Πόνος στη μέση: Τι μάθαμε την τελευταία δεκαετία

Το παρόν άρθρο αναφέρεται στον μη ειδικής αιτιολογίας οσφυϊκό πόνο, ο οποίος καλύπτει το 90-95% των περιπτώσεων πόνου της οσφυϊκής μοίρας της Σπονδυλικής Στήλης (μέσης).

Υπάρχει «καλή» και «κακή» στάση ώστε να αποφύγουμε την εμφάνιση πόνου στη μέση μας ;

Αν και στην «κακή» στάση τις περισσότερες φορές επιρρίπτονται αρκετές ευθύνες στο ότι αποτελεί βασική αιτία του πόνου της μέσης, δεν έχει αποδειχθεί ερευνητικά ότι αποτελεί παράγοντα πρόκλησης οσφυαλγίας. Δεν υπάρχει «ιδανική» στάση για τη μέση μας.

Η στάση του σώματος είναι μόνο μία θέση (στατική ή δυναμική) και αφορά συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Αυτό που αποτελεί όντως επιβαρυντικό παράγοντα για τη μέση μας είναι η παρατεταμένη (όσον αφορά τον χρόνο) θέση του σώματός μας στην ίδια στάση. Συχνές εναλλαγές θέσεων, καλύτερη εργονομία χώρου (κυρίως της εργασίας) και διαλείμματα για κίνηση έρχονται να δώσουν λύση σε αυτό. Άλλωστε είναι γνωστό ότι η κίνηση είναι φάρμακο!

Η ανάπαυση και παραμονή στο κρεβάτι βοηθάει στη μείωση των συμπτωμάτων πόνου της μέσης μας ;

Σύμφωνα με τις τελευταίες κλινικές οδηγίες για τον πόνο στην οσφυϊκή μοίρα (μέση) υποστηρίζεται η όσο το δυνατόν λιγότερη παραμονή στο κρεβάτι ακόμη και σε οξείες καταστάσεις πόνου. Αντί αυτού προτείνεται σε όποιον βιώνει πόνο στη μέση να συνεχίζει να κινείται, να ακολουθεί τις δραστηριότητες της καθημερινότητάς του, τροποποιώντας τες όπου αντιλαμβάνεται ότι τα συμπτώματα πόνου επιτείνονται. Η παρατεταμένη παραμονή στο κρεβάτι και η ακινησία φέρει αντίθετα αποτελέσματα, αυξάνοντας πολλές φορές την ένταση του πόνου και τη μυϊκή δυσκαμψία, ενώ η κίνηση ενισχύει θετικά την ύφεση των συμπτωμάτων.

Απαγορεύεται να σκύβουμε εφόσον έχουμε περάσει κάποιο επεισόδιο πόνου στη μέση μας ;

Οι ειδικοί πάνω στον πόνο της οσφύος δηλώνουν ότι η μέση μας είναι κατασκευασμένη ανατομικά με τέτοιο τρόπο ώστε να σκύβουμε και να σηκώνουμε βάρη (bending & lifting) χωρίς να συντρέχει κανένας λόγος στο να αποφεύγουμε κάτι από τα δύο. Τα τελευταία χρόνια έχει απενοχοποιηθεί ακόμη και ο τρόπος που σηκώνουμε βάρη και σκύβουμε τονίζοντας ότι μπορούμε να το κάνουμε με οποιοδήποτε «στυλ» επιθυμούμε. Παρόλα αυτά καλό είναι να τηρούνται οι γενικές αρχές και τεχνικές ως προς την άρση βάρους. Εάν θέλουμε να σηκώσουμε ένα βαρύ αντικείμενο καλό είναι να το φέρουμε κοντά στο σώμα μας (κέντρο μάζας), ανάμεσα στα πόδια και από εκεί να κάνουμε την άρση του λυγίζοντας τα γόνατα.

Η ηλικία συσχετίζεται με την εμφάνιση πόνου στη μέση ;

Στο συγκεκριμένο κομμάτι υπάρχει διχογνωμία μέχρι και σήμερα για το αν η πάροδος της ηλικίας αποτελεί παράγοντα εμφάνισης οσφυαλγίας. Όπως διαφαίνεται δεν υπάρχουν σημαντικές αλλαγές στην εμφάνιση πόνου με την πάροδο του χρόνου ανάμεσα στις ηλικιακές ομάδες.

Το αξιοσημείωτο που πρέπει να τονιστεί είναι ότι οι δομικές αλλαγές που συμβαίνουν στη σπονδυλική στήλη και είναι συνυφασμένες με την πάροδο της ηλικίας δεν συνδέονται με συμπτώματα πόνου. Ενώ υπάρχουν αλλαγές στους σπονδύλους και τους μεσοσπονδυλίους δίσκους όσο μεγαλώνουμε, κρίνονται απόλυτα φυσιολογικές «λόγω ηλικίας» και δε σημαίνει ότι το άτομο θα πονά λόγω αυτών. Από την άλλη πλευρά το όταν ένα άτομο είναι μικρό ηλικιακά δεν είναι καθόλου περίεργο εμφανίσει ενοχλήσεις στη μέση του, είναι αντιθέτως αρκετά συχνό. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής ενισχύει πολλές φορές την εμφάνιση συμπτωμάτων πόνου λόγω μειωμένης φυσικής δραστηριότητας.

Η Άσκηση βοηθάει στον πόνο της μέσης ;

Η απάντηση εδώ είναι εύκολη και απόλυτη. Ναι βοηθάει! Αποτελεί το νούμερο ένα μέσο αντιμετώπισης αλλά και πρόληψης από επεισόδια πόνου της μέσης.

Ποιο είναι το κατάλληλο είδος άσκησης για τον πόνο στη μέση, ως επίλυσής του ή και ως προστασίας εμφάνισης αυτού;

Η απάντηση της ερώτησης αυτής θα μπορούσε να είναι ένα άρθρο ολόκληρο. Μια γρήγορη ματιά στις μηχανές αναζήτησης και θα βρούμε πληθώρα επιλογών και λύσεων. Ξεκινάμε από το κλασικό «κοιλιακοί-ραχιαίοι», το ενδιάμεσο και ενδιαφέρον core stability (σταθεροποίηση μυών κορμού) έως το εξειδικευμένο «επανεκπαίδευση εγκάρσιου κοιλιακού». Από την κολύμβηση έως το περπάτημα και το τρέξιμο.

Η απάντηση εδώ είναι συγκεκριμένη: Εξαρτάται από το άτομο. Οποιοδήποτε είδος γενικής είτε ειδικής άσκησης έχει να δώσει μόνο θετικά αποτελέσματα, εφόσον είναι δομημένο πάνω στις ανάγκες του ατόμου που το δέχεται. Υπάρχουν άτομα που θα δοκιμάσουν διάφορα είδη έως ότου βρουν αυτό που νιώθουν ότι τους «ταιριάζει». Εάν βρίσκεται στο στάδιο της αποκατάστασης ενός επεισοδίου οσφυαλγίας η φιλοσοφία της θεραπευτικής άσκησης ακολουθεί τη φιλοσοφία άσκησης σε οποιοδήποτε μυοσκελετικό τραυματισμό ή σύνδρομο, αυτή της σταδιακής φόρτισης των ιστών για προσαρμογή.

Εάν βρίσκεται σε στάδιο απουσίας συμπτωμάτων το «προφίλ»  του ατόμου θα αποτελέσει το βασικό χαρακτηριστικό κριτήριο επιλογής του τύπου άθλησης – δραστηριότητας που θα επιλέξει. Όλα τα προγράμματα γυμναστικής που φέρουν μια επωνυμία μεθόδου είναι αρκετά χρήσιμα ως επί το πλείστων καθώς έχουν εντάξει μέσα τους τη φιλοσοφία ενίσχυσης της οσφυοπυελικής περιοχής. Αν εκτελούνται ορθά μόνο κέρδος θα έχει να λάβει ο ασκούμενος. Αν ακούσετε τη φράση «απαγορεύεται» να κάνεις αυτό το είδος άθλησης λόγω της «ευαίσθητης» μέσης σας ίσως και να μην είναι η πιο τεκμηριωμένη γνώμη (πέραν κάποιων εξαιρέσεων).  

Η ψυχολογική μας κατάσταση μπορεί να επηρεάσει το επεισόδιο πόνου της μέσης;

Όπως στα περισσότερα προβλήματα έτσι και σε αυτό η ψυχολογική κατάσταση και οι προσωπικές πεποιθήσεις (π.χ «δε θα γίνω ποτέ καλά», «θα πονάω μια ζωή») του ατόμου που βιώνει πόνο στη μέση δύναται να επηρεάσει την πορεία της αποκατάστασής του. Για τον λόγο αυτό καλό είναι όταν το άτομο βρίσκεται «μέσα» στο επεισόδιο πόνου να έχει υπομονή, να σκέφτεται θετικά και να εμπιστεύεται τον επαγγελματία υγείας που τον καθοδηγεί. Το άγχος και οι φοβίες που λογικά μεν κάποιες φορές δημιουργούνται αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες της ίασης και κρίνεται σκόπιμο να βρίσκονται υπό έλεγχο.