Κάπνισμα και COVID-19

Γράφει η Ελένη Αδάμου, Πνευμονολόγος - Φυματιολόγος , Υπεύθυνη Εργαστηρίου Αναπνευστικής Λειτουργίας ΥΓΕΙΑ

Το κάπνισμα είναι μία χρόνια νόσος, με συχνές υποτροπές και είναι υπεύθυνο για πολλά νοσήματα.

• Παγκοσμίως καπνίζουν 1.3 δισ. άνθρωποι.
• Ο καπνός σκοτώνει πάνω από 7 εκατομμύρια ανθρώπους ετησίως.
• Περισσότεροι από 6 εκατομμύρια αυτών των θανάτων είναι αποτέλεσμα της άμεσης κατανάλωσης του καπνού, ενώ περίπου 890.000 είναι οι θάνατοι μη καπνιστών που εκτίθενται σε παθητικό κάπνισμα.

Ίσως είναι ο μοναδικός παράγοντας κινδύνου για την υγεία που μπορεί να προληφθεί. Οι τρεις κύριες αιτίες θανάτου σχετικές με το κάπνισμα είναι η καρδιαγγειακή νόσος, ο καρκίνος του πνεύμονα και η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ).

Η νόσος από τον νέο κορωνοϊό ή COVID-19, είναι μία  λοίμωξη η οποία οφείλεται σε ένα ιό ο οποίος ονομάζεται SARS-CoV-2. Ο ιός πρωτοεμφανίστηκε στα τέλη του 2019 στην πόλη Wuhan της Κίνας. Έκτοτε, υπήρξε μία ραγδαία διάδοση της νόσου με επακόλουθη πανδημία.

Οι ασθενείς με COVID-19 μπορεί να παρουσιάσουν πυρετό, ξηρό βήχα, καταβολή και μυαλγίες. Στην περίπτωση που προσβληθούν οι πνεύμονες και προκληθεί πνευμονία, οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν και δύσπνοια.

Δεδομένου ότι η νόσος COVID-19 είναι πρόσφατα αναγνωρισμένη ασθένεια, η συσχέτιση μεταξύ του καπνίσματος και της νόσου δεν είναι ακόμη σαφής.

«Το κάπνισμα (ακόμα και το παθητικό κάπνισμα) θεωρείται παράγοντας κινδύνου για οποιαδήποτε λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος και ο νέος κορωνοϊός επηρεάζει κυρίως το αναπνευστικό σύστημα, προκαλώντας από ήπια έως σοβαρή αναπνευστική βλάβη.»

Οι αρχικές αναφορές από την Κίνα έδειξαν ότι οι ασθενείς με υποκείμενα νοσήματα (όπως: χρόνια αναπνευστικά νοσήματα, καρδιαγγειακές παθήσεις, αρτηριακή υπέρταση, διαβήτη και καρκίνο) κινδύνευσαν περισσότερο από τη λοίμωξη COVID-19.

Σε μία μελέτη που έγινε στην Κίνα, η οποία συνέκρινε αρχεία από 44.672 ασθενείς, έδειξε ότι το ποσοστό θνησιμότητας ήταν 2.8% για τους άντρες έναντι 1.7%  για τις γυναίκες. Οι ερευνητές υπέθεσαν ότι οφείλεται στην  μεγαλύτερη επίπτωση συννοσηροτήτων μεταξύ των ανδρών και κυρίως στην κατανάλωση καπνού, η οποία υπολογίζεται στο 52.1% για τους άνδρες έναντι 2.7%  για τις γυναίκες στην Κίνα.

Επίσης, έχουν παρατηρηθεί στους καπνιστές μειωμένα επίπεδα του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης (ACE2), του αναφερόμενου υποδοχέα ξενιστή του νέου κορωνοϊού. Ωστόσο, τα αποτελέσματα από μία προκαταρκτική μεταανάλυση Κινέζων ασθενών δείχνουν ότι το ενεργητικό κάπνισμα δεν φαίνεται να συνοδεύεται με αυξημένο κίνδυνο σοβαρής λοίμωξης από COVID-19.  

Η μετάδοση του ιού γίνεται, μέσω σταγονιδίων, όταν ένα άτομο που νοσεί βήχει, φτερνίζεται ή μιλάει σε κοντινή απόσταση από ένα άλλο άτομο. Επίσης είναι πιθανή η διασπορά του ιού από μολυσμένες επιφάνειες που θα έρθουν σε επαφή με το στόμα, την μύτη ή τα μάτια μας, μέσω των χεριών μας.

Η καπνιστική συνήθεια αποτελεί έναν ακόμη τρόπο μετάδοσης του κορωνοϊού, είτε με την συνεχή κίνηση του χεριού προς το στόμα, είτε όταν ο καπνιστής αφήνει το τσιγάρο στο τασάκι, όπου μπορεί να υπάρχουν σταγονίδια με ιό που έχει αφήσει κάποιος άλλος. Ο κίνδυνος μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερος για όσους καπνίζουν στριφτά τσιγάρα.

Τα υγρά αναπλήρωσης και ο ατμός των ηλεκτρονικών τσιγάρων περιέχουν τοξικά μέταλλα και νανοσωματίδια τα οποία είναι λιγότερα σε ποσότητα συγκριτικά με τα τσιγάρα, ωστόσο, τα δεδομένα για τις συνέπειες του "ατμίσματος" στο αναπνευστικό σύστημα είναι ακόμη αντιφατικά. Είναι εξίσου πιθανό ότι τα συστατικά του ηλεκτρονικού τσιγάρου έχουν και αυτά κάποιες βλαπτικές επιδράσεις στους αμυντικούς μηχανισμούς των κυττάρων του επιθηλίου του αναπνευστικού συστήματος. Συμπερασματικά, δεν υπάρχουν σχετικές επιστημονικές ενδείξεις ασφάλειας για τη χρήση του ηλεκτρονικού ή του θερμαινόμενου τσιγάρου.

Η διακοπή καπνίσματος οδηγεί σε επαναφορά των αμυντικών μηχανισμών του αναπνευστικού συστήματος σε λίγες εβδομάδες και πιθανότατα οι κίνδυνοι μειώνονται συγκριτικά με εκείνους που συνεχίζουν να καπνίζουν. Τέλος, με τη διακοπή του καπνίσματος ελαττώνεται και η συνήθεια να αγγίζουμε το πρόσωπο με τα χέρια, η οποία σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο λοίμωξης από τον κορωνοϊό.

Τα μέτρα πρόληψης, καθώς ακόμη δεν υπάρχει εμβόλιο, είναι πολύ σημαντικό να τηρούνται τόσο για την πλειοψηφία των ατόμων που θα νοσήσουν ελαφρά, όσο και για την ομάδα υψηλού κινδύνου:

• «Κοινωνική αποστασιοποίηση»: μένουμε στο σπίτι και αποφεύγουμε την επαφή με άλλους ανθρώπους όσο περισσότερο μπορούμε
• Συχνό πλύσιμο των χεριών με νερό και σαπούνι, τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα.
• Χρήση αντισηπτικού, αν και είναι προτιμότερο το πλύσιμο των χεριών με νερό και σαπούνι
• Αποφυγή επαφής του προσώπου (στόμα, μύτη, μάτια) με τα χέρια μας.

Ποτέ δεν είναι αργά για να κόψετε το κάπνισμα! Μήπως είναι μία καλή ευκαιρία η τωρινή δοκιμασία που όλοι βιώνουμε;

Στο ΥΓΕΙΑ είμαστε πάντα δίπλα σας για να σας βοηθήσουμε στην διακοπή του καπνίσματος.