Οι Διαθλαστικές Ανωμαλίες και η διόρθωση τους με γυαλιά

Οι διαθλαστικές ανωμαλίες ή αμετρωπίες όπως λέγονται αλλιώς, είναι όλες εκείνες οι καταστάσεις οι οποίες προκαλούν μια αλλοίωση στην διάθλαση του φωτός από τα διαθλαστικά μέσα με συνέπεια τα αντικείμενα να μην εστιάζονται πάνω στην ωχρά κηλίδα, δηλ.

την κεντρική εκείνη περιοχή του βυθού όπου είναι σημαντική για την ευκρινή όραση. Αποτέλεσμα είναι να μην έχουμε καλή όραση και για να το επιτύχουμε αυτό χρειαζόμαστε διορθωτικά γυαλιά.

Ενα ποσοστό 35-40% του πλυθυσμού έχει μια διαθλαστική ανωμαλία, δηλ 3,5 με 4 εκατομμύρια Ελληνες έχουν ανάγκη να διορθώσουν την όρασή τους για να βλέπουν καλύτερα. Η καθημερινή ζωή ενός ατόμου με μια διαθλαστική ανωμαλία μπορεί να επηρεαστεί ανάλογα με τον βαθμό της.

Ετσι, άτομα με πάνω από 2 βαθμούς μυωπίας ή υπερμετρωπίας ή αστιγματισμού, θεωρούνται ότι είναι σχετικά εξαρτημένοι από τα γυαλιά τους ή γενικότερα από την διόρθωσή τους και η εξάρτηση αυτή γίνεται πιο σημαντική και περιοριστική με την αύξηση της αμετρωπίας.

Φαντάσου του περιορισμούς που έχει στην καθημερινότητά του ένας συνάνθρωπός μας με 10 βαθμούς (διοπτρίες) μυωπία; Ας τις δούμε λίγο πιο αναλυτικά.

1) Η μυωπία εμφανίζεται είτε επειδή η πρόσθια επιφάνεια του ματιού (ο κερατοειδής) είναι πολύ κυρτή, είτε επειδή το μάτι είναι μεγάλο σε μέγεθος είτε και τα δύο. Η μυωπία που εμφανίζεται σε μεγαλη ηλικία μπορεί να οφείλεται σε αρχικό καταρράκτη.

Το είδωλο σχηματίζεται μπροστά από τον αμφιβληστροειδή (βυθό) του ματιού. Η όραση είναι θαμπή για μακριά. Η αντίληψη ότι η μυωπία προκαλείται από το διάβασμα με λίγο φως ή από το διάβασμα σε κοντινή απόσταση δεν έχει αποδειχθεί επιστημονικά αν και υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι η συνεχής εστίαση σε κοντινό σημείο μπορεί να επιδεινώσει ένα προδιαθετειμένο άτομο.

Αυτές οι κακές συνήθειες στο διάβασμα μπορεί να κουράζουν τα μάτια ή να προκαλούν πονοκέφαλο αλλά δεν είναι αιτία εμφάνισης της μυωπίας. Από την παιδική ηλικία προς την εφηβεία η μυωπία συνήθως επιδεινώνεται και πολλές φορές χρειάζονται νέες συνταγές για γυαλιά ή φακούς επαφής μία ή δύο φορές το χρόνο.

Πρέπει να γνωρίζετε ότι η μυωπία ακολουθεί την ανάπτυξη του σώματος και σταθεροποιείται όταν σταθεροποιηθεί και η σωματική ανάπτυξη. Μερικές φορές όμως υπάρχει και αύξηση της μυωπίας χωρίς ιδιαίτερο λόγο και μετά το πέρας της σωματικής ανάπτυξης.

Μερικές παθήσεις όπως ο σακχαρώδης διαβήτης ή ο υπερθυροειδισμός μπορεί να προκαλέσουν αυξομειώσεις στην μυωπία και δεν είναι λίγες οι φορές που η διάγνωση μιας ξαφνικής μυωπίας οδήγησε και σε μια διάγνωση ενός διαβήτη. Υπάρχει βέβαια και η πιο σπάνια εξελικτική εκφυλιστική μυωπία που είναι μια πραγματική πάθηση.

Η μυωπία αυτή συνοδεύεται από εκφυλίσεις και ατροφίες στο βυθό του ματιού με την πάροδο του χρόνου και είναι μεγάλου βαθμού (πάνω από 10 διοπτρίες).

2) Στην υπερμετρωπία το μάτι συνήθως είναι πιο μικρό. Το είδωλο σχηματίζεται πίσω από τον αμφιβληστροειδή (βυθό) του ματιού. Η όραση είναι θαμπή για μακριά και για κοντά. Κατά την παιδική ηλικία, η όραση είναι καλύτερη για μακριά και λιγότερη καλή για κοντά.

Ολα τα παιδιά γεννιούνται με υπερμετρωπία δηλ. με βολβούς μικρούς στον άξονά τους. Με την πάροδο της ηλικίας, τα μάτια επιμηκύνονται και στα φυσιολογικά (εμμετρωπικά) άτομα αποκαθίσταται η κατάσταση αυτή. Σε παιδιά όμως που έχουν υψηλή υπερμετρωπία στα πρώτα χρόνια της ζωής τους, το πιθανότερο είναι να την διατηρήσουν και η διόρθωση με τα γυαλία στην ηλικία αυτή κρίνεται απαραίτητη.

Υπερμετρωπία μπορεί να εμφανιστεί και σε μια μεγάλη ηλικία. Εκεί οφείλεται στο γεγονός ότι ο φακός του ματιού με την πάροδο του χρόνου έχει μια τάση για διόγκωση με συνέπεια τα είδωλα να μην εστιάζονται στον αμφιβληστροειδή χιτώνα αλλά πίσω από αυτόν.

3) Κατά τον αστιγματισμό, η κυρτότητα του κερατοειδούς δεν είναι ομαλή είτε γιατί ο φακός του ματιού είναι πιο έκκεντρος σε σχέση με τον κερατοειδή με συνέπεια το είδωλο να εμφανίζεται θολό.

Οι ακτίνες που διαθλώνται δεν εστιάζονται σέ ένα μόνο σημείο στο βυθό του ματιού αλλά διαχέονται με τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ένα κονοειδές σχήμα είτε μπροστά είτε πίσω από το αμφιβληστροειδή χιτώνα. Το αποτέλεσμα είναι μια παραμόρφωση των αντικειμένων.

Ο αστιγματισμός εμφανίζεται κατά την γέννηση και δεν αλλοιώνεται εφόρου ζωής. Υπάρχουν όμως και καταστάσεις εκφυλιστικές όπως ο κερατόκωνος όπου ο κερατοειδής παίρνει ένα κωνικό σχήμα και ο αστιγματισμός μια εξελικτική και ανώμαλη πορεία.

4) Η πρεσβυωπία αν και κατατάσεται στις διαθλαστικές ανωμαλίες θεωρείται μια φυσιολογική διαδικασία του ματιού, η οποία εμφανίζεται μετά τα 40 χρόνια και οφείλεται στην βαθμιαία εξάλειψη της προσαρμογής για κοντά.

Συνέπεια, η όραση για κοντά να μην είναι πολύ καλή και να χρειάζονται διορθωτικά γυαλιά. Η διόρθωση είναι πολύ απλή και αξιολογείται ανάλογα με την ηλικία και με την προυπόθεση ότι δεν υπάρχει άλλο διαθλαστικό σφάλμα. Ετσι, γύρω στα 40 χρόνια χρειάζεται διόρθωση με +1 βαθμό, γύρω στα 50 με +2 βαθμούς και γύρω στα 60 με +3 όπου και σταθεροποιείται.

5) Η διόρθωση με γυαλιά. Ολες οι παραπάνω ανωμαλίες ή αμετρωπίες, όπως ονομάζονται στην οφθαλμολογία, μπορούν να διορθωθούν με γυαλιά. Τα γυαλιά είναι ο πιο κοινός, εύκολος και ακίνδυνος τρόπος διόρθωσης.

Η μυωπία διορθώνεται με αρνητικούς σφαιρικούς φακούς, η υπερμετρωπία και η πρεσβυωπία με θετικούς σφαιρικούς φακούς ενώ ο αστιγματισμός με αρνητικούς ή θετικούς κυλινδρικούς φακούς όπως λέγονται. Το αποτέλεσμα είναι το είδωλο να σχηματίζεται πάνω στον βυθό με σκοπό να έχουμε πιο ευκρινή όραση.

Θα πρέπει να καταρρίψουμε κάποιους μύθους όμως που κυκλοφορούν για τα γυαλιά. Τα διορθωτικά γυαλιά είναι προθέσεις που χρησιμοποιούμε για να βλέπουμε καλύτερα και γενικότερα για να δώσουμε καλύτερη ποιότητα στην ζωή μας. Τα γυαλιά μας χρησιμεύουν επίσης για να ξεκουράζουμε τα μάτια μας διότι χωρίς αυτά προσπαθούμε να εστιάσουμε τα αντικείμενα που δεν βλέπουμε με αποτέλεσμα να κουράζουμε τους μυς των ματιών μας και να αισθανόμαστε καμμιά φορά βάρος στα μάτια, πονοκέφαλο, ζαλάδα κτλ.

Το φαινόμενο αυτό λέγεται ασθενωπία ή κοπιωπία. Δεν ισχύει το γεγονός που πιστεύουν πολλοί ότι φορώντας τα γυαλιά θα αυξηθεί το προβλημά τους ή θα συνηθίσει το μάτι τους. Η αύξηση που είναι προγραμματισμένη να γίνει, θα γίνει είτε φοράμε τα γυαλιά μας είτε όχι.

Τα γυαλιά δεν επηρεάζουν με κανένα τρόπο την εξέλιξη της μυωπίας, της υπερμετρωπίας ή του αστιγματισμού.

Επίσης, η διόρθωση θα πρέπει να είναι η σωστή. Δεν συμφωνώ με την άποψη ότι πρέπει να υποδιορθώνουμε έναν ασθενή όταν έχει μυωπία ή υπερμετρωπία. Η υποδιόρθωση, δηλ. η μικρότερη συνταγή γυαλιών δεν εξυπηρετεί σε τίποτα παρά μόνο σε μια κόπωση της όρασης ή σε μια θολή όραση από την στιγμή που δεν έχουμε διορθώσει πλήρως.

Δεν συμβαίνει το ίδιο με τον αστιγματισμό. Οι κυλινδρικοί φακοί για τον αστιγματισμό δεν γίνονται εύκολα ανεκτοί και έτσι όσο λιγότερο διορθώνουμε έναν αστιγματισμό τόσο πιο ευτυχισμένους ασθενείς θα έχουμε χωρίς συμπτώματα ζαλάδας, ναυτίας ή πονοκεφάλου.

Η υποδιόρθωση λοιπόν στον αστιγματισμό είναι επιθυμητή. Ο αστιγματισμός μέχρι 0,75 βαθμούς θεωρείται φυσιολογικός και δεν χρειάζεται διόρθωση.

Εξαίρεση στους παραπάνω κανόνες είναι η ανισομετρωπία, δηλ. εκείνη η κατάσταση όπου η διαφορά του ενός ματιού με το άλλο ξεπερνά τους 4 βαθμούς. Εκεί η διόρθωση εξαρτάται από τον οφθαλμίατρο και από την ανέχεια του ασθενή αλλά προσπαθούμε να διορθώσουμε όσο μπορούμε λιγότερο για να αποφύγουμε τα προβλήματα της ανισοεικονίας και στερεοσκοπικής εικόνας που δημιουργούνται.

Οι ασθενείς αυτοί είναι καλύτερο να διορθώνονται με φακούς επαφής ή με χειρουργικά για όσους το επιθυμούν. Η ποιότητα της όρασής τους με τους τρόπους αυτούς είναι σαφώς καλύτερη.

Αντιθέτως, τα γυαλιά είναι πολύ σημαντικά στην πλαστική ηλικία μέχρι τα 6 έτη, όπου η όραση αναπτύσσεται. Επομένως, κάθε εμπόδιο στην όραση μπορεί να δημιουργήσει μόνιμα προβλήματα στη όραση του παιδιού. Εδώ η διόρθωση είναι απαραίτητη για την σωστή ανάπτυξη της όρασης.

Γι'αυτό και είναι απαραίτητο να γίνεται ένα οφθαλμολογικό check up σε όλα τα παιδιά μετά τα 2 έτη και να διορθώνεται με γυαλιά όταν αυτό κρίνεται απαραίτητο. Το παιδί πρέπει όμως να φορά συνεχώς τα γυαλιά του ώστε να αναπτύξει σωστά την όρασή του.

Τα γυαλιά όσο πιο χοντρά είναι τόσο περισσότερα πρισματικά φαινόμενα δημιουργούν με συνέπεια κακής ποιότητας περιφερική όραση. Στενά πλαίσια επίσης, περιορίζουν το οπτικό μας πεδίο. Θεωρώ ότι καλύτερο υλικό για τα γυαλιά είναι το πλαστικό καθότι είναι άθραυστο και πολύ πιο ελαφρύ από το κρύσταλλο.

Μην εμπιστεύεσται τα γυαλιά σε κανένα παρά μόνο στον οπτικό σας. Είναι ο πλέον ειδικός που θα σας συστήσει το σωστό γυαλί, θα σας δώσει εγγυήσεις για την ποιότητά του και θα προσαρμόσει τα γυαλιά σας στα δικά σας μάτια. Ποτέ μην αγοράζετε γυαλιά από περίπτερα, πλανόδιους, λαικές κτλ.

Τα πολυεστικά γυαλιά για τους μεγαλύτερους σε ηλικία ασθενείς, που θέλουν να βλέπουν κοντά και μακριά είναι μια πολύ καλή λύση για σύνθετα προβλήματα αλλά έχουν κάποιο χρόνο προσαρμογής στην νέα οπτική και δεν γίνονται πάντα ανεκτά από τους κατόχους τους.

Συζητήστε πάντοτε την πιθανότητα αυτή με τον οφθαλμίατρό σας. Μια ενδιάμεση καλή λύση είναι τα διπλοεστιακά και τώρα υπάρχουν τέτοια χωρίς διαχωριστική γραμμή.