Τι πρέπει να γνωρίζει πριν την εγκυμοσύνη η γυναίκα με πολλαπλή σκλήρυνση

Γράφει η Ευφροσύνη Κουτσουράκη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Νευρολογίας-Νευροανοσολογίας ΑΠΘ, Υπεύθυνη εξωτερικών ιατρείων Πολλαπλής Σκλήρυνσης, Α΄ Νευρολογική κλινική, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Η απόκτηση παιδιών από ζευγάρια στα οποία η γυναίκα έχει ήδη εμφανίσει Πολλαπλή Σκλήρυνση (ΠΣ) τα τελευταία χρόνια, έχει πάψει να αποτελεί “ευσεβή πόθο”, καθώς ένας ογκώδης αριθμός κλινικών μελετών συγκλίνει στο ότι η κύηση δεν σχετίζεται με ανεπιθύμητες ενέργειες για την μητέρα και το έμβρυο. 

Έτσι, πάντα υπό την καθοδήγηση και τη συζήτηση με τον θεράποντα ιατρό τους, ολοένα και περισσότερες ασθενείς νιώθουν ασφαλείς ως προς την εξέλιξη της νόσου πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον τοκετό, αποφασίζοντας τελικά να προγραμματίσουν ή να ολοκληρώσουν μία μη προγραμματισμένη εγκυμοσύνη. 

Από πού ωστόσο έχει προκύψει αυτή η στροφή στην συμβουλευτική των γιατρών και τι πρέπει γνωρίζουν οι γυναίκες που βρίσκονται σε θεραπεία για τον έλεγχο των υποτροπών της νόσου και θέλουν να προγραμματίσουν μία εγκυμοσύνη ή είναι ήδη έγκυες;

Η σχέση εγκυμοσύνης- πολλαπλής σκλήρυνσης

Τα βασικά ερωτήματα που απασχολούν τις ασθενείς δεν μπορεί παρά να σχετίζονται από τη μία με την γονιμότητα, τους κινδύνους κατά την εγκυμοσύνη, τον τοκετό και την περίοδο του θηλασμού και από την άλλη με την ασφάλεια του παιδιού. 

Ξεκινώντας από το θέμα της γονιμότητας, αυτό που πρέπει να γνωρίζουν οι μέλλουσες μητέρες είναι ότι, η ΠΣ φαίνεται να μην επηρεάζει αρνητικά τη γονιμότητα των ασθενών. Εφόσον  υπάρξει εγκυμοσύνη, τα βασικά σημεία που πρέπει μία γυναίκα να γνωρίζει είναι τα εξής:

• Εγκυμοσύνη και Υποτροπές: Η συχνότητα των υποτροπών δείχνει να μειώνεται κατά την διάρκεια της κύησης, και ιδιαίτερα κατά το 3ο τρίμηνο, ενώ αυξάνεται μετά τον τοκετό, ανάλογα πάντα με τη συχνότητα των υποτροπών που υπήρχαν πριν την κύηση. Η δραστηριότητα της νόσου δείχνει να επανέρχεται στα προ-εγκυμοσύνης επίπεδα περίπου ένα χρόνο μετά τον τοκετό.
• Εγκυμοσύνη και Επιπλοκές: Μέχρι σήμερα δεν γνωρίζουμε να υπάρχουν επιπλοκές κατά τη διάρκεια της κύησης, τόσο για τη μητέρα όσο και για το παιδί.
• Εγκυμοσύνη και Τοκετός: Προς το παρόν η νόσος δεν είναι γνωστό να σχετίζεται με ανεπιθύμητα συμβάντα στον τοκετό και την εξώθηση ή με αύξηση της διάρκειας του φυσιολογικού τοκετού. Η επισκληρίδιος αναλγησία επιτρέπεται.

Η διαχείριση της θεραπείας

Πέραν των ερωτημάτων που ανακύπτουν σχετικά με την ίδια την εγκυμοσύνη ως σημαντικού τροποποιητή (modifier) της νόσου, απορίες εκφράζουν οι ασθενείς και σχετικά με την διαχείριση των φαρμάκων που λαμβάνουν για την πρόληψη των υποτροπών.

Πρώτο και κύριο ερώτημα που καλούνται να απαντήσουν οι θεράποντες ιατροί είναι το κατά πόσον επιτρέπεται η χρήση ανοσοτροποποητικών θεραπειών πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και ποιο είναι το προφίλ ασφάλειας των φαρμάκων αυτών.

Ας δούμε λοιπόν, συνοπτικά, ποιες είναι σήμερα οι επιλογές των γυναικών με ΠΣ:

• Χρήση ανοσοτροποποιητικών φαρμάκων: Η πλειονότητα των ανοσοτροποποιητικών φαρμάκων δεν συστήνονται ή δεν επιτρέπονται κατά την διάρκεια της κύησης, ενώ σε αρκετές γυναίκες δίνεται η οδηγία να σταματήσουν τη χρήση τους 3-6 μήνες πριν τη σύλληψη. Σε κάποιες περιπτώσεις, εφόσον υπάρξει μη προγραμματισμένη εγκυμοσύνη ενόσω η γυναίκα βρίσκεται υπό αγωγή, συστήνεται άμεση διακοπή της κύησης. Υπάρχει ωστόσο πλέον διαθέσιμη, και στην Ελλάδα, θεραπεία η οποία δεν έχει αντένδειξη για την κύηση, εφόσον φυσικά η εκτίμηση κόστους- οφέλους καταλήγει υπέρ της συνέχισής της. Πρόκειται για την Οξική Γλατιραμέρη (20 & 40mg) η οποία δίνεται ως πρώτης γραμμής ανοσοτροποποιητικό και έχει κριθεί ασφαλής για χορήγηση σε γυναίκες που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία και επιθυμούν ή έχουν ξεκινήσει ήδη μία εγκυμοσύνη.
• Η ασφάλεια της Οξικής Γλατιραμέρης: Ένας όγκος κλινικών δεδομένων, βάθους 20ετίας, εγγυάται την ασφάλεια της Οξικής Γλατιραμέρης. Από την παρακολούθηση μάλιστα περισσότερων από 5.000 κυήσεων σε Ευρώπη και ΗΠΑ (συμπεριλαμβανομένων και πάνω από 2.000 προοπτικών καταγραφών), έχει καταδειχθεί ότι η ουσία δεν συνδέεται με χαμηλή μέση τιμή βάρους γέννησης και αυτόματες αποβολές, αλλά ούτε και με πρόωρο τοκετό, κίνδυνο εμφάνισης δυσμορφιών ή συγγενών ανωμαλιών και τοξικότητα προς το έμβρυο.
• Σε ποια στάδια της εγκυμοσύνης είναι ασφαλής η χρήση Οξικής Γλατιραμέρης: Η θεραπεία αποτελεί μία επιλογή των γιατρών για όλες τις νέες ασθενείς που σκέφτονται ή δεν έχουν αποκλείσει την πιθανότητα απόκτησης παιδιών και αυτό διότι έχει φανεί ότι δεν επηρεάζει ούτε την γονιμότητα, ούτε την πορεία της εγκυμοσύνης, ενώ σε ό,τι αφορά τον μητρικό θηλασμό οι ειδικοί αναφέρουν ότι δεν έχει παρατηρηθεί απέκκριση στο ανθρώπινο γάλα.