Αναπτυξιολογικός έλεγχος στο παιδί

Καθώς το παιδί μεγαλώνει και αναπτύσσει τις δεξιότητές του, είναι πιθανό να παρατηρηθούν, για διάφορους λόγους, αρκετές διαφοροποιήσεις σε σχέση με αυτό που όλοι θεωρούμε φυσιολογική ανάπτυξη. Παρότι όλα τα παιδιά δεν είναι ίδια και οι διαφορές είναι εύλογες, υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες η εκτίμηση του ειδικού είναι αναγκαία.

Η αναπτυξιολογική εκτίμηση είναι μια διαδικασία που αποσκοπεί στη βαθύτερη κατανόηση των κινητικών, κοινωνικών, ακουστικών, γλωσσικών, οπτικοκινητικών και κριτικών δεξιοτήτων του παιδιού, καθώς και των ευκαιριών που του δίνονται από το οικογενειακό και εκπαιδευτικό περιβάλλον, έτσι ώστε να πετύχει το καλύτερο αναπτυξιακό δυναμικό του.

Συγκεκριμένα, ο εξειδικευμένος Παιδίατρος - Αναπτυξιολόγος είναι ο επιστήμονας με την κατάλληλη εκπαίδευση και πείρα για τη διάγνωση και την παροχή εξειδικευμένης παρέμβασης σε παιδιά με υποψία:

• αναπτυξιακής καθυστέρησης
• μαθησιακών δυσκολιών
• δυσλεξίας
• καθυστέρησης λόγου
• γλωσσικών διαταραχών
• διαταραχών συμπεριφοράς
• διαταραχών αυτιστικού τύπου
• διάσπασης προσοχής ή/και υπερκινητικότητας
• νοητικής υστέρησης
• ευφυΐας - χαρισματικά παιδιά
• διαταραχών κινητικών δεξιοτήτων
• αναπτυξιακών προβλημάτων σε παιδιά με προωρότητα
• αναπτυξιακών προβλημάτων σε παιδιά με χρόνια νευρολογικά νοσήματα.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε

Κατά την επίσκεψη της οικογένειας στο Αναπτυξιακό Παιδιατρικό Ιατρείο, γίνεται ενδελεχής διερεύνηση κάθε παιδιού και της οικογένειας για να τεθεί σφαιρική διάγνωση τόσο σε οργανικό όσο και σε ψυχολογικό και εξελικτικό επίπεδο.

Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει λεπτομερές αναπτυξιακό ιστορικό, παιδιατρική και νευρολογική εξέταση και αναπτυξιολογική εξέταση με τη χρήση ειδικών αναπτυξιακών δοκιμασιών (τεστ), που βασίζονται στην αυθόρμητη και ελεύθερη συνεργασία του βρέφους, νηπίου, παιδιού ή εφήβου ώστε να διερευνηθούν όλες οι δεξιότητές του, στη μέγιστη έκφρασή τους.

Ακολουθεί συμβουλευτική της οικογένειας και περαιτέρω παραπομπή, αν είναι αναγκαίο, για εξειδικευμένη θεραπευτική παρέμβαση.

Οι γονείς, ο παιδίατρος και οι θεραπευτές του παιδιού λαμβάνουν λεπτομερή γραπτή αναφορά της αναπτυξιακής εκτίμησης και δημιουργείται μια σχέση εμπιστοσύνης και εχεμύθειας, απαραίτητη για την περαιτέρω καθοδήγηση της οικογένειας και την παρακολούθηση του παιδιού.

Υπάρχουν, όμως, και περιπτώσεις στις οποίες η εκτίμηση από ειδικό κρίνεται αναγκαία:

• Αν οι γονείς πιστεύουν ότι το παιδί τους είναι 'πίσω' ή βλέπουν σημεία στην ανάπτυξή του που τους ανησυχούν.
• Αν ο παιδίατρος συμβουλεύσει τους γονείς να ζητήσουν ειδική βοήθεια.
• Αν υπάρχει κάποιο διαγνωσμένο πρόβλημα ή αναπηρία.
• Αν το παιδί ανήκει σε ομάδα υψηλού κινδύνου, π.χ. προωρότητα, πολύ χαμηλό βάρος γέννησης, ή υπάρχει κάποιος κληρονομικός παράγοντας ή οικογενειακό ιστορικό.

Όταν ο γονέας ανησυχεί, συνήθως έχει δίκιο. Καλό είναι, λοιπόν, αν ανησυχείτε ή έχετε υποψίες για τη φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού σας, να συμβουλευτείτε τον παιδίατρό σας και να επισκεφτείτε έγκαιρα έναν αναπτυξιολόγο, ο οποίος θα εκτιμήσει κατάλληλα αν πρέπει να προχωρήσει σε διαγνωστικές διαδικασίες ή αν πρόκειται απλώς για φυσιολογικές παραλλαγές της ανάπτυξης.

Μερικές απλές συμβουλές

• Κατά τη διάρκεια της εκτίμησης καλό θα είναι να μην ξεχνάτε ότι εσείς είστε οι γονείς του παιδιού: τα συναισθήματά σας και οι προσωπικές σας παρατηρήσεις έχουν μεγάλη σημασία.
• Δεν απαιτείται κανένας από εσάς να γνωρίζει την ορολογία της παιδιατρικής ή της αναπτυξιακής παιδιατρικής. Ο ειδικός θα συνομιλήσει μαζί σας με απλό και κατανοητό τρόπο.
• Μη φοβάστε να διαφωνήσετε. Το να αποδεχτείτε μια αξιολόγηση την οποία κατά βάθος απορρίπτετε δεν θα έχει κανένα όφελος για το παιδί, για εσάς ή για τον ειδικό.
• Είναι επιθυμητό, αν και δύσκολο πολλές φορές, να έρχονται και οι δύο γονείς στην αξιολόγηση. Έτσι, μπορούν να δοθούν περισσότερες πληροφορίες για το παιδί, το οποίο ίσως νιώσει πιο άνετα να ξεδιπλώσει όλο το δυναμικό του, και οι γονείς μπορούν μετά να συζητήσουν ευκολότερα το πόρισμα της εξέτασης.
• Παρότι τα μικρά παιδιά δεν αποχωρίζονται ποτέ τους γονείς τους κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, να είστε έτοιμοι να δεχτείτε ότι ο αναπτυξιακός παιδίατρος μπορεί να σας ζητήσει να μη συμμετέχετε καθόλου σε αυτήν. Διαφορετικά, οτιδήποτε πετύχει το παιδί σας θα αποδίδεται στη βοήθεια ή στην παρέμβασή σας και όχι στις δικές του δυνατότητες, κάτι που προφανώς το αδικεί.
• Σιγουρευτείτε ότι ξεκαθαρίζετε από την αρχή για ποιον λόγο ήρθατε και ποιες είναι οι βαθύτερες ανησυχίες σας. Να είστε έτοιμοι όμως να ακούσετε και ανησυχίες που εγείρονται στον αναπτυξιολόγο (και επομένως και σε σας) κατά τη διάρκεια της εξέτασης.
• Εάν διαγνωστεί κάποια δυσκολία στο παιδί σας, όσο μεγάλη και αν είναι η ανησυχία σας και η τάση να φροντίσετε όσο καλύτερα μπορείτε το παιδί σας, μην ξεχνάτε να φροντίζετε τον εαυτό σας και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς σας. Μια υγιής και ενωμένη οικογένεια είναι ο καλύτερος σύμμαχος για ένα παιδί με αναπτυξιακό πρόβλημα.
• Μη διστάζετε να μοιράζεστε τις εμπειρίες σας και τα συναισθήματά σας με άλλους γονείς που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα. Όχι μόνο θα μάθετε από την εμπειρία τους, αλλά και θα βοηθήσετε κάποιους να φροντίσουν καλύτερα το παιδί τους και αυτό θα σας δώσει μεγάλο κουράγιο.
• Η φροντίδα και η καθοδήγηση ενός παιδιού με αναπτυξιακό πρόβλημα και της οικογένειάς του είναι έργο ομάδας ειδικών. Ο αναπτυξιακός παιδίατρος θα σας συμβουλέψει για τις εξετάσεις που πιθανώς θα χρειαστεί το παιδί σας, αλλά και για τον ειδικό λογοθεραπευτή, εργοθεραπευτή, φυσιοθεραπευτή, ψυχολόγο, ειδικό παιδαγωγό ή μουσικοθεραπευτή στους οποίους θα σας παραπέμψει. Οι ειδικοί που συμμετέχουν στην ομάδα αυτή βρίσκονται σε συνεχή αλληλοενημέρωση και αλληλοϋποστήριξη.

Πηγές:
Δρ Κωνσταντίνα Γκόλτσιου, Παιδίατρος - Αναπτυξιολόγος, Επιστημονική Συνεργάτιδα Παίδων ΜΗΤΕΡΑ.