Μαθησιακές δυσκολίες. Πότε πρέπει ένας γονιός να προβληματιστεί.

Η σχολική διαδικασία ξεκινά ήδη από το προνήπιο και κορυφώνεται με την κατάκτηση της σχολικής ετοιμότητας για να ενταχθεί το παιδί στην Α’ Δημοτικού.

Επίσης, καθοριστική είναι η Γ’ Δημοτικού που ξεκινά η αφηγηματική ροή (με μαθήματα όπως η Ιστορία),  το αφηγηματικό λεξιλόγιο, τα προβλήματα στα Μαθηματικά.Στην Στ’ Δημοτικού λίγο πριν το Γυμνάσιο είναι μια άλλη έντονη περίοδος "κρίσης".

Μάζεψα κάποια σημεία, που κατ’ επανάληψη όταν παρουσιάζονται, ο γονιός πρέπει να αποταθεί σε κάποιον ειδικό, για κατά το δυνατόν έγκαιρη παρέμβαση, και τα παρουσιάζω.

• Παιδί παρορμητικό με χαμηλή οργάνωση που δεν συγκεντρώνεται, δεν ολοκληρώνει δραστηριότητα ή χρειάζεται βοήθεια.
• Μειωμένη απόδοση στο σχολείο που μπορεί να σχετίζεται με άσχημα γράμματα, με διατήρηση αποστάσεων μεταξύ γραμμάτων, λέξεων, δυσκολεύεται στην αντιγραφή από πίνακα ή βιβλίο, παράλειψη γραμμάτων, συλλαβών, λέξεων, καθρεφτισμοί γραμμάτων (π.χ. 3-ε), κακή σύλληψη μολυβιού κλπ.
• Δεν περιμένει τη σειρά του, ενοχλεί την τάξη.
• Εμφανίζει αδικαιολόγητες εκρήξεις θυμού, επιθετική συμπεριφορά ή γίνεται ο γελωτοποιός της τάξης.
• Παίζει με συγκεκριμένο επαναλαμβανόμενο τρόπο.
• Δεν δέχεται ή δυσανασχετεί σε αλλαγές της ρουτίνας του.
• Δεν διατηρεί βλεμματική επαφή.
• Επαναλαμβάνει λέξεις ή φράσεις.
• Δυσκολεύεται σε κοινωνική συνδιαλλαγή με συνομηλίκους.

Είναι σκόπιμο, συμπεριφορές ή δυσκολίες που εντοπίζονται να αξιολογούνται από ειδικό, ώστε να αποφεύγονται τα αυθαίρετα συμπεράσματα και να δίνεται ουσιαστική, αν χρειάζεται, βοήθεια στο παιδί.

Ψυχοπαιδαγωγικό / Λογοθεραπευτικό πρόγραμμα

Το Ψυχοπαιδαγωγικό πρόγραμμα αποσκοπεί σε δυο παράγοντες: (α) στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων κοινωνικής συμπεριφοράς και ικανότητας προσαρμογής του απιδιού σε κοινωνικές καταστάσεις, τη μείωση συναισθηματικών παραγόντων που επιβαρύνουν το παιδί (επιθετικότητα, άγχος, απόσυρση κ.λ.π.), την ανάπτυξη δεξιοτήτων παιχνιδιού και την επιβοήθηση του παιδιού να εκμεταλλευτεί τις δυνατότητές του και να τις γενικεύσει και (β) στην ανάπτυξη των γνωστικών του δεξιοτήτων.

Εφαρμόζεται σε παιδιά τόσο προσχολικής όσο και σχολικής ηλικίας. Χρησιμοποιεί  από το ένα σκέλος αρχές παρέμβασης της Ψυχολογικής υποστήριξης και αρχές του Ειδικού Μαθησιακού.

Η συνεργασία με το θεραπευτή είναι απαραίτητη.

Επικοινωνία και προφορικός λόγος

Βλεμματική επαφή, άρθρωση - καθαρότητα λόγου, κατανόηση, Ειδικές δυσκολίες λόγου, κατανόηση εντολών, αφήγηση ιστορίας -  παραμυθιού, αυθόρμητος λόγος, λεξιλόγιο. 

Ικανότητα συγκέντρωσης προσοχής

Κάθισμα, παιχνίδι, οργάνωση, επίπεδο διέγερσης - υποτονικό/υπερκινητικό

Προτιμήσεις – ενδιαφέροντα

Γνώση προσωπικών πληροφοριών

Μέλη οικογένειας, διεύθυνση, σχολείο, τηλέφωνο κ.λ.π.

Συναισθηματική έκφραση

Γνώση, δομή λεξιλογίου και ροής για τη λεκτική έκφραση του συναισθήματος.

Κοινωνικές δεξιότητες

Συμβολικό παιχνίδι - ποικιλία θεμάτων, επιθυμία συμμετοχής του άλλου, έκφραση και διάκριση συναισθημάτων, αυθόρμητη ανταπόκριση σε  χαιρετισμό, συμμετοχή σε ελεύθερη συζήτηση, ανάληψη πρωτοβουλίας (παιχνίδι - δραστηριότητες), ικανότητα προσαρμογής σε νέα δεδομένα, κριτική σκέψη, μίμηση, γνώση αιτίας - αποτελέσματος.

Προσανατολισμός στο χρόνο

Μέρες, μήνες, εποχές, ώρα, σήμερα, χθες, προχθές, αύριο.

Προσανατολισμός στο χώρο

Πλευρίωση

Μνημονική ικανότητα

Ακουστική, Οπτική, Βραχυπρόθεσμη, Μακροπρόθεσμη

Φαντασία - Δημιουργικότητα

Παραγωγή μεγάλου αριθμού ιδεών για ένα θέμα, Πρωτοτυπία στις ιδέες, στο παιχνίδι ή στη ζωγραφική του.

Γνωστικός τομέας (Προσχολική ηλικία)

Ταυτίσεις, γραφοκινητικές δεξιότητες, σχήματα, γνώση συμβόλων γραμμάτων, χρώματα,  γνώση συμβόλων αριθμών, οπτική διάκριση, φωνολογική ενημερότητα, κατηγοριοποίηση, ενημερότητα γραπτού λόγου, σχέδιο ανθρώπου, αλληλουχία γεγονότων/εξελίξεις, αντίθετα, επίλυση πρακτικών προβλημάτων, αντίληψη μεγεθών, αντίληψη ποσοτήτων.

Σχολικές δεξιότητες

Φωνολογική ενημερότητα

Ανάλυση λέξης σε φωνήματα, ανάλυση λέξης σε συλλαβές, σύνθεση λέξης από φωνήματα, διάκριση της πρώτης συλλαβής στη λέξη, διάκριση πρώτου φωνήματος σε λέξη, διάκριση τελευταίου φωνήματος σε λέξη, διάκριση αριθμού λέξεων σε πρόταση, διάκριση ενδιάμεσου φωνήματος σε λέξη, ικανότητα ομοιοκαταληξίας.

Γραφή

Δυσγραφία, αντικαταστάσεις, γνώση των φθόγγων, αντιμεταθέσεις, ορθογραφία, θεματική, τονισμός, ορθογραφία καταληκτική, σημεία στίξης, καθρεπτική γραφή, περιθώρια μεταξύ των λέξεων, προσθήκες, κόπωση, παραλείψεις.

Ελεύθερη γραπτή έκφραση

Σχεδιασμός και οργάνωση σκέψεων, γραφοσυμβολικά συστατικά (σημεία στίξης…), κατανόηση θέματος, γραμματικές έννοιες, σύνταξη, φαντασία, δομή λόγου, κίνητρα, σημασιολογία - λεξιλόγιο, κόπωση, χρονική σειρά γεγονότων, αυτοδιόρθωση - επανέλεγχος.

Ανάγνωση

Συλλαβισμός, χρωματισμός φωνής, παρατονισμός, χρήση σημείων στίξης, μάντεμα λέξης, κόμπιασμα - δισταγμός, παραλείψεις, ρυθμός ανάγνωσης, προσθήκες, αφήγηση - περίληψη, επαναλήψεις, κατανόηση και απαντήσεις σε σχετικές ερωτήσεις, χάσιμο σειράς, κόπωση.

Αριθμητική

Κατανόηση μεγεθών - ποσοτήτων, πολλαπλασιασμός, συμβολική έννοια αριθμού, διαίρεση, μέτρηση από το 1 - 10, επίλυση προβλημάτων, κατανόηση μεγαλύτερο - μικρότερο, χρήματα, πρόσθεση, αφαίρεση.

Μεταγνώση

Επίγνωση του τι μαθαίνει και πώς το μαθαίνει, ικανότητα αυτοδιόρθωσης και ανεξάρτητης οργάνωσης, οργάνωση και διευθέτηση του χρόνου. 

Η Λογοθεραπεία ακουμπά το θέμα αυτό σε συνδυασμό τόσο με την παρέμβαση στο λεξιλόγιο και την αφηγηματική ροή, όσο και κύρια στο κομμάτι της πραγματολογίας (pragmatics). Πραγματολογία λέγοντας εννοούμε το κομμάτι αυτό της Λογοθεραπείας, που περιλαμβάνει το ομιλείν σε συγκεκριμένο πλαίσιο, ακολουθώντας κανόνες κοινωνικούς και που έχουν να κάνουν με τον τόπο, το χρόνο και τους εμπλεκόμενους σε συγκεκριμένη πράξη επικοινωνίας. Προφορικά και γραπτά ανάλογα με την ηλικία του παιδιού και τις ανάγκες του.