Πώς βοηθά ο δάσκαλος το παιδί που τραυλίζει

Όλα τα παιδιά αυτής της ηλικιακής ομάδας είναι πολύ 'απασχολημένα' με τη διαδικασία της γλωσσικής τους ανάπτυξης και είναι φυσικό να κάνουν λάθη στην ομιλία τους. Όταν αρχίζουν έντονες δυσχέρειες στη ροή της ομιλίας και συνοδεύονται από πολλές επαναλήψεις ή επιμηκύνσεις των ήχων της λέξης, θα πρέπει να έρθετε σε άμεση επαφή με τους γονείς του παιδιού.

Τις περισσότερες φορές οι γονείς ήδη ανησυχούν, μια και οι δυσχέρειες αυτές γίνονται αρκετά αντιληπτές από όλους στο περιβάλλον τους. Άλλες φορές ανησυχούν γιατί 'κάτι δεν πάει καλά' με την ομιλία του παιδιού τους, αν και δεν μπορούν να το εντοπίσουν ακριβώς. Σε γενικές γραμμές, εάν οι γονείς, εσείς οι δάσκαλοι και όλοι όσοι έρχονται σε επαφή με το παιδί ακούν και απαντούν στο παιδί με έναν ήρεμο, υπομονετικό και μη συναισθηματικά φορτισμένο τρόπο, η ομιλία του παιδιού επανέρχεται, καθώς βελτιώνει τις γλωσσικές του επιδόσεις και προσαρμόζεται στις σχολικές του δραστηριότητες. Εάν εξακολουθήσει, όμως, το πρόβλημα, ζητήστε από τον λογοπεδικό να το αξιολογήσει.

Σε αυτήν την ηλικία το παιδί αντιλαμβάνεται τον εαυτό του σαν άτομο με τραυλισμό. Αρχίζει να πιστεύει πως συγκεκριμένοι φθόγγοι, συλλαβές αλλά και λέξεις του δημιουργούν ιδιαίτερες δυσκολίες και γι αυτό αρχίζει να τις αποφεύγει.

Είναι το παιδί που χρειάζεται βοήθεια. Χωρίς αυτήν, το πρόβλημα του τραυλισμού είναι σίγουρο ότι θα επηρεάσει και τις σχολικές του επιδόσεις.

Τι να κάνω όταν το παιδί τραυλίζει στην τάξη μου;

Δώστε εσείς το παράδειγμα της καλής επικοινωνίας.

• Μην αποφεύγετε να το κοιτάτε και δώστε του χρόνο να τελειώσει αυτό που θέλει να πει
• Προσπαθήστε να μην του συμπληρώνετε λέξεις ή προτάσεις
• Δείξτε του με τον τρόπο και τις ενέργειές σας ότι το προσέχετε όταν σας μιλά και δεν εστιάζετε στο πώς μιλά.
• Πριν του απαντήσετε σε μια ερώτηση περιμένετε δυο δευτερόλεπτα-χρησιμοποιήστε αρκετές παύσεις όταν μιλάτε γιατί έτσι βοηθάτε να ελαττωθεί η επικοινωνιακή πίεση. Μην κάνετε σχόλια του τύπου 'χαλάρωσε', 'πάρε βαθιά ανάσα', 'σκέψου πρώτα τι θέλεις να πεις'. Αντ΄ αυτού, μιλήστε του. Δείξτε του ότι είσαστε δίπλα του και ότι το αποδέχεστε έτσι όπως είναι και αυτό και το πρόβλημά του. Έτσι, μειώνεται σημαντικά το άγχος του.
• Μην το ξεχωρίζετε. Η ποιότητα και η ποσότητα των εργασιών του θα πρέπει να είναι ίδια όπως και των άλλων παιδιών.

Πώς πρέπει να μου απαντάει μέσα στην τάξη;

• Αρχικά, μέχρι να προσαρμοστεί στην τάξη και με τους συμμαθητές του, κάντε του ερωτήσεις γύρω από το μάθημα, που να μπορούν να απαντηθούν με λίγες λέξεις.
• Εάν όλα τα παιδιά πρέπει να απαντήσουν στην ερώτησή σας, δώστε του προτεραιότητα. Όσο πιο πολύ περιμένει τη σειρά του τόσο εκτείνεται το άγχος του. Μην ξεχνάτε ότι συνειδητοποιεί τις δυσκολίες του και αναπτύσσει χαμηλή αυτοεκτίμηση.
• Διαβεβαιώστε την τάξη σαν σύνολο: α) ότι θα τους δοθεί πολύ χρόνος να απαντήσουν, β) ότι σας ενδιαφέρει να μην απαντήσουν γρήγορα αλλά να σκεφθούν τις απαντήσεις τους.

Να του υπενθυμίζω να εφαρμόζει τις τεχνικές που έχει μάθει, μέσα στην τάξη;

Ίσως είναι καλύτερα να μην το κάνετε, εκτός αν σας το ζητήσει το παιδί ή ο λογοπεδικός. Οι ειδικευμένες τεχνικές για τον έλεγχο του τραυλισμού είναι δύσκολο να γενικευθούν και χρειάζεται χρόνος και πρακτική εξάσκηση. Επομένως, ίσως να μην είναι ρεαλιστικό να περιμένετε να χρησιμοποιεί το παιδί τις τεχνικές του στην τάξη.

Να διαβάζει φωναχτά την ανάγνωση όπως οι άλλοι; Είναι σωστό;

Πολλά παιδιά που τραυλίζουν καταφέρνουν να διαβάζουν φωναχτά ικανοποιητικά, ιδίως όταν ενθαρρύνονται να κάνουν εξάσκηση στο σπίτι. Μερικές φορές, όμως, μπορεί να υπάρξει και επιδείνωση της ροής της ομιλίας. Ένας πρακτικός τρόπος είναι να διαβάζει μαζί με κάποιον άλλο συμμαθητή του, γιατί έτσι ελέγχει και αυξάνει την ευφράδειά του.

Μερικές φορές, βάλτε όλα τα παιδιά να διαβάζουν σε ζευγάρια για να μην αισθανθεί διαφορετικό. Σταδιακά μπορεί να αποκτήσει αυτοπεποίθηση και μπορεί να τα καταφέρει μόνο του.

Πώς να χειριστώ τα πειράγματα των συμμαθητών του;

• Αντιμετωπίστε τα όπως θα κάνατε σε κάθε άλλη ανάλογη περίσταση. Είναι αναμφισβήτητα μια ιδιαίτερα τραυματική εμπειρία και θα πρέπει να τη σταματήσετε.
• Εάν είναι ταραγμένο, μιλήστε του και βοηθήστε το να καταλάβει γιατί το πειράζουν.
• Εξηγήστε στα παιδιά γιατί δεν πρέπει να το πειράζουν και τι συναισθήματα μπορεί άθελά τους να του δημιουργούν. Θα εκπλαγείτε από το πόση κατανόηση δείχνουν τα παιδιά, όταν γνωρίζουν για το πρόβλημα του συμμαθητή τους.

Να μιλήσω στην τάξη για το πρόβλημα;

Εξαρτάται από το παιδί. Μερικά παιδιά δεν τα ενοχλεί αυτή η ιδέα. Άλλα όμως, ίσως θεωρήσουν ότι είναι προσωπική τους υπόθεση και θα το αποφύγουν. Πολλές φορές συστήνουμε στο ίδιο το παιδί (εάν είναι σε μεγάλη τάξη) να κάνει μια ανοιχτή παρουσίαση για τον τραυλισμό.

Έτσι του δίνεται η ευκαιρία να ενημερώσει την τάξη περί τραυλισμού, π.χ. διάσημοι άνθρωποι που τραυλίζουν, τι θα ήθελε – ή δεν θα ήθελε – από τα παιδιά να κάνουν όταν τραυλίζει κ.λ.π. Ένα από τα οφέλη που πάντα βλέπουμε είναι ότι σταματάνε τα πειράγματα.

Σε μερικές περιπτώσεις βέβαια αυτή η ιδέα είναι ανέφικτη. Το παιδί μπορεί να μην είναι ακόμα έτοιμο να αντιμετωπίσει τον τραυλισμό του.

Τέλος, να θυμάστε πάντα ότι κάθε παιδί είναι διαφορετικό και η ανθρώπινη ζεστή αγκαλιά σας – εσάς του δασκάλου – είναι σίγουρο ότι θα κάνει τη μεγάλη διαφορά.

Πώς να αντιδρώ όταν το παιδί που τραυλίζει διακόπτει κάποιο άλλο παιδί;

Αντιμετωπίστε το ακριβώς όπως κάνετε και με τα άλλα παιδιά. Είναι σημαντικό να μάθει τους κανόνες της καλής επικοινωνίας, όπως τα άλλα παιδιά στην τάξη σας. Η αλήθεια είναι ότι πολλές φορές διακόπτει κάποιο συμμαθητή του, γιατί διευκολύνεται να αρχίσει να μιλάει όταν παράλληλα μιλάει και κάποιος άλλος.
Δεν γνωρίζουμε γιατί διευκολύνεται στη συζήτηση με κάποιον άλλο μαζί, ίσως γιατί μειώνεται η προσοχή που δίνουμε όταν έρχεται η σειρά του να μιλήσει και που εμφανίζονται κατά κανόνα τα συμπτώματα του τραυλισμού.

Μερικές φορές κάνουμε προφορικές παρουσιάσεις σε κάποιο μάθημα. Πώς να το διευκολύνω;

• Προσέξτε τη σειρά του. Ρωτήστε το αν θέλει να είναι από τους πρώτους που θα μιλήσουν, στη μέση ή να είναι τελευταίος.
• Κάντε πρόβες – βρείτε τρόπους να εξασκηθεί, μειώνοντας την ένταση και το άγχος του: στο σπίτι, μαζί σας με έναν φίλο του ή την ώρα της λογοθεραπευτικής συνεδρίας.
• Σκεφτείτε το μέγεθος του ακροατηρίου – θα είναι μια μικρή ομάδα; Θα πρέπει να λάβει μέρος όλη η τάξη;
• Μήπως θα πρέπει να πει την εργασία του μόνο σε σας;
  Δώστε του περισσότερο χρόνο για να μην αισθάνεται πιεσμένο.

Πώς να το ενθαρρύνω να μιλάει μέσα στην τάξη;

Ο καλύτερος τρόπος είναι να αποκτήσει εμπιστοσύνη και ασφάλεια ότι τίποτα και κανείς δεν το απειλεί.

• Επαινέστε κάθε προσπάθεια να μοιραστεί προφορικά τις ιδέες του
• Δώστε του ευκαιρίες να μιλήσει, να αρχίσει μια συζήτηση, να εκφράσει τις σκέψεις του
• Πέστε του ότι δεν ενοχλεί ούτε εσάς ούτε τα παιδιά ο τραυλισμός του και ότι μπορεί να τραυλίζει ελεύθερα
• Μην ξεχνάτε ότι για οποιοδήποτε πρόβλημα ή απορία θα πρέπει οπωσδήποτε να συνεργαστείτε με τον παθολόγο λόγου και ομιλίας.

Πηγές:
Προσαρμοσμένο κατόπιν αδείας από την Αγγλική έκδοση του Ιδρύματος Τραυλισμού των Η.Π.Α