Δυσλειτουργία κροταφογναθικής διάρθρωσης: Σύγχρονη αποκατάσταση

Ο όρος κροταφογναθική διαταραχή ή δυσλειτουργία είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται για οποιοδήποτε πρόβλημα σχετικό με την άρθρωση της κάτω γνάθου. Τραυματισμός της γνάθου, της κροταφογναθικής διάρθρωσης ή των μυών της κεφαλής και του αυχένα δύναται να προκαλέσει δυσλειτουργία του στοματογναθικού συστήματος. Άλλες πιθανές αιτίες περιλαμβάνουν τη μάσηση τσίχλας ή το σφίξιμο των δοντιών, οι οποίες αυξάνουν τα φορτία της κροταφογναθικής άρθρωσης, η εξάρθρωση του μεσοσπονδυλίου δίσκου, η παρουσία οστεοαρθρίτιδας ή ρευματοειδούς αρθρίτιδας στην κροταφογναθική  άρθρωση, η ηλικία, όπως επίσης και το άγχος, το οποίο τείνει να προκαλέσει αυξημένη τονικότητα στους μύες του προσώπου και βρυγμό των δοντιών (Bakke et al. 2001;Ingawale and Goswami 2009a).

Επιδημιολογία

Η δυσλειτουργία της ΚΓΔ παρατηρείται πιο συχνά σε άτομα μεταξύ των ηλικιών 20 και 40 ετών, ενώ η συχνότητα εμφάνισης είναι μεγαλύτερη στις γυναίκες σε σχέση με τους άντρες (Detamore and Athanasiou 2003). Υπάρχουν έρευνες που αναφέρουν ότι το 20-25% του πληθυσμού παρουσιάζουν συμπτώματα δυσλειτουργίας της ΚΓΔ, ενώ υπολογίζεται ότι 30 εκατομμύρια Αμερικάνοι πάσχουν από αυτό, ενώ ένα εκατομμύριο ασθενείς διαγιγνώσκονται ετησίως(Tanaka et al. 2008;Wolford 1997).

Κατηγοριοποίηση

Στις 12 πιο συχνές διαταραχές της κροταφογναθικής διάρθρωσης περιλαμβάνονται: η αρθραλγία, η μυαλγία, η τοπική μυαλγία, ο μυοπεριτονιακός πόνος, ο μυοπεριτονιακός αναφερόμενος πόνος, οι εκφυλιστικές αρθρικές διαταραχές, τέσσερις διαταραχές μετατόπισης του μεσοσπονδύλιου δίσκου, το υπεξάρθρημα, καθώς και η κεφαλαλγία που αποδίδεται σε κροταφογναθικές διαταραχές. Σε γενικές γραμμές ο πόνος στο στοματογναθικό σύστημα είναι είτε μυϊκής είτε αρθρικής προέλευσης (Schiffman et al. 2014).

Η συνηθέστερη μορφή εμφάνισης της ΚΓΔ

Η πιο συνηθισμένη επώδυνη μυϊκή διαταραχή που σχετίζεται με δυσλειτουργία του στοματογναθικού συστήματος είναι η μυαλγία (myalgia), η οποία περιγράφεται ως βύθιος πόνος που εμφανίζεται στους μασητήρες μύες κατά τη ψηλάφηση και αυξάνεται κατά τη λειτουργία του στοματογναθικού συστήματος (Israel et al. 2003;Lobbezoo et al. 2004;Murray and Peck 2007). Κάπου μεταξύ του 50-70% όλων των ασθενών με διαταραχές της ΚΓΔ αναφέρουν πόνο στους μασητήρες μύες, ενώ σε ένα ποσοστό της τάξης του 25% των ασθενών αυτών ο πόνος στους μύες αυτούς αποτελεί τη κύρια πηγή πόνου (Lobbezoo et al. 2004).

Σύγχρονη Αποκατάσταση στην αντιμετώπιση των Κροταφογναθικών Διαταραχών

Σε ασθενείς με δυσλειτουργία του στοματογναθικού συστήματος χρησιμοποιούνται διάφοροι τρόποι αντιμετώπισης. Ένας βασικός από αυτούς είναι η χρήση εξατομικευμένων ναρθήκων προς επιδιόρθωση της γωνίας έγκλεισης της γνάθου και του βρυγμού. Οι νάρθηκες που χρησιμοποιούνται επιλέγονται ύστερα από εξέταση εξειδικευμένων οδοντιάτρων και έχουν ως επιπλέον στόχο τη μείωση των μηχανικών φορτίσεων που δέχεται η διάρθρωση, τη μείωση της τονικότητας των μυών και τη χαλάρωσή τους. Σε πολλές περιπτώσεις η χρήση τους κρίνεται απαραίτητη. Οι τοπικές εγχύσεις στη περιοχή φαίνεται να μην επιλέγονται στη περιοχή λόγω φτωχών αποτελεσμάτων.

Οι φυσικοθεραπευτές εκπαιδεύονται στη χρήση διαφόρων προσεγγίσεων για την αντιμετώπιση των μυοσκελετικών δυσλειτουργιών. Η παραδοσιακή προσέγγιση έχει ως βάση το βιοϊατρικό μοντέλο, το οποίο συνεχίζει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση της κροταφογναθικής δυσλειτουργίας. Πρωταρχικής σημασίας είναι να εξασφαλιστεί ότι οι θεραπευτικές παρεμβάσεις πρέπει να επιλέγονται έχοντας τα ευρήματα του κάθε ασθενή στο επίκεντρο (Furto et al. 2006).

Η εξειδικευμένη κινησιοθεραπεία συμπεριλαμβανομένου της θεραπευτικής άσκησης αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της αποκατάστασης ατόμων με διαταραχές της ΚΓΔ και παραμένει στη κορυφή, ως η πιο αποτελεσματική παρέμβαση. Ο εξειδικευμένος φυσικοθεραπευτής συνήθως επιλέγει ένα ενεργητικό πρόγραμμα ασκήσεων, πάνω στο οποίο εκπαιδεύεται ο ασθενής να το πραγματοποιεί και μόνος. Η αξιολόγηση και παρέμβαση στην αυχενική μοίρα της σπονυλικής στήλης κρίνεται απαραίτητη, καθώς ο αυχένας και η κροταφογναθική διάρθρωση είναι άρρηκτα συνδεδεμένα και αντιμετωπίζονται ως ενιαίο σύνολο.

Μια πολυτμηματική προσέγγιση που έχει προταθεί από τον Kraus αφορά ασκήσεις που περιλαμβάνουν τη θέση της γλώσσας σε κατάσταση ηρεμίας, τα δόντια κατά τη ρινική και διαφραγματική αναπνοή και τη κατάποση. Αυτές οι ασκήσεις στοχεύουν στην αναστολή της υπερβολικής μασητικής δραστηριότητας, ενώ πλέον κρίνονται απαραίτητες (και έχουν προστεθεί) ασκήσεις ενδυνάμωσης στα σύγχρονα προγράμματα κινησιοθεραπείας. Το πρόγραμμα κινησιοθεραπείας αποσκοπεί στην επανεκπαίδευση του νευρομυϊκό έλεγχο της κάτω γνάθου, περιλαμβάνει ισομετρικές ασκήσεις, οι οποίες προορίζονται για την αντιμετώπιση του αρθρικού clicking, της μυϊκής ασυμμετρίας, τις αποκλίσεις του ενεργητικού εύρους κίνησης της γνάθου και τη μείωση της τάσης των μυών (Kraus 2014). Η χρήση φυσικών μέσων όπως τα TENS, η ιοντοφόρεση, το λέιζερ και ο βελονισμός έχουν σημαντική εφαρμογή για την ανακούφιση των συμπτωμάτων.

Η αρθρική κινητοποίηση αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι της θεραπευτικής παρέμβασης. Βασικός στόχος της αποτελεί η βελτίωση του εύρους τροχιάς της άρθρωσης, η μείωση των μυϊκών σπασμών και κατ’ επέκταση του πόνου. Κάθε τεχνική εφαρμόζεται προς τη φορά του αρθρικού περιορισμού που εμφανίζει ο ασθενής (Bialosky et al. 2009). Η συχνότητα, η ένταση της εφαρμογής και η διάρκεια πρέπει να καθοδηγείται από το επίπεδο ευερεθιστότητας του ασθενή, τη χρονιότητα των συμπτωμάτων και τη σοβαρότητα της δυσλειτουργίας (Michlovitz et al. 2004;Olson 1987). Η κινητοποίηση των μαλακών μορίων (μύες) και η μυοπεριτονιακή απελευθέρωση αποτελεί άλλο ένα κομμάτι της θεραπείας και χρησιμοποιείται ιδιαιτέρως σε καταστάσεις κροταφογναθικής δυσλειτουργίας μυϊκής αιτιολογίας (Capellini et al. 2006;Pierson 2011).

Η εκπαίδευση του ασθενή αποτελεί κεντρικό σημείο της προσέγγισης σε άτομα με δυσλειτουργία της κροταφογναθικής. Κάθε ασθενής πρέπει να λαμβάνει εξατομικευμένη εκπαίδευση, η οποία εστιάζει στη μείωση των συνηθειών επιβάρυνσης, στην επανεκπαίδευση της στάσης του ατόμου, στους βιοψυχοκοινωνικούς παράγοντες, τη διαχείριση του άγχους και τις πληροφορίες σχετικά με το πόνο (Fricton 2007;Wright and North 2009).

Σε κάθε περίπτωση η παθολογία στις κροταφογναθικές διαρθρώσεις αποτελεί ένα ιδιαίτερα σύνθετο, αλλά καθαρά μυοσκελετικό πρόβλημα. Όταν εμφανιστούν συμπτώματα, πόνου, δυσκαμψίας, περιορισμού διάνοιξης του στόματος και βρουξισμού (τρίξιμο των δοντιών συνήθως κατά τη νύχτα) ο ασθενής πρέπει να απευθύνεται στον εξειδικευμένο οδοντίατρο και φυσικοθεραπευτή για να δώσει άμεση λύση στο πρόβλημα του. Η μη έγκυρη ή μη ορθή αντιμετώπισή του, δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο διαιώνισης του προβλήματος το οποίο δύναται να επηρεάσει σε σημαντικό βαθμό τη καθημερινότητα του ατόμου.