Οσφυαλγία - Ισχιαλγία

Ο πόνος στην μέση ή οσφυαλγία όπως ονομάζεται, μπορεί να εκδηλωθεί με δύο τρόπους σαν χρόνια οσφυαλγία και να διαρκεί μήνες ή χρόνια και σαν οξεία οσφυαλγία ή Λουμπάγκο.

Η οσφυαλγία, από πλευράς διάγνωσης και θεραπείας, είναι μία από τις δυσκολότερες παθήσεις στην καθημερινή κλινική ιατρική παρόλο που έχουν εξελιχθεί οι διαγνωστικές (αξονική ή μαγνητική τομογραφία) αλλά και οι θεραπευτικές μας δυνατότητες.

Από πλευράς συμπτωμάτων η οξεία οσφυαλγία εκδηλώνεται με οξύ, αιφνίδιο συνήθως πόνο στη μέση, που αντανακλά μέχρι τους γλουτούς ενώ ταυτόχρονα εμφανίζεται μια αντανακλαστική σύσπαση των μυών της μέσης και ο ασθενής λαμβάνει ασυναίσθητα μια σκολιωτική (λοξή) στάση κάθε φορά που σηκώνεται όρθιος.

Ο πόνος είναι τόσο ισχυρός στην αρχή που μπορεί να ακινητοποιήσει το άτομο για πολλές ώρες στη θέση που πρωτοεμφανίστηκε.

Το αίτιο τις περισσότερες φορές είναι η άρση (σήκωμα) κάποιου βάρους με λάθος τρόπο. Το άτομο έχει την αίσθηση ότι κάτι έσπασε στη μέση του, αισθάνεται έντονο πόνο και παρατάει το βάρος που κρατά κραυγάζοντας από τον πόνο.

Άλλες φορές η κρίση εμφανίζεται 1-2 ημέρες μετά την άρση του βάρους ή μετά το άνοιγμα κάποιου συρταριού ή μετά από πολλή ώρα σκύψιμο και εργασία σε χαμηλό τραπέζι ή μετά από στροφή της μέσης κλπ. Συνήθως κάθε ασθενής έχει τον δικό του τρόπο έναρξης της κρίσης.

Παλαιότερα πιστεύαμε ότι η απόλυτη κατάκλιση του ασθενούς είναι απαραίτητη, πρόσφατες όμως στατιστικές μελέτες που αξιολόγησαν τα ευρήματα από πολλές μελέτες (μετα-αναλύσεις) προτείνουν ο ασθενής να έχει δραστηριότητα. Όση φυσικά του επιτρέπει ο πόνος στη μέση του.

Τα ευρήματα δείχνουν ότι η θεραπεία σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ταχύτερη. Η φαρμακευτική θεραπεία περιλαμβάνει ισχυρά παυσίπονα και αντιφλεγμονώδη φάρμακα από το στόμα ή ενδομυικά.Τα μυοχαλαρωτικά, άν και από πολλούς δεν συνιστώνται, εργασίες έχουν δείξει ότι σε μερικές περιπτώσεις μπορούν να βοηθήσουν.

Η κρίση συνήθως διατηρείται για 4-5 ημέρες και βαθμιαία παρέρχεται.

Εάν γνωρίζουμε ότι ο ασθενής πάσχει από χρόνια δισκοπάθεια ή απλή σπονδυλαρθρίτιδα (αρθριτικά στην σπονδυλική στήλη λόγω ηλικίας), δεν απαιτείται σε κάθε κρίση ένας νέος ακτινογραφικός έλεγχος, εάν όμως είναι η πρώτη φορά που ο ασθενής πονά στη μέση, τότε είναι απαραίτητη μια ακτινογραφία της περιοχής.

Ακτινολογικός έλεγχος είναι απαραίτητος και σε περιπτώσεις που τα συμπτώματα επιμένουν. Διότι τότε μπορεί να μην είναι η ίδια γνωστή και παλαιά νόσος αλλά κάτι καινούργιο όπως πχ κάποιο μικρό κάταγμα σπονδύλου από οστεοπόρωση την οποία έχει αποκτήσει η ασθενής αλλά δεν το γνωρίζει.

Εάν ακόμη ο ασθενής παρουσιάζει και πυρετό ή άλλα γενικά συμπτώματα, τότε χρήσιμος θα είναι και ένας αιματολογικός εργαστηριακός έλεγχος.

Όλες αυτές βέβαια οι εξετάσεις θα γίνουν φυσικά, αφού ο ασθενής αισθανθεί λίγο καλύτερα και μπορεί να κινηθεί χωρίς μεγάλο πόνο.

Ο ασθενής από την αρχή της κρίσης μέχρι και για 15-20 ημέρες όταν είναι όρθιος θα πρέπει να φορά ζώνη οσφύος με μπαλλένες, την οποία στη συνέχεια μπορεί να την χρησιμοποιεί μόνον όταν πρόκειται να κουράσει τη μέση του όπως πχ σε πολύωρη ορθοστασία ή σε μεγάλο ταξίδι με το αυτοκίνητο.

Εκτός από τα φάρμακα που θα χρησιμοποιηθούν στη αρχική οξεία φάση, κατά καιρούς ο ασθενής μπορεί να χρησιμοποιεί συχνά μια αντιφλεγμονώδη αλοιφή την οποία θα επαλείφει με ελαφριά μάλαξη για να ξεκουράζει τους μυς της μέσης.

Η απώλεια μερικών κιλών, εάν υπάρχουν, βοηθά στην αποθεραπεία. Η κινησιοθεραπεία και η φυσικοθεραπεία πρέπει να γίνεται από ειδικούς. Η καλύτερη φυσικοθεραπεία για την σπονδυλική στήλη είναι το κολύμπι. Οσο περισσότερο κολυμπά κάποιος στην πισίνα ή τη θάλασσα τόσο ισχυρότερη κάνει την μέση του και τόσο καλύτερα αισθάνεται.

Το κολύμπι θα αρχίσει αφού η κρίση έχει περάσει πλήρως, σε όσο το δυνατόν ζεστή θάλασσα ή πισίνα και στην αρχή ο ασθενής να χρησιμοποιεί κάποιο σωστικό μέσο (σωσίβιο) για ασφάλεια. Θεωρητικά εάν το άτομο κατορθώσει να προφυλάξει τη μέση του και να μην πάθει άλλη κρίση τα επόμενα δύο-τρία χρόνια τότε μπορεί να θεωρηθεί θεραπευμένος.

Η χρόνια οσφυαλγία συνήθως δεν καταλήγει στο χειρουργείο. Σε σπάνιες περιπτώσεις όταν προκαλεί έντονους πόνους και είναι εξαιρετικά επίμονη ή όταν ο ασθενής έχει κάποιο επάγγελμα στο οποίο η τέλεια λειτουργικότητα της μέσης του είναι απαραίτητη (πχ αθλητής κά), τότε οδηγείται στον Ορθοπεδικό για χειρουργική επέμβαση.

Η ορθοπεδική χειρουργική σε αυτόν τον τομέα έχει σημαντικά εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια. Ο Ορθοπεδικός είναι ο μόνος που θα αποφασίσει εάν χρειάζεται επέμβαση. Ο ασθενής όμως θα πρέπει να γνωρίζει ότι πολλές φορές ο πόνος στη μέση επιμένει έστω και μικρότερης έντασης και μετά τη χειρουργική επέμβαση και ότι για να διατηρηθεί το καλό χειρουργικό αποτέλεσμα χρειάζεται να φροντίσει να μην παχύνει και να διατηρήσει σε καλή κατάσταση και ισχυρό το μυϊκό σύστημα της κοιλιάς και της πλάτης του σε όλη την υπόλοιπη ζωή του.

Η χειρότερη εξέλιξη της οσφυαλγίας είναι η ισχιαλγία. Ισχιαλγία ονομάζεται ο πόνος που ξεκινά από τη μέση και καταλήγει στο πόδι σε διαφορετικό κάθε φορά ύψος και μπορεί να φθάσει μέχρι τα δάκτυλα.

και το πέλμα. Συνδυάζεται πολλές φορές με μούδιασμα και μείωση της αισθητικότητας της περιοχής που πονά και σπάνια με δυσλειτουργία των μυών του κάτω άκρου. Οφείλεται σε πίεση κάποιας από τις ρίζες του ισχιακού νεύρου στο επίπεδο της μέσης από κάποιον χαλασμένο δίσκο (κήλη δίσκου).

Τα συμπτώματα της κρίσης ομοιάζουν κατά πολύ με αυτά της απλής οσφυαλγίας όπως και η θεραπευτική της αντιμετώπιση. Χρειάζονται ισχυρά παυσίπονα και αντιφλεγμονώδη φάρμακα συνήθως για διάστημα 15-20 ημερών όπως και κατάκλιση.

Η Ισχιαλγία είναι μία κατάσταση επείγουσα και πρέπει πάντοτε να εξετάζεται από γιατρό. Ο κίνδυνος σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η χρονιότητα. Εάν η κατάσταση παραμείνει χωρίς θεραπεία τότε ο πόνος θα γίνει μόνιμος, η μείωση της αισθητικότητας θα γίνει πλήρης αναισθησία και η απλή δυσλειτουργία των μυών, θα εξελιχθεί σε πλήρη παράλυση του κάτω άκρου.

Η φαρμακευτική αντιμετώπιση συνήθως καλύπτει το 95% των περιπτώσεων αρκεί τόσο ο ασθενής όσο και ο γιατρός να έχουν επιμονή αλλά και υπομονή. Οι περισσότερες αποτυχίες της θεραπείας οφείλονται σε πρόωρη διακοπή των φαρμάκων ή πρόωρη κινητοποίηση του ασθενούς.

Παρόλα αυτά εάν όλες οι προσπάθειες αποτύχουν τότε ο ασθενής θα καταλήξει στον ορθοπεδικό χειρουργό. Παλαιότερα πιστεύαμε ότι εάν μετά 3μηνη συντηρητική θεραπεία, η αναισθησία ή η παράλυση δεν είχαν βελτιωθεί σημαντικά τότε ο ασθενής θα έπρεπε να οδηγηθεί στο χειρουργείο.

Πρόσφατες όμως απόψεις, μετά και την ευρεία χρήση της μαγνητικής τομογραφίας, θέλουν η απόφαση για χειρουργική επέμβαση, σε περιπτώσεις ισχιαλγίας, να εξαρτάται όχι μόνο από τα κλινικά συμπτώματα , αλλά και από τα ευρήματα της μαγνητικής τομογραφίας.

Έτσι ο κάθε ασθενής αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση και αντιμετωπίζεται κάθε φορά με διαφορετικό τρόπο.