1. Γιατί πρέπει να γνωρίζετε εάν έχετε υπέρταση;

«Αισθανόμουνα καλά. Έδειχνα ότι ήμουνα υγιής. Δεν είχα ιδέα ότι η πίεσή μου ήταν αυξημένη ….έως ότου έπαθα το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο»

Ο καθένας από εσάς οφείλει να γνωρίζει αν είναι υπερτασικός ή όχι γιατί η αρτηριακή υπέρταση μπορεί να γίνει επικίνδυνη όταν δεν αντιμετωπισθεί έγκαιρα και αποτελεσματικά. Αν είστε υπερτασικοί και δεν λαμβάνετε τα κατάλληλα μέτρα, τότε συγκρινόμενοι με τους φίλους σας της ίδιας ηλικίας με εσάς που όμως έχουν φυσιολογική αρτηριακή πίεση, εσείς κινδυνεύετε:

• επτά φορές περισσότερο να πάθετε αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
• τρεις φορές περισσότερο να υποστείτε έμφραγμα του μυοκαρδίου
• έξι φορές περισσότερο να πάθετε καρδιακή ανεπάρκεια
• τρεις φορές περισσότερο να πάθετε ανευρύσματα της αορτής και αρτηριοπάθεια των κάτω άκρων.

Η υπέρταση, επίσης, προδιαθέτει στην πρόκληση νεφρικής ανεπάρκειας και ακόμα σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει τύφλωση.

Το καλό είναι ότι μειώνοντας με τη θεραπεία τα υψηλά επίπεδα της πίεσης μειώνονται και οι κίνδυνοι που προκαλούνται από αυτήν. Μάλιστα το όφελος είναι τόσο μεγαλύτερο όσο υψηλότερη ήταν η πίεση πριν υποβληθείτε στη θεραπεία.

Να σημειωθεί ότι μέχρι την τελική εκδήλωση όλων αυτών των δυσάρεστων επιπλοκών, μεσολαβεί ένα στάδιο που το υπερτασικό άτομο είναι ασυμπτωματικό αλλά ο γιατρός με κατάλληλες εξετάσεις μπορεί να διαπιστώσει αν υπάρχουν πρώιμες βλάβες στα ευαίσθητα όργανα στην πίεση, τα λεγόμενα «όργανα στόχους της υπέρτασης».

Αυτά είναι η καρδιά σας, οι αρτηρίες σας, οι νεφροί σας και τα μάτια σας.

Η διαπίστωση υπερτροφίας στην καρδιά ή στα αγγεία και η παρουσία έστω και μικρής ποσότητας λευκώματος στα ούρα 24ώρου (μικροαλβουμινουρία) σηματοδοτεί μεγαλύτερο κίνδυνο για τον ασθενή και κατά συνέπεια την ανάγκη για περισσότερο επιθετική μείωση της πίεσης.

Θυμηθείτε. Η Υπέρταση συνήθως δεν εμφανίζεται μόνη της. Συνοδεύεται από υψηλή χοληστερίνη, πολλά τριγλυκερίδια ή από σακχαρώδη διαβήτη.

Στις περιπτώσεις αυτές κινδυνεύετε πολύ περισσότερο να πάθετε έμφραγμα ή εγκεφαλικό επεισόδιο. Γι΄ αυτό συνεργαστείτε με τον γιατρό σας για να αντιμετωπίσετε συνολικά όλους αυτούς τους παράγοντες κινδύνου ώστε να ζήσετε περισσότερα και μαζί καλύτερα χρόνια.

Τι είναι η αρτηριακή πίεση;

Αρτηριακή πίεση είναι η δύναμη που προωθεί το αίμα μέσω των αρτηριών σε όλους τους ιστούς του σώματος, εξασφαλίζοντας την συνεχή κυκλοφορία του αίματος. Η καρδιά μας είναι μία μικρή αλλά ισχυρή μυϊκή αντλία που κατά τη διάρκεια της ζωής μας «κτυπά» συνεχώς, δηλαδή συστέλλεται και διαστέλλεται, με ρυθμό περίπου 60-80 φορές το λεπτό, στέλνοντας 5 λίτρα αίματος το λεπτό σε όλο το σώμα.

Η πίεση του αίματος μπορεί να παρομοιασθεί με την πίεση που ασκείται μέσα σε ένα λάστιχο ποτίσματος. Για να τρέξει το νερό από την μία άκρη του λάστιχου στην άλλη, χρειάζεται η δύναμη της βρύσης που θα ωθήσει το νερό σε αυτή την κίνηση.

Πως εκφράζεται η αρτηριακή πίεση;

Η αρτηριακή πίεση εκφράζεται με δύο αριθμούς. Ο γιατρός σας θα σας πει ότι η πίεσή σας είναι π.χ. 130 με 80 mmHg. Ο μεγάλος αριθμός (το 130) είναι η πίεση μέσα στις αρτηρίες όταν η καρδιά σας κτυπά και εξακοντίζει το αίμα στην αορτή και καλείται συστολική πίεση.

Ο μικρός αριθμός (80) είναι η πίεση όταν η καρδιά σας χαλαρώνει ανάμεσα σε δύο διαδοχικούς κτύπους και καλείται διαστολική πίεση. Το mmHg σημαίνει χιλιοστά στήλης υδραργύρου και είναι η διεθνής μονάδα μέτρησης της αρτηριακής πίεσης.

Είναι σταθερή η πίεση σας όλο το 24ωρο;

Η αρτηριακή πίεση μεταβάλλεται κατά τη διάρκεια της ημέρας ή από ημέρα σε ημέρα. Μπορεί να βρεθεί αυξημένη κατά τη διάρκεια της σωματικής άσκησης ή όταν είστε ψυχικά φορτισμένος ή όταν έχετε υπερβολικό άγχος οπότε και η καρδιά δουλεύει πιο γρήγορα.

Αντίθετα, συνήθως η πίεσή σας βρίσκεται χαμηλότερη όταν είστε ξεκούραστος ή κοιμάστε οπότε και η καρδιά σας δεν χρειάζεται να λειτουργεί με εντατικούς ρυθμούς. Αυτό είναι εντελώς φυσιολογικό. Επίσης η πίεση μεταβάλλεται και μόνο με την αλλαγή της στάσης του σώματος.

Πχ από την καθεστηκυία θέση στη όρθια στάση, η πίεση είναι διαφορετική. Επίσης η πίεση, όπως και πολλές άλλες λειτουργίες του οργανισμού, ακολουθεί μία κιρκάδια (νυχθημέρια) διακύμανση κατά την διάρκεια του 24ώρου. Τις πρώτες πρωινές ώρες μετά το ξύπνημα η πίεση συνήθως είναι αυξημένη.

Ακολούθως σταδιακά σταθεροποιείται κατά την διάρκεια της ημέρας μέχρι τις νυκτερινές ώρες του ύπνου όπου συνήθως μειώνεται στα χαμηλότερα επίπεδά της. Αυτή η φυσιολογική μείωση της πίεσης κατά τις ώρες του ύπνου σε σχέση με την πίεση της ημέρας παρατηρείται περίπου στους 6 με 7 από τους 10 υπερτασικούς οι οποίοι καλούνται dippers ενώ αυτοί που δεν παρουσιάζουν αυτή την μείωση καλούνται non-dippers.

Οι τελευταίοι φαίνεται να είναι πιο επιρρεπείς να υποστούν αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή έμφραγμα. Ωστόσο, αν εσείς εργάζεσθε σε νυχτερινή βάρδια, τότε η νυχθημέρια διακύμανση της πίεσής σας αλλάζει και σιγά -σιγά συγχρονίζεται με το πρόγραμμα των ωρών εργασίας και αναπαύσεώς σας αντίστοιχα.

Πότε θα χαρακτηρισθείτε ως υπερτασικοί;

Αρτηριακή υπέρταση υπάρχει όταν, είτε η συστολική πίεση είναι ίση ή μεγαλύτερη με 140, είτε η διαστολική πίεση είναι μεγαλύτερη από 90 mmHg, είτε και οι δύο υπερβαίνουν αυτά τα όρια.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αντιυπερτασική Εταιρεία, για τους ενήλικες φυσιολογική αρτηριακή πίεση έχουμε όταν η συστολική είναι μικρότερη από 130 και η διαστολική μικρότερη από 85 mmHg.

Ιδανική θεωρείται η πίεσή σας αν είναι η συστολική μικρότερη από 120 και η διαστολική μικρότερη από 80 mmHg. Αρτηριακή πίεση ανάμεσα στις τιμές 130/85 και 139/89 θεωρείται σαν «ψηλή φυσιολογική» και θα πρέπει να επανελέγχεται κάθε χρόνο.

Αντίθετα οι οδηγίες της Αμερικανικής Εταιρείας για την πρόληψη και την θεραπεία της υπέρτασης χαρακτηρίζουν το άτομο ως προϋπερτασικό αν έχει πίεση 120-139 την μεγάλη και 80-89 την μικρή. Βέβαια, οι παραπάνω τιμές πίεσης αναφέρονται στο μέσο όρο επαναλαμβανόμενων μετρήσεων σε διαφορετικές χρονικές στιγμές σε άτομα που δεν λαμβάνουν αντιυπερτασικά φάρμακα.

Να σημειωθεί ότι στα νεαρά και μέσης ηλικίας υπερτασικά άτομα, συνήθως είναι περισσότερο αυξημένη η διαστολική πίεση και λιγότερο η συστολική πίεση (π.χ. η πίεση είναι 150 με 105 mmHg). Αντίθετα, στα ηλικιωμένα άτομα συνήθως αυξάνει η συστολική πίεση ενώ η διαστολική μπορεί να βρεθεί μειωμένη (π.χ.

έχουν πίεση 180 με 70 mmHg). Η τελευταία περίπτωση ονομάζεται αμιγής ή μεμονωμένη συστολική υπέρταση και οφείλεται στο ότι με το πέρασμα της ηλικίας η αορτή χάνει την ελαστικότητά της και γίνεται πιο σκληρή και λιγότερο ευένδοτη στο σφυγμικό κύμα.

Πίνακας 1. Ορισμός και ταξινόμηση των επιπέδων αρτηριακής πίεσης (ΑΠ) (mmHg) σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Υπέρτασης

Είναι συχνή πάθηση η υπέρταση;

Η υπέρταση είναι αρκετά συχνή. Παρατηρείται στο 20-30% των ενηλίκων, δηλαδή 1 στους 5 έως 1 στους 3 έχει υπέρταση. Σε ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο, 600 εκατομμύρια άνθρωποι είναι υπερτασικοί.

Επιπλέον, από αυτούς που έχουν υπέρταση, 1 στους 4 δεν γνωρίζει ότι έχει αυξημένη την πίεσή του.