Ρενουάρ: Ζωγράφισε αριστουργήματα παρά τη ρευματοειδή αρθρίτιδα

Ο Pierre-Auguste Renoir έπασχε από χρόνια νόσο. Κατά τη διάρκεια της ζωής του οι περισσότεροι δεν γνώριζαν ότι είχε ρευματοειδή αρθρίτιδα- ελάχιστα γνωστό έως σήμερα.

Αισιόδοξη ομορφιά εν μέσω πόνου

Ο Ρενουάρ ήταν διάσημος Γάλλος ιμπρεσιονιστής του 190υ αιώνα. Τα έργα του δεν αντικατόπτριζαν τη νόσο, τον πόνο ή την απελπισία του. Αντίθετα, τα αριστουργήματά του ακτινοβολούσαν το αισιόδοξο πνεύμα του και την ομορφιά που έβλεπε στον κόσμο είτε αυτή προέκυπτε από ό,τι έβλεπε στη φύση είτε όπως καθρεφτιζόταν στα πρόσωπα όμορφων, χαρούμενων ανθρώπων.

Πρώτα χρόνια

Γεννήθηκε το 1841 και πέθανε το 1919. Παντρεύτηκε την Aline, η οποία πέθανε το 1915 και απέκτησαν 3 γιους. Άρχισε την καριέρα του ως ζωγράφος πορσελάνης, ασχολία που τον βοήθησε να πληρώνει τη σχολή Καλών Τεχνών. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του έγινε διάσημος για το ότι ζωγράφιζε αυτό που αισθανόταν και δεν επέτρεπε σε κανέναν να σκεπάσει αυτό το συναίσθημα. Το ότι μπόρεσε να αποκτήσει τέτοια θετική σκέψη παρά την ύπαρξη της νόσου κάνει την ιστορία του ακόμα πιο ενδιαφέρουσα.

Η πορεία της νόσου

Δεν είναι σαφές πότε ακριβώς εμφανίστηκε η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Ορισμένοι λένε το 1892, και άλλοι το 1898, αλλά μπορούμε να καταλήξουμε ότι ήταν περίπου 50 ετών όταν αρρώστησε ο ζωγράφος. Υπάρχουν ενδείξεις, σε ορισμένες φωτογραφίες της επίπτωσης της νόσου στα χέρια του όταν ήταν 55 ετών, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό BMJ.

Η νόσος του έγινε πιο επιθετική καθώς περνούσαν τα χρόνια και το 1903,  σε ηλικία 62 ετών, φάνηκαν σημαντικές παραμορφώσεις στα χέρια του. Είχε εμφανίσει επίσης αγκύλωση των αγκώνων και των ώμων, καθώς και διάρρηξη των τενόντων στα δάχτυλα και τους καρπούς.

Κινητικότητα και σωματικά συμπτώματα

Το 1901, σε ηλικία 60 ετών, χρησιμοποιούσε μόνο ένα μπαστούνι και μέχρι το 1908 χρειαζόταν δυο, για να περπατά. Το 1912 υπήρχαν αναφορές για παράλυση, πιθανόν λόγω της εμπλοκής της σπονδυλικής στήλης και δεν μπορούσε να περπατήσει πια. Από τότε και ύστερα χρησιμοποιούσε αμαξίδιο. Επηρεάστηκε επίσης από παραμόρφωση στα πόδια του και σταμάτησε να φορά παπούτσια επιλέγοντας μάλλινες παντόφλες. Η νόσος σε διάφορες στιγμές συνοδεύτηκε από πλευρίτιδα, ρευματοειδή καχεξία, παράλυση προσώπου, οζίδια στην πλάτη και στους αγκώνες, ακόμα και έλκη κατάκλισης. Το 1919 εμφάνισε πνευμονία από την οποία και κατέληξε. Την ημέρα που πέθανε είχε ζωγραφίσει κατά τις απογευματινές ώρες…  

Αγωγή

Δυο γιατροί συνταγογράφησαν αντιπυρίνη και μαλακτικά για την αντιμετώπιση της νόσου.

Ενώ, όπως αναφέρεται, ακολούθησε τη συμβουλή τους, φοβόταν ότι η αντιπυρίνη  θα επηρέαζε τη δημιουργικότητά του και τη χρησιμοποιούσε με φειδώ.

Εστίαζε περισσότερο στην άσκηση, ιδιαίτερα των χεριών. Έπαιζε παιχνίδια, όπως μπιλιάρδο και bilbouquet και έκανε κόλπα ζογκλέρ.

Για να έχει ζέστη επισκεπτόταν γαλλικά spa, ντυνόταν ζεστά, φορούσε καπέλα και συχνά κρατούσε μια γάτα. (η γάτα θεωρείται πως βοηθά στη νόσο).

Έπρεπε να προσαρμοστεί

Τα αριστουργήματά του, όπως και η θετική στάση του στη ζωή, είναι πολύ εντυπωσιακά, παρόλο που έπασχε από τη νόσο. Μαζί της έζησε  το τελευταίο τρίτο της ζωής του-σχεδόν απίστευτο. Η θετική του στάση αποτελεί έμπνευση, όπως και η τέχνη του.

Αυτό δεν σημαίνει ότι ο ζωγράφος δεν εμφάνισε ποτέ κατάθλιψη, την οποία ξεπέρασε, κάτι όχι εύκολο με την ρευματοειδή αρθρίτιδα. Δεν εστίαζε σε προβλήματα υγείας δημόσια, δεν παραπονιόταν ούτε είχε αυτολύπηση. Στόχος του ήταν να ξεπερνά τα προβλήματα και να ζει τη ζωή.

Οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν τους διάφορους τρόπους προσαρμογής που έπρεπε να κάνει ώστε να συνεχίσει να ζωγραφίζει. Κάποια στιγμή, τα πινέλα έπρεπε να είναι σταθεροποιηθούν στο χέρι του. Η σύζυγός του ή κάποιο μοντέλο τον βοηθούσε σε αυτό, Δεν μπορούσε ούτε να κρατήσει την παλέτα και την ισορροπούσε έναντι του καβαλέτου χρησιμοποιώντας τα γόνατά του.

Κινούμενος καμβάς

Όπως περιγράφεται σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Hand, το 2012, ο ζωγράφος εφηύρε κινούμενο καμβά, που αντικατέστησε το καβαλέτο του. 

Με την εφεύρεσή του μπορούσε να κινεί έναν καμβά πάνω- κάτω και παρόλα αυτά να δημιουργεί πολύ μεγάλους πίνακες. Αυτό αναπλήρωνε την αδυναμία του να σηκώνεται και να κάθεται μόνος, εύκολα, και τους περιορισμούς που είχε στα χέρια και τους ώμους του.

Η ασταμάτητη ορμή του

Προκαλεί εντύπωση ότι κάποια από τα καλύτερα έργα του δημιουργήθηκαν όταν η νόσος ήταν στα χειρότερά της. Άλλο αξιοσημείωτο γεγονός είναι, ότι ο Ρενουάρ ασχολήθηκε και με τη γλυπτική. Όταν πια δεν μπορούσε να συνεχίσει τη γλυπτική καθοδηγούσε βοηθούς του για να πετύχει αυτό που είχε στο μυαλό του.

Για σχεδόν 60 χρόνια, παρήγαγε τέχνη. Υπολογίζεται ότι ζωγράφισε 6.000 αριστουργήματα. Κάποτε είπε: ‘’Για μένα, μια ζωγραφιά πρέπει να είναι κάτι ευχάριστο και χαριτωμένο-ναι, χαριτωμένο. Υπάρχουν αρκετά δυσάρεστα πράγματα στον κόσμο ώστε να μη χρειάζεται να παράγουμε και εμείς περισσότερα’’.