Τι είναι o προληπτικός έλεγχος του προστάτη και ποια η αξία του PSA

Ο καρκίνος του προστάτη ανιχνεύεται σε περίπου 1 στους 4 άντρες και περίπου 1 στους 5 θα πρέπει να υποβληθεί σε βιοψία προστάτη.  Ο προληπτικός έλεγχος (screening) για τον καρκίνο του προστάτη πρέπει να γίνεται μια φορά το χρόνο σε όλους τους άντρες από την ηλικία των 50 και πάνω. Ο λόγος είναι απλός. Ο καρκίνος του προστάτη συχνά δεν προκαλεί κανένα σύμπτωμα στα αρχικά στάδιά του, όταν μπορεί να είναι και πλήρως ιάσιμος.  Για αυτό το λόγο οι προληπτικές εξετάσεις είναι τεράστιας σημασίας, στην πρώιμη διάγνωση της νόσου και περιλαμβάνουν τα εξής:

Εξέταση αίματος PSA

Το ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA) είναι μια εργαστηριακή εξέταση αίματος η οποία χρησιμοποιείται ευρέως από τη δεκαετία του ’80 και αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη.  Είναι μια πρωτεΐνη η οποία εκκρίνεται μόνο από ορισμένα κύτταρα του προστάτη.  Η αύξηση του PSA δεν σημαίνει ότι υπάρχει σίγουρα καρκίνος, καθώς μπορεί να αυξηθεί εξαιτίας άλλων παθήσεων ή καταστάσεων όπως στην καλοήθη υπερπλασία του προστάτη (ΚΥΠ), και στην προστατίτιδα.  Μπορεί όμως να αυξηθεί και μετά από μια διέγερση του προστάτη (κυστεοσκόπηση, δακτυλική εξέταση του προστάτη, τοποθέτηση ουροκαθετήρα). Συχνά αυξάνεται και μετά από άσκηση (ποδηλασία). Συστήνεται επίσης στους άντρες να αποφεύγουν το σεξ 2-3 μέρες πριν την εξέταση.  Τη μεγαλύτερη σημασία στην εκτίμηση, έχει η ετήσια αύξησή του να είναι μικρή, συνήθως μέχρι 0,20.  Αντίθετα όμως, σημαντική αύξηση σε μικρό μάλιστα χρονικό διάστημα, π.χ. διπλασιασμός της τιμής μέσα σε 3 μήνες, αποτελεί ισχυρή ένδειξη καρκίνου και ο ασθενής θα πρέπει να υποβληθεί σε βιοψία προστάτη.

Μεγάλη προσοχή θέλει αν ο άντρας λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή για την ΚΥΠ, καθώς μπορεί να μειώσει κατά 50% τις τιμές του PSA μετά από διάστημα 6-12 μηνών.

Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι δεν υπάρχουν συγκεκριμένες φυσιολογικές τιμές.  Τα εργαστήρια δίνουν ως φυσιολογικές τις τιμές κάτω από 4ng/ml. Στην πραγματικότητα όμως, γίνεται προσαρμογή ανάλογα με το μέγεθος του προστάτη, την ηλικία του άντρα, ακόμα και με το οικογενειακό ιστορικό. Σε άντρες με οικογενειακό ιστορικό καρκίνο του προστάτη, συστήνεται ο έλεγχος να γίνεται νωρίτερα, και να ξεκινά από την ηλικία των 40, καθώς έχουν 2 φορές μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν την πάθηση.

Δακτυλική εξέταση του προστάτη

Η δακτυλική εξέταση είναι η πιο σημαντική εξέταση για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη. Με την δακτυλική εξέταση του προστάτη μπορούν να εντοπιστούν σκληρές περιοχές ύποπτες για κακοήθεια, ακόμα και σε χαμηλές τιμές PSA. Είναι μια ανώδυνη εξέταση η οποία κρατά πολύ λίγο.

Με αυτήν την εξέταση, ο ουρολόγος θα μπορέσει επίσης να καταλάβει και άλλα πράγματα, όπως το μέγεθος του προστάτη και αν υπάρχει φλεγμονή.

Διορθικό υπερηχογράφημα του προστάτη

Σε περίπτωση που υπάρχει κάποιο παθολογικό εύρημα από τις προηγούμενες εξετάσεις, ο ασθενής μπορεί να χρειαστεί να κάνει ένα διορθικό υπερηχογράφημα.  Είναι μια σχετικά ανώδυνη εξέταση, η οποία μπορεί να δώσει μια επιπλέον βοήθεια στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνο του προστάτη, καθώς μπορούν να εντοπιστούν ύποπτες περιοχές  κακοήθειας.  

Δυστυχώς, ακόμα και σήμερα, πολλοί άντρες δεν καταλαβαίνουν τη σημασία του προληπτικού ελέγχου για τον καρκίνο του προστάτη.  Δεν πρέπει να παραβλέπεται από κανέναν ο ετήσιος έλεγχος και δεν πρέπει να παραβλέπεται καμία από τις παραπάνω εξετάσεις.  Και οι τρεις έχουν την αξία και τη σημασία τους. Πρέπει επίσης να γίνει κατανοητό, ότι ο μόνος που μπορεί να αξιολογήσει τα πιθανά ευρήματα και να σας καθοδηγήσει είναι ο ουρολόγος.