Συνηθέστερα αίτια της πνευμονικής υπέρτασης

Η πνευμονική υπέρταση δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την αρτηριακή υπέρταση. Αρτηριακή υπέρταση είναι η αύξηση της πίεσης του αίματος μέσα στις αρτηρίες ολόκληρου του σώματος εκτός από τις αρτηρίες των πνευμόνων. Αντίθετα η πνευμονική υπέρταση αφορά μόνο τις αρτηρίες των πνευμόνων.

Οι αρτηρίες των πνευμόνων αντιδρούν διαφορετικά από τις υπόλοιπες αρτηρίες του σώματος. Η ελάττωση π.χ. του οξυγόνου του αίματος προκαλεί αγγειοδιαστολή των αρτηριών του σώματος, ενώ προκαλεί αγγειοσυστολή των αρτηριών των πνευμόνων.

Έτσι απλά εξηγείται γιατί η ανάβαση σε ένα ψηλό βουνό με υψόμετρο άνω των 1.000 μέτρων, όπου ο ατμοσφαιρικός αέρας έχει χαμηλότερη περιεκτικότητα σε οξυγόνο, δημιουργεί συνθήκες αγγειοδιαστολής στα περιφερικά αγγεία με αποτέλεσμα να ελαττώνεται η αρτηριακή πίεση, ενώ προκαλεί αγγειοσύσπαση των πνευμονικών αγγείων με αποτέλεσμα να αυξάνεται η πνευμονική πίεση.

Η φυσιολογική πίεση του αίματος μέσα στις αρτηρίες των πνευμόνων δεν ξεπερνά τα 20-25 mmHg. Η αύξηση της πνευμονικής πίεσης μπορεί να φθάσει και να ξεπεράσει και τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης, δηλαδή να φθάσει και να ξεπεράσει τα 120 mmHg.

Οι συνηθέστερες αιτίες που δημιουργούν πνευμονική υπέρταση είναι:

• Χρόνιες παθήσεις των πνευμόνων όπως η χρόνια βρογχίτιδα που οδηγεί σε χρόνια αποφρακτική νόσο των πνευμόνων, καθώς και η ίνωση του πνεύμονα. Σημαντικοί παράγοντες στην επιδείνωση της κατάστασης του αρρώστου αποτελούν οι λοιμώξεις και το κάπνισμα.
• Οι παθήσεις των φλεβών των ποδιών όπως οι κιρσοί, οι θρομβώσεις και οι θρομβοφλεβίτιδες. Οι θρόμβοι που δημιουργούνται μέσα στις φλέβες μπορούν να αποκολληθούν και να δημιουργήσουν έμβολα που με την κυκλοφορία του αίματος φθάνουν μέχρι τις μικρές αρτηρίες των πνευμόνων, τις φράζουν και τις καταστρέφουν, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η πίεση του αίματος μέσα στις αρτηρίες των πνευμόνων.
• Χρόνιες παθήσεις της καρδιάς, όπως η στένωση ή η ανεπάρκεια της μιτροειδούς, καθώς και η καρδιακή ανεπάρκεια. Οι παθήσεις αυτές προκαλούν αύξηση της πίεσης μέσα στην καρδιά (αρ. κόλπος) και μεταδίδονται μέχρι τις φλέβες και τις αρτηρίες των πνευμόνων. Έτσι δημιουργείται η πνευμονική υπέρταση που έχει καρδιακή προέλευση.
• Ορισμένες συγγενείς καρδιοπάθειες, όπως π.χ. η μεσοκοιλιακή επικοινωνία και ο ανοικτός βοτάλειος πόρος όταν οι βλάβες είναι μεγάλες.
• Πνευμονική υπέρταση παρατηρείται σαν παρενέργεια ορισμένων ουσιών όπως τα ανορεξιογόνα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας καθώς και η κοκαΐνη που λαμβάνουν οι χρήστες της.
• Τέλος η ιδιοπαθής πνευμονική υπέρταση. Η ιδιοπαθής αυτή κατάσταση δημιουργείται από άγνωστα κατά βάση αίτια, όπου παρατηρείται πάχυνση του τοιχώματος των πνευμονικών αρτηριών και ελάττωση μέχρι εξαφάνισης της εσωτερικής διαμέτρου τους. Έτσι με την προοδευτική καταστροφή όλου του πνευμονικού αγγειακού δικτύου αυξάνει η πνευμονική αρτηριακή πίεση που οδηγεί σε αθεράπευτη πνευμονική υπέρταση.

Σε κάθε μορφή πνευμονικής υπέρτασης επιβαρύνεται συνεχώς η λειτουργία της δεξιάς κοιλίας. Τα τοιχώματα παχαίνουν για να προωθούν το αίμα προς τους πνεύμονες. Τελικά η δεξιά κοιλία διατείνεται και το αίμα παλινδρομεί με αποτέλεσμα να πρήζονται τα πόδια και το ήπαρ (συκώτι) δηλαδή επιστημονικά μιλούμε για δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια.

Η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων με φάρμακα χωρίς να διερευνηθεί η αιτία που τα προκαλεί αποτελεί ιατρικό λάθος, γιατί η ανεύρεση της αιτίας αυξάνει πολύ την πιθανότητα της επιτυχημένης θεραπείας. Η αντιμετώπιση π.χ. των κιρσών των ποδιών ή γενικότερα των φλεβικών θρομβώσεων οδηγεί σε ουσιαστική θεραπεία.

Αντίθετα η αντιμετώπιση μόνο των συμπτωμάτων βελτιώνει και εφησυχάζει τον άρρωστο, ο οποίος όμως μπορεί να χάσει οριστικά το τραίνο της πιθανής θεραπείας.

Δυστυχώς όμως, υπάρχουν και μορφές πνευμονικής υπέρτασης που δεν αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά, όπως π.χ. η ιδιοπαθής πνευμονική υπέρταση. Εν τούτοις τα τελευταία φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπισή της βελτιώνουν την ποιότητα της ζωής του αρρώστου και υπόσχονται πολλά για το άμεσο μέλλον.

Τέτοια φάρμακα είναι οι αναστολείς της ενδοθηλίνης, η σιδελναφίλη (Viagra) καθώς και αγγειοδιασταλτικά των πνευμονικών αγγείων όπως είναι τα παράγωγα της προστακυκλίνης.

Σήμερα, εάν η πνευμονική υπέρταση δεν αντιμετωπισθεί φαρμακευτικά η μόνη λύση είναι η μεταμόσχευση των πνευμόνων. Εάν η καρδιά έχει και αυτή επηρεασθεί και έχει προκληθεί καρδιακή ανεπάρκεια μη αναστρέψιμη τότε η προτεινόμενη λύση είναι η διπλή μεταμόσχευση πνευμόνων-καρδιάς.

Σήμερα μπορούμε να βλέπουμε το μέλλον αισιόδοξα.