Περιορίστε το άγχος των πανελληνίων εξετάσεων

Γράφει η Αποστολία Ντέκοβα, Κλινική Ψυχολόγος

Οι πανελλαδικές εξετάσεις πλησιάζουν, η αγωνία και το άγχος τόσο των μαθητών όσο και των γονιών κορυφώνεται. Το άγχος των εισαγωγικών εξετάσεων όταν βρίσκεται σε φυσιολογικά επίπεδα είναι λειτουργικό και δημιουργικό, βοηθά στην επίτευξη υψηλών επιδόσεων και παρέχει τη δυνατότητα στα νεαρά άτομα να αναπτύξουν αμυντικούς μηχανισμούς, οι οποίοι θα τους είναι απαραίτητοι προκειμένου να μπορέσουν να αντέξουν σε μελλοντικές καταστάσεις.

Όταν όμως το άγχος παίρνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις γίνεται δυσλειτουργικό, έχει επιπτώσεις στην ψυχική υγεία του μαθητή και αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την επιτυχία των εξετάσεων. Συνήθως το υπερβολικό άγχος κατακλύζει άτομα τα οποία είτε έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και αδυνατούν να αντεπεξέλθουν υπό συνθήκες πίεσης είτε άτομα τα οποία δεν επιθυμούν να απογοητεύσουν τον οικογενειακό τους και το κοινωνικό τους περίγυρο.

Το άγχος μεγιστοποιείται όταν ο υποψήφιος και ιδιαίτερα η οικογένειά του ταυτίζουν την επιτυχία σε κάποιο ανώτατο ίδρυμα ως προσωπική και αργότερα επαγγελματική καταξίωση και ευτυχία, ενώ η αποτυχία ως καταστροφή για τη μελλοντική πορεία του εφήβου.

Γι’ αυτό το λόγο η αποτυχία αποτελεί μέγιστο πλήγμα στην αυτοεκτίμηση και αυτοεικόνα του εφήβου. Ο ρόλος των γονέων είναι καθοριστικός για τη διόγκωση του άγχους του υποψηφίου. Οι γονείς συχνά χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις προτιμήσεις και τις δυνατότητες τους του παιδιού τους έχουν υπερβολικές προσδοκίες από εκείνο, με αποτέλεσμα να το επιβαρύνουν συναισθηματικά και να το παρεμποδίζουν να αποδώσει το μέγιστο δυνατό.

Το άγχος εκδηλώνεται με διαφορετικό τρόπο σε κάθε άτομο και μπορεί να επηρεάσει διάφορους τομείς:συναισθηματικό, γνωστικό και σωματικό. Σε συναισθηματικό επίπεδο ο υποψήφιος μπορεί να γίνει ευερέθιστος με τον περίγυρό του, να κάνει αρνητικές σκέψεις για την έκβαση των τελικών εξετάσεων (δεν θα τα καταφέρω, δεν ξέρω τίποτα, δεν έχω διαβάσει αρκετά κ.α) είτε να παραιτηθεί από το διάβασμα και γενικότερα από τους στόχους του.

Το άγχος όταν γίνεται υπερβολικό μπορεί να επηρεάσει τις γνωστικές λειτουργίες του υποψηφίου όπως τη μνήμη, την προσοχή, τη σκέψη του, με αποτέλεσμα να μειώνεται η αποδοτικότητά του, καθώς και οι ικανότητες της οργάνωσης και προγραμματισμού.

Σε οργανικό επίπεδο μπορεί να δημιουργήσει διαφόρων ειδών συμπτώματα όπως πονοκεφάλους, ταχυπαλμίες, δύσπνοια , τρέμουλο στα χέρια, ναυτία, εξάψεις, αϋπνία ή διαταραχές ύπνου, διαταραχές διατροφής κ.α που μπορούν να είναι είτε μακροπρόθεσμα όπως καθ’ ολη τη διάρκεια της σχολικής περιόδου είτε βραχυπρόθεσμα κατά τη διάρκεια διεξαγωγή των πανελλήνιων εξετάσεων.

Συμβουλές για τους υποψηφίους

• Ο υποψήφιος θα χρειαστεί να κατανοήσει ότι οι εισαγωγικές εξετάσεις αξιολογούν συγκεκριμένο εύρος γνώσεων και όχι τις πραγματικές του ικανότητες και δεξιότητες.
• Ο υποψήφιος οφείλει να κάνει θετικές σκέψεις κατά τη διάρκεια των εξετάσεων διατηρώντας την αυτοπεποίθησή του.
• Το διάβασμα τις ημέρες των εξετάσεων πρέπει να είναι προγραμματισμένη επανάληψη και όχι προσπάθεια κτήσης νέας γνώσης. Το αγχωτικό διάβασμα των τελευταίων ημερών φέρνει πανικό και απογοήτευση.
• Κατά τη διάρκεια των εξετάσεων ο υποψήφιος δεν θα πρέπει να χάσει τη ψυχραιμία του Αν θεωρήσει ότι τα θέματα είναι δύσκολα ας ξεκινήσει με εκείνα που γνωρίζει προκειμένου να μη χάσει πολύτιμο χρόνο.

Συμβουλές για τους γονείς

• Να μη παρεμβαίνουν στον τρόπο διαβάσματος του παιδιού τους. Να του επιτρέψουν εκείνο να επιλέξει τον τρόπο διαβάσματος που του ταιριάζει καλύτερα.
• Να το ενθαρρύνουν να εκφράσει τα συναισθήματα, τις σκέψεις, τις αγωνίες, τους φόβους του.
• Να το διαβεβαιώσουν ότι θα το αγαπούν ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα.
• Να μη μεταδίδουν το δικό τους άγχος στο παιδί τους.