Καρδιά και εμμηνόπαυση

Ειρήνη Λαμπρινουδάκη, Ενδοκρινολόγος, Λέκτορας Πανεπιστημίου Αθηνών

Κατά την εμμηνόπαυση, οι ωοθήκες σταματούν να παράγουν οιστρογόνα. Η έλλειψη των οιστρογόνων έχει ως συνέπεια την εμφάνιση αμέσων και απώτερων επιπτώσεων. Το κλιμακτηριακό σύνδρομο αποτελεί την βασικότερη άμεση επίπτωση της εμμηνόπαυσης.

Οι εξάψεις είναι το χαρακτηριστικότερο και περισσότερο βασανιστικό σύμπτωμα. Η ψυχοσυναισθηματική αστάθεια, η ευερεθιστότητα, το ξέσπασμα κλάματος, το αίσθημα κόπωσης, η αϋπνία και η απώλεια ενδιαφέροντος για τις συνήθεις ασχολίες αποτελούν τα βασικότερα ψυχικά ενοχλήματα του κλιμακτηριακού συνδρόμου.

Τέλος, η κολπική ξηρότητα, ο πόνος κατά την επαφή, η έλλειψη σεξουαλικού ενδιαφέροντος και η ουρογεννητική ατροφία συνιστούν για πολλές γυναίκες οξύ πρόβλημα, το οποίο συχνά δεν αποκαλύπτεται ή και παραβλέπεται από την ίδια τη γυναίκα.

Τα καρδιαγγειακά νοσήματα είναι η σημαντικότερη αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας μετά την εμμηνόπαυση. Από πολύ παλιά ήταν γνωστό ότι οι γυναίκες στην αναπαραγωγική ηλικία έχουν πολύ χαμηλότερο κίνδυνο να παρουσιάσουν καρδιοπάθεια σε σχέση με τους άνδρες αντίστοιχης ηλικίας.

Η προστατευτική αυτή δράση των οιστρογόνων χάνεται κατά την εγκατάσταση της εμμηνόπαυσης, με αποτέλεσμα ο κίνδυνος να εξισώνεται σύντομα με αυτόν των ανδρών. Πιο αναλυτικά, η εμμηνόπαυση οδηγεί σε αύξηση της χοληστερόλης, διαταραχή στο μεταβολισμό της γλυκόζης, αύξηση της αρτηριακής πίεσης και αύξηση του σωματικού βάρους, ειδικά του κοιλιακού λίπους, που θεωρείται και το πιο επιβλαβές.

Στην Ελλάδα επικρατεί η εσφαλμένη άποψη ότι επειδή οι Ελληνίδες ακολουθούν σωστή διατροφή δεν κινδυνεύουν άμεσα από καρδιοπάθειες. Δυστυχώς, ο σημερινός τρόπος διατροφής και διαβίωσης απέχει πολύ από την παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή που ακολουθούσαν οι Έλληνες στην δεκαετία του 1960, όταν ξεκίνησαν να δημοσιεύονται οι μελέτες που έδειχναν χαμηλή συχνότητα καρδιοπαθειών στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με έρευνα του Ιατρείου Εμμηνόπαυσης της Β’ Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Αρεταίειο Νοσοκομείο, ο μέσος όρος της ολικής χοληστερόλης στις Ελληνίδες εμμηνοπαυσιακές γυναίκες είναι 230mg/dl, ενώ η αντίστοιχη τιμή της LDL, της 'κακής' χοληστερίνης δηλαδή, ανέρχεται στα 150mg/dl, τιμές ανώτερες αυτών που θεωρούνται σήμερα φυσιολογικές.

Ορμονική θεραπεία

Η ορμονική θεραπεία ενδείκνυται για τη θεραπεία του κλιμακτηριακού συνδρόμου και της ουρογεννητικής ατροφίας. Οι δόσεις που χρησιμοποιούνται σήμερα είναι 4-8 φορές μικρότερες από τις αντίστοιχες δόσεις των αντισυλληπτικών δισκίων, ενώ υπάρχει η τάση ακόμη μεγαλύτερης μείωσης της δοσολογίας στα επόμενα χρόνια.

H ορμονική θεραπεία προσφέρει ποιότητα ζωής στην εμμηνοπαυσιακή γυναίκα και παράλληλα αναστέλλει την οστική απώλεια, προλαμβάνοντας έτσι την οστεοπόρωση.

Η μέση διάρκεια χορήγησης της ορμονικής θεραπείας είναι 5 χρόνια, εάν όμως υπάρχουν ενδείξεις, μια γυναίκα μπορεί να παρατείνει αυτό το διάστημα, πάντα υπό την επίβλεψη και καθοδήγηση του γιατρού της. Καμία θεραπεία όμως δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον υγιεινό τρόπο διαβίωσης, ο οποίος εξασφαλίζει τη συνέχεια της πρόληψης και μετά το τέλος της θεραπείας.

Η διακοπή του καπνίσματος, η πτωχή σε κεκορεσμένα λιπαρά και πλούσια σε φυτικές ίνες διατροφή, καθώς και η σωματική άσκηση είναι το βασικότερο προληπτικό μέτρο για τα νοσήματα της εμμηνόπαυσης.