές μια ραδιενεργό ουσία (τεχνήτιον Tc 99m), κάνοντας ένεση με αυτή σε ένα σημείο βελονισμού των κάτω άκρων και παρακολούθησαν με γ κάμερα και τομογράφο την πορεία του ραδιοφαρμάκου, φωτογραφίζοντας παράλληλα το αποτέλεσμα.

Κατέγραψαν, και σε λίγους μήνες ανακοίνωσαν ότι πράγματι το ραδιοφάρμακο ακολούθησε μια ανοδική πορεία, όμοια με αυτή που ακολουθεί και ο μεσημβρινός στον οποίο ανήκε το σημείο βελονισμού, όπου έγινε η χορήγηση της ουσίας.

Ερευνες όμως που πραγματοποιήθηκαν από τον διεθνούς φήμης Γάλλο νευροφυσιολόγο Λαζόρτ και την ομάδα του (1988-1990) έδειξαν ότι η επίδεση του κάτω άκρου ή η πίεση μεγάλων φλεβικών κλάδων εμποδίζει την πορεία του ραδιοφαρμάκου.

Αυτό δείχνει ότι το ραδιοφάρμακο διαχέεται στον οργανισμό μέσω του φλεβικού ή του λεμφικού δικτύου και όχι μέσω των μεσημβρινών. Η απάντηση στον Λαζόρτ ήταν άμεση. Παρεμπόδιση της φλεβικής ή της λεμφικής κυκλοφορίας (εξωτερική πίεση των μεγάλων αγγείων) σημαίνει μοιραία και παρεμπόδιση της ομαλής ροής της ενέργειας των μεσημβρινών.

Ακολούθησαν βέβαια και πειράματα με επιλεκτική επιδεση μεγάλων αγγείων, το θέμα όμως παραμένει ανοικτό και αδιευκρίνιστο, περιμένοντας η λύση να δοθεί από πιο σύγχρονες και εγκυρότερες απεικονιστικές μεθόδους. Οσον αφορά τη φωτογράφιση της αύρας των σημείων βελονισμού με το μέθοδο Κίρλιαν ή με τη μέθοδο της ηλεκτρονογραφίας του Ντουμιτρέσκου (φωτογράφιση της αύρας του σώματος και των μεσημβινών), οι έρευνες παραμένουν σε αρχικό στάδιο.

Δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία και αυτά που υπάρχουν δεν είναι δυνατόν σήμερα να αξιοποιηθούν ούτε διαγνωστικά, αλλά ούτε θεραπευτικά. Οι φωτογραφίες που λαμβάνονται με τις μεθόδους αυτές επηρεάζονται σημαντικά από περιβαλλοντικούς παράγοντες (η φωτογραφία αλλοιώνεται αν υπάρχει στο χώρο πηγή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας όπως κινητό τηλέφωνο, τηλεόραση, ραδιόφωνο, ψυγείο κτλ., από τα υλικά του δωματίου) και από παράγοντες του σώματος του ασθενούς (όπως εφίδρωση, άγχος, φόβος, συχνότητα καρδιακού παλμού, αρτηριακή πίεση, από οπτικά, ακουστικά ή γευστικά ερεθίσματα κτλ.).

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, κάθε φωτογραφία Κίρλιαν που βγάζουμε στο ίδιο άτομο να είναι διαφορετική, έστω κι αν η χρονική περίοδος που μεσολαβεί ανάμεσα στις δύο φωτογραφίες είναι μικρή. Έτσι, δυσχεραίνεται αφάνταστα το διαγνωστικό έργο, δημιουργούνται ασαφείς εντυπώσεις και δυσκολεύεται ο επανέλεγχος των αποτελεσμάτων.

Οι αισιόδοξοι αναφέρουν ότι στο μέλλον θα υπάρξουν καλύτερες τεχνικές απεικόνισης του ''ενεργειακού σώματος'' που θα επιβεβαιώνουν την ύπαρξη της ενέργειας των μεσημβρινών και των σημείων βελονισμού της κινέζικης παραδοσιακής ιατρικής.

Οι γιατροί όμως έχουν απορρίψει προς το παρόν τη χρήση των μεθόδων αυτών.

Έρευνες σε πειραματόζωα
Ενώ στο μέτωπο αυτό οι απόψεις διίστανται και οι επιστήμονες είναι άκρως επιφυλακτικοί, στον τομέα της εργαστηριακής και της κλινικής διερεύνησης των μηχανισμών δράσεως του βελονισμού, ο ενθουσιασμός είναι μεγάλος και οι ενδείξεις σαφείς: η τοποθέτηση βελόνων σε ειδικά σημεία του σώματος δρα θεραπευτικά μέσω του νευρικού συστήματος (κεντρικού και περιφερικού) και όχι μέσω ''άγνωστων'' ενεργειακών οδών.
Πειράματα σε ζώα και ανθρώπους έδειξαν ότι η ακεραιότητα του νευρικού συστήματος είναι αναγκαία προϋπόθεση για την εφαρμογή του βελονισμού.

Μερική η ολική καταστροφή η προσωρινή αδρανοποίηση του περιφερικού η κεντρικού νευρικού συστήματος καταργεί το αναλγητικό η θεραπευτικό αποτέλεσμα του βελονισμού. Ασθενείς με διατομή του νωτιαίου μυελού και απώλεια της αίσθησης στα κάτω άκρα (πλήρης αισθητικοκινητική παραπληγία) δεν απαντούν στο βελονισμό.

Διατομή περιφερικών νεύρων (ωλενίου νεύρου) των άνω άκρων καταργεί το αναλγητικό αποτέλεσμα των σημείων βελονισμού της περιοχής. Διήθηση προκαίνης (τοπικό αναισθητικό) σε σημεία βελονισμού καταργεί το βελονιστικό αποτέλεσμα.

Το αυτό συμβαίνει και με ραχιαία αναισθησία. Συμπερασματικά, για να δράσει ο βελονισμός απαιτείται ακέραιο νευρικό σύστημα και αυτό δείχνει ότι αυτός δρα μέσω του νευρικού συστήματος. Ο φυσιολόγοι από την αρχή δέχτηκαν ότι ο βελονισμός μπορεί να επηρεάσει το νευρικό, ορμονικό, αγγειακό ή άλλο σύστημα του οργανισμού, σε κάθε περίπτωση όμως η διαμεσολάβιση του νευρικού συστήματος είναι καθοριστική.

Οι ειδικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται στο βελονισμό και η διέγερση σημείων βελονισμού του σώματος ''κατευθύνουν'' το νευρικό σύστημα ώστε να επιστρατεύσει μηχανισμούς άμυνας - μηχανισμούς που ήδη διαθέτει - και έτσι να αντιμετωπίσει πλήθος συμπτωμάτων και ασθενειών.

ΠΟΝΟΣ
''Η ποικιλία των σχέσεων μεταξύ πόνου και τραύματος καλύπτει ένα ευρύτατο φάσμα από το τραύμα δίχως πόνο ως τον πόνο δίχως τραύμα''.
Η φράση αυτή του διακεκριμένου φυσιολόγου P. D. Wall εκφράζει πλήρως την ποικιλία και την ευμεταβλητότητα του φαινομένου που με μία λέξη ονομάζουμε ''πόνο''.

Ακρωτηριασμένοι ασθενείς πονούν στο μέλος που δεν υπάρχει πια. Βαριά τραυματισμένοι σε ατυχήματα δεν αισθάνονται πόνο (για 15-20 λεπτά μετά το ατύχημα) ενώ στρατιώτες τραυματισμένοι σε πόλεμο που νοσηλεύονται σε στρατιωτικό νοσοκομείο ζητούν κατά 80% λιγότερα παυσίπονα από ασθενείς με αντίστοιχα τραύματα που νοσηλεύονται εν καιρώ ειρήνης σε πολιτικά νοσοκομεία.

Αντίθετα, πλήθος ασθενών, ψάχνουν απεγνωσμένα για δεκαετίες να βρουν την αιτία των ''ανυπόφορων'' μυοσκελετικών τους πόνων ενώ οι ιατροί τους διαβεβαιώνουν για την ''μη ύπαρξη βλάβης''. Ασθενείς με έντονους, δυσίατους νευροπαθητικούς πόνους από νευραλγία τριδύμου ή μεθερπητικές νευραλγίες αντιμετωπίζουν στωικά τους πόνους τους, ενώ άλλοι, αντιδρούν υπερβολικά ακόμα και στο ηπιότερο άγγιγμα ή πίεση του δέρματος.

Αυτές οι απλές κλινικές παρατηρήσεις, οι τόσο κοινές για του γιατρούς που ασχολούνται με τον πόνο, δείχνουν την πολυπλοκότητα των αισθημάτων του πόνου (σχήμα ).
Η ένταση και η συμπεριφορά του ασθενούς που πονά καθορίζονται και από άλλους παράγοντες οι οποίοι δρουν ανεξάρτητα από την σοβαρότητα της σωματικής βλάβης.

Οι παράγοντες αυτοί είναι περιβαντολλογικοί (απειλή, ετοιμότητα, νοσηλεία, οικογενειακό περιβάλλον, κοινωνικό περιβάλλον) και ιδιοσυγκρασιακοί (βασική προσωπικότητα του ασθενούς, προηγούμενες εμπειρίες, στάση ζωής). Αυτοί οι παράγοντες ρυθμίζουν, μειώνουν ή αυξάνουν, την αντίσταση και την αντίληψη του πόνου.

Πως όμως δρα ο βελονισμός; Πως είναι δυνατόν μερικές μεταλλικές βελόνες στο δέρμα ή στους μύες να καταπραΰνουν ή να σταματούν τον πόνο για μήνες ή χρόνια; Με ποιο μηχανισμό τέσσερις βελόνες σε ειδική περιοχή της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης δημιουργούν τις συνθήκες για ανώδυνο τοκετό; Μετά από χρόνια ερευνών, η απάντηση στα ερωτήματα αυτά έχει δοθεί (αν και όχι πλήρως).

Το σώμα μας διαθέτει ένα σημαντικό οπλοστάσιο κατά του πόνου. Γνωρίζουμε σήμερα ότι υπάρχει στον οργανισμό μας ένα σύστημα ελέγχου του πόνου το οποίο δεν μπορεί πάντοτε να ενεργοποιηθεί από μόνο του. Με ειδικές τεχνικές βελονισμού (και άλλων φυσικοθεραπευτικών τεχνικών), μεγάλος αριθμός ενδογενών παυσίπονων ουσιών (ουσίες που παράγονται από κύτταρα ή ιστούς του σώματος) μεταφέρονται με την κυκλοφορία του αίματος, με το εγκεφαλονωτιαίο υγρό και με τις νευρικές ίνες σε ειδικούς στόχους και δρουν παυσίπονα ή κατευναστικά.

Ένα επιπλέον στοιχείο προέρχεται από έρευνες των τελευταίων ετών. Δεν υπάρχουν ενδογενείς ουσίες μόνο για τον πόνο. Υπάρχουν ουσίες που βοηθούν τους μηχανισμούς άμυνας του οργανισμού, ουσίες που ελέγχουν τον ύπνο, την εγρήγορση, τη συμπεριφορά, το συναίσθημα, τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση, τον τόνο των αγγείων, το συντονισμό των κινήσεων κτλ.

Τα κύτταρα του εγκεφάλου μας (νευρώνες) διαχειρίζονται πλήθος τέτοιων ενδογενών ουσιών (νευροτροποποιητών, νευροδιαβιβαστών και ορμονών). Ακούγεται εύκολο, όμως δεν είναι. Οι ουσίες αυτές δεν έχουν σαφή και ξεκάθαρο ρόλο.

Η ίδια ουσία κάτω από διαφορετικές συνθήκες και σε συνδυασμό με άλλες θα προκαλέσει διαφορετικά βιολογικά αποτελέσματα και θα επηρεάσει διαφορετικά συστήματα του οργανισμού. Γίνεται σαφές ότι η έρευνα στον νέο τομέα της νευροχημείας και νευροφαρμακολογίας υπόσχεται να απαντήσει σε πολλά ερωτηματικά, προβλήματα και απορίες στο μέλλον.

Πως όμως θα μπορέσουμε να αποδείξουμε ότι ο βελονισμός δρα μέσω αυτών των ουσιών, απομακρυνόμενοι από την παραδοσιακή θεωρία και στραμμένοι στη σύγχρονη έρευνα;
Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο που οδήγησε τους δυτικούς ιατρούς να ασχοληθούν σοβαρά με τη μέθοδο του βελονισμού ήταν η αναλγητική του ικανότητα.

Υπήρχαν πολλές αναφορές για σοβαρούς και οξείς πόνους που περνούσαν με μια βελόνα, για σοβαρές χειρουργικές επεμβάσεις που έγιναν με αναλγησία μέσω βελονισμοί, εξαγωγή δοντιών μόνο με βελονισμό, για χρόνια προβλήματα πόνου που πέρασαν με 6-7-10 βελονισμούς.

Μικρές μεταλλικές βελόνες τοποθετημένες στο δέρμα ή στους μύες σταματούν τον πόνο άμεσα και αποτελεσματικά. Πολλοί πίστεψαν ότι οι ασθενείς με κάποιον τρόπο ''υποβάλλονται'' από το γιατρό τους (placebo η εικονική δράση).

Πειράματα σε ποντίκια (ως γνωστόν τα ζώα δεν υποβάλλονται) έδειξαν ότι πράγματι η βελόνα, αν τοποθετηθεί σωστά και στο σωστό σημείο, εμποδίζει τα ερεθίσματα του πόνου να φτάσουν στον εγκέφαλο. Τα συμπεράσματα αυτά προέκυψαν με μια τεχνική που συχνά χρησιμοποιείται στα ερευνητικά εργαστήρια φυσιολογίας, γνωστής ως Flick Tail Test (έλεγχος απόσυρσης ουράς).

Με αυτή τη μέθοδο μετριέται σε πόσο χρόνο ένα ποντίκι αποσύρει την ουρά του από μια τεχνητή πηγή θερμότητας. Οσο μεγαλύτερος είναι ο χρόνος, τόσο αποτελεσματικότερη η μέθοδος αναλγησίας που εφαρμόζεται. Το πειραματόζωο που έχει υποστεί το βελονισμό αντέχει περισσότερο τον πόνο που του προκαλεί η θερμότητα στην ουρά και την αποσύρει σε τριπλάσιο χρόνο σε σχέση με τα ποντίκια της ομάδας ελέγχου (που δεν έχουν υποστεί βελονισμό).
Παράλληλες μελέτες της ερευνητικής ομάδας του Πανεπιστημίου Ιατρικής του Πεκίνου έδειξαν ότι η μετάγγιση εγκεφαλονωτιαίου υγρού (υγρό που προστατεύει και θρέφει τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό) από κουνέλι - δότη, στο οποίο είχε προηγουμένως εφαρμοστεί βελονισμός, σε κουνέλι - λήπτη, προκαλεί μετά από δέκα λεπτά αναλγησία και στο κουνέλι λήπτη.

Επίσης, ενώνοντας τις αρτηρίες δύο κουνελιών με τέτοιο τρόπο ώστε η κυκλοφορία του αίματος να είναι κοινή στα δύο κουνέλια (cross circulation technique), εφαρμόζουμε βελονισμό στο ένα από τα δύο. Διαπιστώνουμε ότι το παυσίπονο αποτέλεσμα του βελονισμού ''μεταφέρεται'' και στο δεύτερο κουνέλι, στο οποίο δεν έχει εφαρμοστεί βελονισμός, αλλά μεταφέρονται οι ενδογενείς παυσίπονες ουσίες από το αίμα του πρώτου πειραματόζωου.

Τα πειράματα αυτά επαναλήφθηκαν πολλές φορές με τα ίδια πάντα εντυπωσιακά αποτελέσματα.

Η χημεία του εγκεφάλου
Τι δείχνουν τα συμπεράσματα αυτά; Ότι πράγματι, μετά το βελονισμό διοχετεύονται στο αίμα ουσίες που προέρχονται από το νευρικό και ενδοκρινικό σύστημα. Ανάλογα με τα σημεία βελονισμού που χρησιμοποιούμε, ρυθμίζουμε το είδος των ουσιών που θα διοχετευθούν.

Τέτοιες ουσίες είναι η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη, η δυνορφίνη, οι εγκεφαλίνες, οι ενδορφίνες, η σωματοστατίνη κ.α. Είναι γνωστή η αντικαταθλιπτική δράση της νοραδρεναλίνης, η έντονη παυσίπονη δράση της δυνορφίνης, ο ρόλος της ντοπαμίνης στη σχιζοφρένεια και την νόσο του πάρκισον, αλλά και η συμμετοχή της σεροτονίνης στη διευκόλυνση του ύπνου.

Κατά ένα μεγάλο ποσοστό, η συμπεριφορά μας, οι σκέψεις μας, τα συναισθήματά μας, οι αντιδράσεις μας στη χαρά και τη λύπη, ρυθμίζονται από ένα βιοχημικό νευρικό σύστημα ελέγχου, μέσω ενδογενών ουσιών. Νέοι τομείς της επιστήμης προσπαθούν να εξερευνήσουν τον μέχρι πριν λίγα χρόνια άγνωστο κόσμο της χημείας του εγκεφάλου.

Ο ρυθμιστικός, αναλγητικός αγχολυτικός και γενικά ευεργετικός για την υγεία ρόλος του βελονιμού μπορεί να αποδοθεί στη δυνατότητά του να επεμβαίνει στον ομιχλώδη αυτό κόσμο του εγκεφαλικού κυττάρου, επαναπροσδιορίζοντας διαταραγμένες χημικές ισορροπίες του οργανισμού.

Η κατανόηση της θεραπευτικής δράσης του βελονισμού
Για να καταλάβουμε τι σημαίνει θεραπεία, ανεξάρτητα από τη θεραπευτική μέθοδο που ακολουθούμε, ποια νοσήματα θεραπεύονται και πόσες ελπίδες - δυνατότητες θεραπείας υπάρχουν, πρέπει να έχουμε υπόψη τα εξής:
''Ο κάθε ζωντανός οργανισμός διαθέτει από τη φύση του, ένα πλήρες αμυντικό μηχανισμό που δίνει τη δυανατότητα να αξουδετερώσει κατά τον αποτελεσματικότερο τρόπο, τους νοσογόνους παράγοντες που τον περιβάλλουν και επιβουλεύονται την Υγεία του και την ίδια του τη ζωή πολλές φορές.

Ο μηχανισμός αυτός αποτελεί μέρος της όλης Δημιουργίας για την αυτοσυντήρηση, την επιβίωση, τον πολλαπλασιασμό και τη διατήρηση του είδους''.
Σ' αυτόν τον μηχανισμό της εσωτερικής αμυντικής ικανότητας, στηρίζονται οι Αρχές της Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής καθώς και το Ιπποκράτειο αξίωμα που όλοι το επικαλούνται αλλά λίγοι το καταλαβαίνουν και ελάχιστοι το εφαρμόζουν: ''Η ΦΥΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΕΙ'' ή ''ΦΥΣΗΣ ΝΟΥΣΣΩΝ ΙΗΤΡΟΣ''.
Αυτό εννοούμε με την ''Εσωτερική Ιαματική Δύναμη'', αυτό εννοούμε ότι ο οργανισμός αυτοθεραπεύεται, αυτό εννοούμε αυτόματη ίαση.
Ο πυρετός, ο πόνος, η ζάλη, ο εμετός, η ευκοιλιότης, τα εξανθήματα, η εφίδρωση, η εξίδρωση, το οίδημα η ακινητοποίηση του πάσχοντος μέρους ή και ολοκλήρου του οργανισμού, η αύξηση του αριθμού των λευκών αιμοσφαιρίων, η τοπική συμφόρηση αίματος και σωματικών υγρών στο πάσχον όργανο, η αποδέσμευση διαφόρων ουσιών, είναι μερικά μόνο δείγματα από τον όλον αμυντικό μηχανισμό του οργανισμού.
Από την απλή (όπως συνηθίσαμε να τη βλέπουμε) επούλωση ενός τραύματος, τη συγκόλληση ενός κατάγματος, την αποκατάσταση μιας αναπηρίας ή μιας ημιπληγίας χωρίς καμιά απολύτως δική μας ιατρική - θεραπευτική επέμβαση, τη λειτουργική αποκατάσταση μετά από μια χειρουργική επέμβαση (όπου η όλη μετεγχειρητική πορεία εξαρτάται από αυτήν ακριβώς την ικανότητα του οργανισμού να επουλώνει τα τραύματα), η εξελιλκτική πορεία της νόσου που φτάνει στη κρίση και στη λύση της αυτόματα, είναι κι αυτά στοιχειώδη παραδείγματα του Μηχανισμού Άμυνας του Οργανισμού.
Με την επίδραση λοιπόν κάποιου νοσογόνου παράγοντα, οι ενυπάρχοντες Εσωτερικοί Φυσικοί - Βιολογικοί Μηχανισμοί θέτουν σε κίνηση - σε συναγερμό - ολόκληρο τον αμυντικό μηχανισμό, ανεξάρτητα από το σημείο ''εισβολής''.

Αυτό είναι το δεύτερο Ιπποκράτειο αξίωμα: ''Ο Οργανισμός αντιδρά σαν σύνολο στον όποιο νοσογόνο παράγοντα''. Αρα κάθε διαταραχή βρίσκει μια άμεση αντίδραση από τον ίδιο τον οργανισμό με βασικό σκοπό την εξουδετέρωση του νοσογόνου παράγοντα και την όσο το δυνατό ταχύτερη και αποτελεσματικότερη αποκατάσταση Υγείας.
Η συνήθης έκβαση αυτής της αντίδρασης του Οργανισμού είναι η ΙΑΣΗ, η ΠΛΗΡΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑ.
Ανεξάρτητα από το θεραπευτικό σχήμα που θα ακολουθήσει ο γιατρός, ανεξάρτητα από τον νοσογόνο παράγοντα, ο αμυντικός μηχανισμός του οργανισμού είναι ο ίδιος.

Διαφοροποιείται μεν ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία, την ποσότητα και την επιθετικότητα. Η τέχνη του γιατρού, είναι να επιλέγει εκείνο το θεραπευτικό σχήμα που ανταποκρίνεται καλύτερα στον οργανισμό του συγκεκριμένου ατόμου, ώστε να βοηθά όσο γίνεται περισσότερο τη φυσική αντίδραση του οργανισμού με απλά μέσα που τον αφήνουν απερίσπαστο στο έργο της αποκατάστασης της διαταραχθείσης Υγείας.

Ο βελονισμός στην ιατρική
Παράλληλα με τα εργαστηριακά πειράματα, χιλιάδες ασθενείς με χρόνια, οξέα, δυσίατα προβλήματα υγείας υποβλήθηκαν σε βελονισμό, συμμετέχοντας σε κλινικές μελέτες. Δοκιμάστηκε η δράση του βελονισμού στους χρόνιους πόνους (οσφυαλγία, αυχεναλγία, περιαρθρίτιδα ώμου, κεφαλαλγίες, οστεοαρθρίτιδες, ρευματοειδείς αρθρίτιδες), σε βρογχικό άσθμα, αλλεργίες, νευραλγίες τριδύμου, ψυχοσωματικές διαταραχές.

Στις ηλεκτρονικές τράπεζες πληροφοριών της ιατρικής (Medline, Ovid κλπ.) έχουν καταχωριστεί περισσότερες από 5.000 ιατρικές μελέτες που αφορούν το βελονισμό.

Σήμερα, μετά από 2.000 χρόνια εφαρμογής (κατ' άλλους εφαρμόζεται από το 2.698 π.χ.) ο βελονισμός γνωρίζει μια νέα περίοδο αναγέννησης αφού το 15% των Ελλήνων, το 12-19% των Ευρωπαίων, το 20-60% των Αυστραλών και πάνω από 2 εκατομμύρια Αμερικάνοι (το FDA υπολογίζει 9-12 εκατομμύρια πράξεις βελονισμού ανά έτος), προσφεύγουν στον βελονισμό για την επίλυση προβλημάτων υγείας.

Τα θετικά αποτελέσματα της συστηματικής εργασίας κλινικών ιατρών και ερευνητών δικαίωσαν τη φήμη του βελονισμού. Σήμερα, το 64% (οι 75 από τις 117 σχολές) των Αμερικανικών Πανεπιστημίων Ιατρικής συμπεριλαμβάνουν τον βελονισμό στο πρόγραμμα εκπαίδευσης των φοιτητών ιατρικής (από 16 - 160 ώρες).

Η Αμερικάνικη Ένωση Ιατρικής Πόνου περιλαμβάνει τον βελονισμό στην εξεταστέα ύλη για την απόκτηση διπλώματος αλγολογίας. Τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας της Αμερικής προωθούν και επιχορηγούν την έρευνα στον βελονισμό. Η IASP αναγνωρίζει τη σημαντική αναλγητική δράση του βελονισμού (δημοσιεύονται συχνά άρθρα στο διεθνούς κύρους περιοδικό ''Pain'') και τα περισσότερα ιατρεία πόνου της Ελλάδας και του εξωτερικού χρησιμοποιούν τον βελονισμό και τον ηλεκτροβελονισμό για την αντιμετώπιση του οξέως και χρόνιου πόνου.

Η Ελληνική Πολιτεία με αποφάσεις του Υπουργείου Υγείας - Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων "...δέχεται τον Βελονισμό ως μία μέθοδο θεραπείας η οποία εφαρμόζεται μόνο από ιατρούς..." (Αρ. Πρωτ. Υ7/οικ./4270/25-6-96), και συμπληρώνει ότι "...η εφαρμογή του Βελονισμού πρέπει να γίνεται αποκλειστικά από ιατρούς που διαθέτουν εμπειρία και έχουν εκπαιδευθεί στην Βελονοθεραπεία..." (574/Α4/1191/21-2-1980).
Τα τελευταία 30 χρόνια, ερευνητικές ομάδες ιατρών, φυσιολόγων, βιολόγων και βιοχημικών, ασχολήθηκαν με την διεξαγωγή ερευνών για την καταγραφή των νευροφυσιολογικών, βιοχημικών και νεύρο-ενδοκρινικών μεταβολών που παρατηρούνται κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά την εφαρμογή ενός θεραπευτικού ή αναλγητικού πρωτοκόλλου βελονισμού.

Οι εξελίξεις στους τομείς της νευροφυσιολογίας του πόνου, νευροχημείας, νευρο-ανοσο-ενδοκρινολογίας και ψυχο-ανοσολογίας μας επιτρέπουν να ερμηνεύσουμε ένα σημαντικό μέρος των θεραπευτικών δυνατοτήτων του βελονισμού και του ηλεκτροβελονισμού.

Σημαντικά ιατρικά συγγράμματα αναφέρουν τη θεραπευτική του βελονισμού στα κεφάλαια αντιμετώπισης του πόνου. Πολλά νοσοκομεία της Ευρώπης, της Αμερικής και της Ελλάδας χρησιμοποιούν σε καθημερινή βάση το βελονισμό για την αντιμετώπιση δύσκολων προβλημάτων υγείας.

Η ανακούφιση του αρρώστου χωρίς τη χρήση φαρμάκων γοητεύει και αυξάνει το κύρος του βελονισμού στο δυτικό κόσμο. Τα αποτελέσματα αυτά δεν μπορούσε κανείς να τα αγνοήσει. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δημοσίευσε ένα κατάλογο του βελονισμού που μέχρι σήμερα θεωρείται ότι υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις ότι ο βελονισμός δρα συμπτωματικά ή θεραπευτικά.

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΝΔΕΙΞΕΩΝ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΥΓΕΙΑΣ

(Πίνακας 2)  Yuan-Chi Lin, Acupuncture, IASP (International Association for the Study of Pain) newsletter, May/June, 1994.

Η διεθνής εταιρείας μελέτης του πόνου (IASP), έχει επανειλημμένως ασχοληθεί με την αναλγητική δυνατότητα του βελονισμού. Ο κατάλογος που παρατίθεται έχει δημοσιευθεί στο διεθνούς κύρους ιατρικό περιοδικό Pain και δείχνει την αποτελεσματικότητα του βελονισμού στην αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου.

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΥ ΣΕ ΑΛΓΗ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΑΥΧΕΝΟΣ

International Association for the Study of Pain, IASP Press, Pain, Clinical Updates, Vol iV, Issue 3, Nov 1996. (Άρθροπουυποστηρίχθηκε από το Institut de la Douleur, Paris, France).

Σήμερα νομιμοποιείται πια η χρήση του βελονισμού στην Αγγλία, στη Γαλλία, στη Γερμανία, στις Σκανδιναυικές χώρες. Δεν είναι παράξενο ότι ενώ οι χώρες αυτές έχουν υψηλότατο επίπεδο παροχής ιατρικής φροντίδας, δέχονται την ισότιμη χρήση του βελονισμού στην ιατρική.

Αυτό συμβαίνει διότι υπάρχουν ασθενείς που υποφέρουν από μη ιάσιμα νοσήματα, εκφυλιστικά νοσήματα και παθήσεις για τις οποίες δεν υπάρχει κάποια αποτελεσματική θεραπευτική αγωγή. Στις περιπτώσεις αυτές ο βελονισμός μπορεί να ανακουφίσει τους ασθενείς αυτούς απλά, ανώδυνα, χωρίς παρενέργειες και χωρίς ιδιαίτερο κόστος για τα ασφαλιστικά ταμεία.
Στην Αμερική, κάθε πολιτεία έχει τη δική της νομοθεσία όσον αφορά το βελονισμό.

Οι περισσότερες αναγνωρίζουν το βελονισμό σαν επίσημη ιατρική πράξη, παρέχοντας ειδική άδεια ασκήσεως βελονισμού σε γιατρούς μετά από εξετάσεις. Το 1990, είκοσι δύο εκατομμύρια Αμερικανοί πολίτες, μέσου και υψηλού μορφωτικού επίπεδου, χρησιμοποίησαν το βελονιμό για τη θεραπεία των συμπτωμάτων τους ή των ασθενειών τους.
Στην Ελλάδα, ο βελονισμός έχει πλέον γίνει επισήμως αποδεκτός από το Υπουργείο Υγείας, όταν εφαρμόζεται από γιατρούς και θεωρείται ιατρική πράξη.

Αυτή η θέση του υπουργείου είναι γενικώς αποδεκτή και διασφαλίζει πλήρως τα συμφέροντα των ασθενων.

Η πρακτική εφαρμογή του Βελονισμού
Είδαμε όσο πιο περιληπτικά γινόταν σε Ποιές παθήσεις εφαρμόζεται ο βελονισμός σαν θεραπεία εκλογής. Δεν είναι ασφαλώς πανάκεια. Ούτε εφαρμόζεται μόνος, αλλά πάντα, και εδώ και στην Κίνα, σε συνδυασμό και στο πλαίσιο της όλης παραδοσιακής ή μη παραδοσιακής ιατρικής.

Δεν πρόκειται για ξεχωριστή ειδικότητα, αλλά είναι γνώσεις με τις οποίες ο γιατρός εμπλουτίζει την όλη του κατάρτιση - σπουδή στην ιατρική. Γνώσεις και σπουδή που στην ιατρική δεν έχουν δεν πρέπει να έχουν τέλος. Και με τις γνώσεις αυτές εφαρμόζει το βελονισμό ανάλογα με την ειδικότητά του και τις ενδείξεις που έχει.
Λίγα λόγια τώρα για το πως εφαρμόζεται ο βελονισμός.

Αρχικά χρησιμοποιούμε ειδικές βελόνες διάφορου πάχους και μήκους, από χρυσάφι, ασήμι, πλατίνα ή ανοξείδωτο ατσάλι. Οι περισσότεροι χρησιμοποιούν τις τελευταίες, το ανοξείδωτο ατσάλι, τις οποίες και αποστειρώνουμε κατά τρόπο απόλυτο, όπως και στο χειρουργείο.

Τις βελόνες αυτές τις βάζουμε στα σημεία που επιλέξαμε. Ο χειρισμός αυτός είναι σχεδόν ανώδυνος. Μάλλον είναι τόσο ανώδυνος όσο πιο έμπειρος είναι ο γιατρός.

Σε κάθε θεραπεία, που διαρκεί περίπου 10, 15, 20 ή 30 λεπτά, χρησιμοποιούμε μία, δύο, τρεις, πέντε, δέκα ή και τριάντα βελόνες. Εξαρτάται από την αρρώστια και την κατάσταση του αρρώστου. Είναι φορές που όσο πιο λίγες βελόνες χρησιμοποιούμε τόσο καλύτερο αποτέλεσμα έχουμε.

Αλλες φορές χρειαζόμαστε περισσότερες βελόνες. Ο χειρισμός της βελόνας γίνεται ανάλογα με το σκοπό που επιδιώκουμε. Τώρα τελευταία χρησιμοποιούμε γι' αυτό το σκοπό τον ηλεκτρισμό και έχει επινοηθεί μια σειρά ολόκληρη από ηλεκτρικές συσκευές ηλεκτροβελονισμού, με αποκορύφωμα τη χρήση των ακτινών Laser αντί της βελόνας.

Έχουν επίσης εφευρεθεί ηλεκτρικές συσκευές εντοπισμού των σημείων βελονισμού. Αυτές παράγουν ένα ηχητικό βόμβο μόλις αγγίξουν το ακριβές σημείο. Ετσι είναι αρκετά απλό για τον ιατρό να χαράξει την πορεία ενός μεσημβρινού εντοπίζοντας την σαφή ανατομική θέση των σημείων του.

Η κλινική εξέταση και η ψηλάφηση είναι ένας άλλος τρόπος εντοπισμού των σημείων. Ανακαλύπτει κανείς ένα μικρό οζίδιο στην περιοχή του πόνου το ποίο μπορεί να είναι επιφανειακά στο δέρμα, σε μία σκληρημένη περιοχή στην μάζα του μυός η κοντά σε τένοντες και περιτονίες.

Καμία φορά η περιοχή είναι αποχρωματισμένη και ελαφρά διογκωμένη. Σε όλες τις περιπτώσεις όμως το σημείο βελονισμού δεν μπορεί να βρεθεί χωρίς την γνώση της ακριβούς ανατομικής του θέσης.

Ο βελονισμός γενικά είναι ακίνδυνος και δεν προκαλεί παρενέργειες. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις στις οποίες αντενδείκνυται η εφαρμογή του και άλλες στις οποίες πρέπει να εφαρμόζεται με ιδιαίτερη προσοχή. Γενικά αποφεύγουμε να εφαρμόσουμε βελονισμό στα οξέα νοσήματα γιατί τις περισσότερες φορές η θεραπεία τους είναι ζήτημα λίγων ημερών και δεν συντρέχει ειδικός λόγος.

Αποφεύγουμε επίσης τον βελονισμό κατά τους πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης. Άλλοι, μετά τον πρώτο μήνα χρησιμοποιούν ορισμένα σημεία που δεν επηρεάζουν την πρόοδο της εγκυμοσύνης. Αποφεύγουμε τον βελονισμό σε προχωρημένα στάδια νεοοπλασιών (καρκίνου) ενώ σε πολλές περιπτώσεις όπου τα άλλα μέσα απέτυχαν να μειώσουν τον πόνο, με τον βελονισμό επιτυγχάνεται ανακούφιση.

Όπου υπάρχει φλεγμονή ή έλλειψη επαρκούς αιματώσεως (γάγγραινα) αποφεύγεται η τρώση - παρακέντηση των σημείων με βελόνα. Αντί αυτής χρησιμοποιούμε ακτίνες LASER ή ειδικά σφαιρίδια. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται σε ψυχικά νοσήματα που παρουσιάζουν συχνά εξάρσεις και υφέσεις.

Η φαρμακευτική αγωγή στους ψυχικούς ασθενείς μεταβάλλεται μόνο σε συνεργασία με τον θεράποντα ψυχίατρο και σε περίπτωση βελτίωσης τα φάρμακα μειώνονται με προσοχή από τον ειδικό ιατρό. Επίσης, δεν πρέπει να εφαρμόζεται ηλεκτροβελονισμός σε ασθενείς με βηματοδότη, σε ασθενείς με υλικά εσωτερικής οστεοσύνθεσης η ορθοπεδικές προθέσεις (ολικές αρθροπλαστικές, πλάκα-βίδες κλπ), σε φλεγμονώδεις παθήσεις του δέρματος, στην κοιλιακή και ιερή χώρα κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης.

Αφαιρούμε επίσης τα ακουστικά βαρηκοΐας η άλλη ηλέκτρονική συσκευή που μπορεί να επηρεασθεί από το ηλεκτρομαγνητικό πεδίο της συσκευής ηλεκτροβελονισμού. Τελικά, ο ιατρός επωμίζεται την ευθύνη εφαρμογής του βελονισμού.

Η διάρκεια της θεραπείας διαφέρει ανάλογα με την πάθηση και με το άτομο. Άλλοτε με 1-3 φορές αντιμετωπίζουμε τις περισσότερες περιπτώσεις καπνίσματος και δυσκοιλιότητας. Με 1-2 φορές αναστέλλεται η όρεξη για 10-15 μέρες. Με 5-7 φορές αντιμετωπίζονται ελαφρές ημικρανίες, οσφυαλγίες, αυχεναλγίες, περιρθρίτιδες, οστεοαρθρίτιδες κλπ.

Με 15-20 φορές σοβαρότερες περιπτώσεις. Γενικά ξεκινάμε με μια προοπτική 10-12 βελονισμών με ρυθμό 2-3 φορές την εβδομάδα.
Συνήθως από τον 5ο με 7ο βελονισμό έχουμε ενδείξεις προοδευτικής βελτίωσης. Άλλοτε συμπληρώνεται μια σειρά 10-12 βελονισμών για να έχουμε το επιδιωκόμενο θεραπευτικό αποτέλεσμα και δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο ενώ δεν είχαμε καμιά ένδειξη βελτίωσης, στους δυο τελευταίους βελονισμούς να παρουσιάζεται μια θεαματική βελτίωση.

Και άλλοτε η αναμενόμενη βελτίωση παρουσιάζεται 10-20 μέρες μετά τη διακοπή της καθορισμένης θεραπευτικής αγωγής.

Σε περιπτώσεις δυσίατων νοσημάτων η θεραπευτική αγωγή στηρίζεται ασφαλώς στην εμπειρία του κάθε γιατρού. Άλλοι προχωρούν σε μία σειρά 20-30 ή και 50 βελονισμών. Εμείς εφαρμόζουμε μια σειρά 10-12 βελονισμών, διακόπτουμε για 20-30 μέρες και στην ανάγκη επαναλαμβάνουμε την όλη αγωγή.
Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, καλό είναι (όχι όμως και απαραίτητο) το άτομο να είναι ήρεμο και με στομάχι ούτε γεμάτο (πρόσφατο γεύμα) ούτε άδειο (νηστικό από ώρες).

Να έχει καλή διάθεση, να μην είναι ιδιαίτερα κουρασμένο. Να αποφεύγει τις έντονες συγκινήσεις, τα οινοπνευματώδη ποτά, τους πολλούς καφέδες, τα δυνατά αναψυκτικά, την άσπρη ζάχαρη, το πολύ αλάτι, το δυνατό καπνό και τα καρυκεύματα.

Να αποφεύγει επίσης τις έντονες σωματικές ασκήσεις, να αποφεύγει τα ρεύματα του αέρα και να μην εκτίθεται σε καιρικές εναλλαγές. Γενικά, μια ήρεμη ισορροπημένη ζωή σε καθαρό αέρα, με ελαφρές αναπνευστικές ασκήσεις και φυσική διατροφή είναι ό,τι χρειάζεται για μια σωστή θεραπεία.

Πριν από κάθε βελονισμό ο άρρωστος πρέπει να εξετάζεται κατά τα γνωστά δεδομένα και με το συνήθη κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο, ώστε να έχουμε μια πληρη κλινική εικόνα και διάγνωση. Χωρίς λεπτομερή εξέταση και κατά το δυνατό πληρέστερη διάγνωση δεν πρέπει να προχωρούμε σε καμιά θεραπεία.
Συμπερασματικά, ο βελονισμός είναι μια πραγματική βοήθεια στον αγώνα μας κατά της αρρώστιας.

Στηρίζεται σε απόλυτα επιστημονικά κριτήρια και μακρόχρονη εφαρμογή. Η χρήση του από γιατρούς είναι μια πρόσθετη εγγύηση. Είναι μια μέθοδος ακίνδυνη, ανώδυνη, χωρίς παρενέργειες και χωρίς οικονομικές επιβαρύνσεις όταν εφαρμόζεται κυρίως από ασφαλιστικούς οργανισμούς, ή ταμεία Υγείας.
Επαναλαμβάνω ότι δεν είναι πανάκεια.

Με πολλή δυσκολία και σκεπτικισμό αναγκάστηκα να αναφέρω περιστατικά όπου εφαρμόζεται ο βελονισμός, έτσι για μια πολύ γενική ενημέρωση. Και δεν είναι ασφαλώς αυτοδύναμη θεραπευτική μέθοδος. Είναι όμως ένα άριστο θεραπευτικό μέσο σαν συμπλήρωμα της όλης ιατρικής που ανοίγει νέους ορίζοντες στην ιατρική και που μέσα στο άλλο οπλοστάσιο θα ανεβάσει τη θεραπευτική μας απόδοση.

Μια κοινή διαπίστωση
Η άρνηση μιας μεθόδου με την ιστορία και το παρελθόν του βελονισμού δεν δικαιολογείται επιστημονικά. Αντίθετα, η έρευνα και η συνεχής αναζήτηση είναι βασικά χαρακτηριστικά του επιστήμονα. Στην ιστορία των επιστημών, η κινητήρια δύναμη της προόδου ήταν η έμφυτη τάση του ανθρώπου για ερμηνεία άγνωστων φυσικών φαινομένων.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι φαινόμενα απλά και καθημερινά ήταν θεοποιημένα για χιλιάδες χρόνια πριν ερμηνευθούν και ενταχθούν στη σημερινή δεξαμενή των γνώσεών μας. Ένα τέτοιο φαινόμενο ήταν (και εν μέρει είναι και σήμερα) ο βελονισμός.

Όσα προβλήματα και αν συναντούμε στην έρευνα για την ερμηνεία του, η λύση τους πρέπει πάντα να αποτελεί το στόχο της ιατρικής επιστήμης.