Αντιπυρετικά: Η σωστή χρήση στα παιδιά

Τι είναι ο πυρετός και πώς βεβαιωνόμαστε γι’ αυτόν;

Πυρετός στα παιδιά είναι η άνοδος της θερμοκρασίας άνω των 38οC (θερμοκρασία μασχάλης) ή 38,4οC (θερμοκρασία ορθού). Ο πυρετός είναι σύμπτωμα και όχι νόσος. Μπορεί να οφείλεται σε πλειάδα νοσημάτων – καταστάσεων, από πολύ ήπιες και ελαφριές μέχρι πολύ σοβαρές.

Η διαπίστωση του πυρετού περιλαμβάνει τη σωστή και αξιόπιστη θερμομέτρηση (και όχι το άγγιγμα του παιδιού). Στα παιδιά μέχρι 5 ετών η πιο ορθή θερμομέτρηση γίνεται από το ορθό. Αυτό ελαχιστοποιεί τις πιθανότητες τεχνικού λάθους (π.χ. ιδρωμένη μασχάλη), αλλά και την ύπαρξη κάποιες φορές διαφοράς κεντρικής και εξωτερικής θερμοκρασίας (π.χ. σε σηψαιμία). Στα βρέφη η θερμομέτρηση γίνεται πάντα από το ορθό.

Το ύψος, η συχνότητα και η επιμονή του πυρετού δείχνουν τη βαρύτητα της νόσου;

Όχι πάντα. Παρέχουν κάποιες ενδείξεις, αλλά σε καμία περίπτωση δεν ισχύει το «υψηλός πυρετός = βαρύ νόσημα, χαμηλός πύρετος = ήπιο νόσημα». Το ιδανικό είναι να γίνεται πάντα παιδιατρική εξέταση, αλλά ιδιαίτερα στις περιπτώσεις εκείνες όπου υπάρχουν σημάδια σοβαρής νόσου.

Βλάπτει ο πυρετός;

Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε στο μυαλό μας τι στόχο έχουμε δίνοντας αντιπυρετικό και γιατί το κάνουμε. Πρέπει να ξεπεράσουμε την… πυρετοφοβία και να συνειδητοποιήσουμε ότι ο πυρετός δεν είναι βλαβερός! Δεν προκαλεί βλάβες στον οργανισμό, ούτε επιδεινώνει - παρατείνει τη νόσο που τον προκαλεί. Ρίχνοντας τον πυρετό δεν θεραπεύουμε τη βασική νόσο. Η μόνη άμεση ζημιά που προκαλεί ο πυρετός είναι η αυξημένη απώλεια υγρών από τον οργανισμό. Εμμέσως, λόγω δυσφορίας-κακοδιαθεσίας, μπορεί να επιφέρει μειωμένη λήψη τροφής και υγρών.

Πότε δίνουμε αντιπυρετικό;

Έχοντας ξεκάθαρο πια στο μυαλό μας γιατί δίνουμε αντιπυρετικό (για να ανακουφίσουμε το παιδί και για να βελτιώσουμε τη γενική του κατάσταση), η απάντηση στο «πότε;» γίνεται απλή:

Δεν δίνουμε αντιπυρετικό σ’ ένα παιδί που έχει καλή διάθεση, καλή όρεξη, παίζει, γελάει κ.λπ. Δεν ξυπνάμε ένα παιδί που κοιμάται ήρεμο για να του δώσουμε αντιπυρετικό.

Ποιο αντιπυρετικό να δώσουμε;

Αυτό που λαμβάνει καλύτερα το παιδί! Τα πλέον διαδεδομένα φάρμακα κατά του πυρετού διεθνώς είναι η παρακεταμόλη και η ιβουπροφαίνη. Στην Ελλάδα κυκλοφορούν πολλά σκευάσματα παρακεταμόλης σε σιρόπια και σε υπόθετα, σιρόπι ιβουπροφαίνης, αλλά ευρέως χρησημοποιούνται επίσης και τα σιρόπια μεφαιναμικού οξέως και τολφαιναμικού οξέως.

Εκτός αν υπάρχει ειδική αντένδειξη για το παιδί σας, που την έχετε συζητήσει με τον παιδίατρό σας (π.χ αλλεργία σε κάποιο φάρμακο, ηπατική ανεπάρκεια, μυελική απλασία κ.λπ.), τα φάρμακα αυτά είναι εξίσου αποτελεσματικά και ασφαλή για το μικρό ασθενή. Συνεπώς ορθό είναι να χορηγήσουμε αυτό που δέχεται το παιδί πιο εύκολα, αφενός γιατί έχουμε μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας (να το καταπιεί και να μην το φτύσει) και αφετέρου για να μην αναιρούμε το λόγο που το δίνουμε (δίνω κάτι για να ανακουφίσω το παιδί μου, αλλά το ζορίζω και το πιέζω για να το πιει).

Να θυμόμαστε μόνο ότι μέχρι την ηλικία των 6 μηνών η μόνη αντιπυρετική ουσία που επιτρέπεται είναι η παρακεταμόλη.

Πόσο φάρμακο να δίνουμε;

Απάντηση: τόσο όσο υπολόγισε και σας είπε ο παιδίατρός σας! Οι μαθηματικές πράξεις του τύπου kg/2x3+4 κ.λπ. καλό είναι να περιορίζονται στα σχολεία! Τα αντιπυρετικά μπορεί να είναι «αθώα» και να χορηγούνται χωρίς συνταγή, δεν παύουν όμως να είναι φάρμακα και να έχουν παρενέργειες. Όπως όλα τα φάρμακα στην παιδική ηλικία, η δοσολογία τους είναι ανάλογη του σωματικού βάρους του ασθενή και δεν μετριούνται με κουταλιές σούπας, κουταλάκια γλυκού κ.λπ. Το κάθε σκεύασμα έχει διαφορετική περιεκτικότητα σε mg/ml, άρα κανένας μαθηματικός τύπος δεν ισχύει για τον σωστό υπολογισμό της δόσης.

Καλό είναι να έχουμε μια σύριγγα ή ένα δοσομετρικό ποτηράκι ή κουταλάκι και να τηρούμε ακριβώς τη δοσολογία που ο γιατρός μας έχει καθορίσει για το συγκεκριμένο σκεύασμα (ούτε «έχει λίγο πυρετό άρα θα δώσω μισή δόση», ούτε «έχει υψηλό πυρετό άρα να βάλω κάτι παραπάνω»).

Πόσο συχνά μπορούμε να δίνουμε αντιπυρετικό;

Για την απάντηση αυτή πρέπει να ξέρουμε ποια είναι η μέγιστη ημερήσια δόση της κάθε ουσίας (μέχρι πόσες φορές τη μέρα μπορούμε να το δώσουμε) και ποια είναι η ελάχιστη χρονική απόσταση στην οποία μπορούμε να ξαναχορηγήσουμε το ίδιο φάρμακο. Τις απαντήσεις αυτές και πάλι θα τις συζητήσουμε με τον παιδίατρό μας, αλλά ως γενική αρχή ισχύει ότι ο ελάχιστος χρόνος επαναχορήγησης της παρακεταμόλης είναι οι 4 ώρες, ενώ των άλλων ουσιών είναι οι 6 ώρες. Προσοχή στο τι περιέχει το κάθε σκεύασμα, για να μη χορηγήσουμε την ίδια ουσία σε συντομότερο διάστημα από αυτό που επιτρέπεται.

Δίνουμε στο αντιπυρετικό μία ώρα χρόνο για να δράσει. Διευκρινίζεται ότι η χρονική απόσταση μεταξύ διαφορετικών φαρμακευτικών ουσιών δεν υπόκειται σε κανέναν περιορισμό και, εφόσον κριθεί σκόπιμο, μπορούν να χορηγηθούν (η καθεμία με τη δική της σωστή δοσολογία) ανεξαρτήτος χρόνου (πολύ σύντομα μεταξύ τους).

Συμπερασματικά: ψυχραιμία,αναζήτηση και θεραπεία της βασικής νόσου, χορήγηση αντιπυρετικού πάντα με σύνεση και σε συνεννόηση με το γιατρό μας.

Πηγές:
Γρηγορία Παφίτου, Παιδίατρος - Εντατικολόγος, Διευθύντρια & Επιστημ. Υπεύθυνη Πολυδύναμης ΜΕΘ Παίδων ΜΗΤΕΡΑ