Πρόωρη εμμηνόπαυση: Όταν το τέλος της περιόδου έρχεται νωρίς

Πρόωρη Εμμηνόπαυση θεωρούμε ότι έχει μια γυναίκα που σταματά η περίοδός της σε ηλικία μικρότερη των 44 ετών. Ο ευρωπαϊκός μέσος όρος για την εμμηνόπαυση είναι τα 51 χρόνια.

Πρόωρη εμμηνόπαυση μπορεί να συμβεί λόγω:

• Χειρουργικής αφαίρεσης των ωοθηκών
• Χημειοθεραπείας και ακτινοβολίας λόγω κακοήθειας
• Ορμονικών διαταραχών
• Γενετικών και κληρονομικών λόγων

Γενικά, πιστεύεται πως οι Γενετικοί και κληρονομικοί λόγοι έχουν να κάνουν πιθανότατα με γονίδια που κληρονομούνται από τη μητέρα. Εάν μια γυναίκα έχει πρόωρη εμμηνόπαυση είναι καθήκον του γυναικολόγου να την ενημερώσει για την επίπτωση που μπορεί να υπάρχει στο μέλλον στην αναπαραγωγική ικανότητα της κόρης της. Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν έχει δοθεί σαφής απάντηση για το γονιδιακό αίτιο της πρόωρης εμμηνόπαυσης με αποτέλεσμα να έχουμε περιορισμένους τρόπους πρόβλεψής της.

Τα προβλήματα που δημιουργούνται με την πρόωρη εμμηνόπαυση είναι:

• Υπογονιμότητα
• Οστεοπόρωση
• Ατροφία και ξηρότητα του κόλπου και του αιδοίου
• Καρδιαγγειακά προβλήματα
• Διαταραχές στη libido
• Ψυχολογικές διαταραχές

Σχετικά με την πρόληψη της πρόωρης εμμηνόπαυσης που οφείλεται σε θεραπεία καρκίνου, αυτή έχει θέση στη θεραπεία με ακτινοβολία και χημειοθεραπεία. Μπορούμε –και πρέπει- να προφυλάξουμε τις ωοθήκες με χρήση ειδικών φαρμάκων και επίσης μπορούμε να προχωρήσουμε σε κατάψυξη ωοθηκικού ιστού με λαπαροσκόπηση ή κατάψυξη ωαρίων. Η κατάψυξη ωαρίων και ωοθηκικού ιστού έχει θεαματικά βελτιωμένα ποσοστά επιτυχίας τα τελευταία χρόνια λόγω της νέας μεθόδου κατάψυξης με υαλοποίησης–vitrification.

Απαραίτητη προϋπόθεση είναι ο ιατρός που έχει αναλάβει τη θεραπεία της κακοήθειας να ενημερώνει την ασθενή για τη δυνατότητα που έχει να διατηρήσει τη γονιμότητά της. Είναι πραγματικά λυπηρό να βλέπουμε νεαρές γυναίκες με εγκατεστημένη πρόωρη εμμηνόπαυση, η οποία θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί αν ο γιατρός τους τις είχε ενημερώσει για την κατάψυξη ωοθήκης ή ωαρίων πριν τη χημειοθεραπεία και την ακτινοβολία.

Την ίδια τεχνική της κατάψυξης ωαρίων σε νεαρή ηλικία, μπορούμε να προτείνουμε σε ορισμένες περιπτώσεις με έντονο οικογενειακό ιστορικό πρόωρης εμμηνόπαυσης. Σε τέτοιες περιπτώσεις ο γυναικολόγος πρέπει να ρωτά πάντα γα την ηλικία εμμηνόπαυσης της μητέρας της ασθενούς και να δρα ανάλογα. Μπορούμε –και πρέπει- να ελέγχουμε περιοδικά τα επίπεδα των ορμονών και να παρατηρούμε ενδεχόμενη επιδείνωσή τους. Επίσης ένας ενδελεχής υπερηχογραφικός έλεγχος, παρόμοιος με αυτόν που κάνουμε σε υπογονιμότητα, με μέτρηση του όγκου των ωοθηκών, έλεγχο Doppler, και μέτρηση των ωοθυλακίων, μας δίνει πολλές πληροφορίες για το ωοθηκικό δυναμικό και τη γονιμότητα της γυναίκας.

Επιπλέον πρέπει να γίνεται χρωμοσωμικός έλεγχος για πιθανές ελλείψεις χρωμοσωμάτων ή γονιδίων, αν και οι περιπτώσεις αυτές δεν είναι συχνές.

Στην –ευτυχή- περίπτωση όπου υπεύθυνες είναι ορμονικές αλλαγές, η αντιμετώπιση είναι εύκολη γιατί ρυθμίζουμε τα επίπεδά τους και επιστρέφει η περίοδος.

Σπανιότερα εμφανίζεται πρόωρη εμμηνόπαυση λόγω stress ή χρήσης φαρμακευτικών ουσιών. Τότε η διακοπή του φαρμάκου ή και η πάροδος του χρόνου έχει θεραπευτικά αποτελέσματα.

Τρόπος αναστροφής της πρόωρης εμμηνόπαυσης, δυστυχώς δεν υπάρχει.
Εκτός από την υπογονιμότητα, όλα τα προβλήματα που προαναφέρθηκαν αντιμετωπίζονται εύκολα με θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης.

Η υπογονιμότητα όμως, που είναι αναπόφευκτη, σχετίζεται με την αδυναμία των ωοθηκών να παράγουν ωάρια. Σε μια τέτοια περίπτωση, αν η ασθενής θέλει να τεκνοποιήσει, η μόνη ρεαλιστική λύση είναι η εξωσωματική γονιμοποίηση με χρήση δανεικών ωαρίων. Η δωρεά ωαρίων είναι μια διαδικασία εξωσωματικής γονιμοποίησης απόλυτα νόμιμη και με εξαιρετικά ποσοστά επιτυχίας, που δίνει χαρά σε πάρα πολλές γυναίκες με πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια.