Το έμφραγμα και ο μύθος του

Η κλασική Καρδιολογία γράφει ότι το έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι η βασική αιτία του αιφνιδίου θανάτου στους αρρώστους που πάσχουν από στεφανιαία νόσο.

Όμως, αυτό δεν είναι ακριβές. Σύμφωνα με τη σύγχρονη Καρδιολογία, για να αρχίσει να δημιουργείται έμφραγμα του μυοκαρδίου θα πρέπει να θρομβωθεί και να παραμείνει κλειστή μια στεφανιαία αρτηρία τουλάχιστον επί 20 έως 30 λεπτά. Ακολούθως, και εφόσον η στεφανιαία αρτηρία παραμείνει κλειστή, το έμφραγμα ολοκληρώνεται μέσα στις πρώτες 3 ώρες.

Όμως, ο κίνδυνος του αιφνιδίου θανάτου αρχίζει από τα πρώτα λεπτά, πολλές φορές πριν καν αρχίσει ο πόνος. Στις περισσότερες, μάλιστα, περιπτώσεις ο αιφνίδιος θάνατος συμβαίνει τα πρώτα λεπτά με την έναρξη μιας δυσφορίας που την αισθάνεται ο άρρωστος, κυρίως, στο κέντρο του στήθους.

Για το λόγο αυτόν, είναι επιτακτική η ανάγκη να βρίσκεται στα πρώτα κρίσιμα λεπτά κοντά στον άρρωστο η κινητή μονάδα εμφραγμάτων ή η μοτοσικλέτα - μονάδα με ιατρό και νοσηλευτή εφοδιασμένους με απινιδωτή και όλα τα απαραίτητα φάρμακα. Εάν αρχίσει η θρομβόλυση στα πρώτα λεπτά, ή εάν φθάσει ο άρρωστος στην πρώτη μισή ώρα σε οργανωμένη Καρδιολογική Μονάδα, το έμφραγμα ανατρέπεται τελείως. Γιατί τότε επιχειρείται η αγγειοπλαστική της διασώσεως.

Σήμερα, στο Αττικό νοσοκομείο λειτουργεί τέτοια ομάδα καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας σε καθημερινή βάση, έτσι ώστε, όταν ο άρρωστος προσέλθει μέσα στην πρώτη ώρα, το έμφραγμα δεν εγκαθίσταται, ή η βλάβη του μυοκαρδίου που προκαλείται είναι μικρή. Γι’ αυτό, η σύγχρονη Καρδιολογία έπαψε πλέον να μιλά για έμφραγμα, αλλά για μια δυναμική κατάσταση, η οποία αρχίζει π.χ. από τη δημιουργία θρόμβου μέχρι και το ολοκληρωμένο μικρό ή μεγάλο έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Ο θρόμβος δημιουργείται μέσα σε μια στεφανιαία αρτηρία πάνω σε μια διάβρωση του εσωτερικού χιτώνα της αρτηρίας, ή πάνω σε μια μικρή σπασμένη αθηροσκληρωτική πλάκα, ή σε παρατεταμένο σπασμό μιας αρτηρίας. Τότε ακριβώς αρχίζει η περιπέτεια του οξέος στεφανιαίου συνδρόμου που δε γνωρίζει κανείς που θα καταλήξει.
Ο θρόμβος αποτελεί την αιτία όλων των δεινών. Κομμάτια ενός θρόμβου μπορεί να ξεκολλήσουν και να δημιουργήσουν μικρά έμβολα σε μικρότερες στεφανιαίες αρτηρίες προκαλώντας ηλεκτρικό βραχυκύκλωμα, με αποτέλεσμα τον αιφνίδιο θάνατο του ασθενούς πριν καν ο θρόμβος αποφράξει πλήρως την αρτηρία και δημιουργήσει τον πόνο της ισχαιμίας ή του εμφράγματος του μυοκαρδίου.

Ο θρόμβος μπορεί σιγά σιγά να κλείσει πλήρως την αρτηρία και να προκαλέσει πόνο στο στήθος, ο οποίος γίνεται ασταθής στηθάγχη, και, στη συνέχεια, να δημιουργήσει έμφραγμα του μυοκαρδίου, εάν αποφράξει πλήρως την αρτηρία για πάνω από 20 – 30 λεπτά. Έτσι, λοιπόν, το έμφραγμα δεν είναι ο κυριότερος εχθρός του ανθρώπου, αλλά τα οξέα στεφανιαία σύνδρομα, μέρος των οποίων αποτελεί και το έμφραγμα.
Το έμφραγμα μπορεί να αποτραπεί ή να περιορισθεί με τη θρομβόλυση ή την αγγειοπλαστική της διασώσεως. Όμως, ο αιφνίδιος θάνατος ελλοχεύει, κυρίως, πριν από την εγκατάσταση του εμφράγματος στον τελείως ασυμπτωματικό ή ολιγοσυμπτωματικό άρρωστο, που αισθάνεται μια αναίτια περίεργη δυσφορία, ή κάψιμο ή πίεση στο θώρακα.

Γι’ αυτό, όχι μόνον ο κλασικός πόνος με τις αντανακλάσεις στο λαιμό, την ωμοπλάτη, τα χέρια ή το στομάχι, αλλά και η περίεργη, απότομη δυσφορία, η πίεση ή το «κάψιμο» στο κέντρο του στήθους πρέπει να ενεργοποιούν κάθε άτομο, ούτως ώστε, με όλους τους τρόπους και το ταχύτερο δυνατό, να βρεθεί κοντά σε μια οργανωμένη Καρδιολογική Μονάδα.