Τι πρέπει να γνωρίζετε για την περιφερική αρτηριοπάθεια

Του αγγειοχειρουργού,  διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών κι  επιστημονικού Συνεργάτη του Πανεπιστημιακού νοσοκομείου «ΑΤΤΙΚΟ»  Φώτη Αλεξ. Μαρκάτη.

Η περιφερική αρτηριοπάθεια είναι η κατάσταση κατά την οποία,  παρατηρείται ισχαιμία σε ένα μέρος του σώματος, το οποίο αιματώνεται από κάποια αρτηρία, με αποτέλεσμα την πλημμελή κυκλοφορία, στην περιοχή και στην προκειμένη περίπτωση, στα κάτω άκρα.

Κυριότερη αιτία είναι η αρτηριοσκλήρυνση, που οφείλεται κυρίως στο κάπνισμα, ενώ ως δεύτερος παράγοντας πρόκλησης  της περιφερικής αρτηριοπάθειας, θεωρείται ο σακχαρώδης διαβήτης, μια χρόνια νόσος που προσβάλλει το 6 με 8% του πληθυσμού της χώρας μας.

Οι διαβητικοί ασθενείς, καθώς νοσούν για πολλά χρόνια,  στη ζωή τους, εμφανίζουν αρτηριοπάθεια σε μεγάλο ποσοστό, κι αυτό γιατί ο διαβήτης από μόνος του ως νόσος, επηρεάζει τα νεύρα, τις αρτηρίες και τις φλέβες.

Το κυριότερο και πρώτο σύμπτωμα στο οποίο θα πρέπει να δώσει βάση ο ασθενής, είναι η διαλείπουσα χωλότητα, δηλαδή ο έντονος πόνος που προκαλείται μετά την έναρξη και κατά τη διάρκεια της βάδισης, που αναγκάζει τον ασθενή να την διακόψει. 

 Σε πιο προχωρημένες καταστάσεις, η περιφερική αρτηριοπάθεια δύναται να φτάσει ακόμα και σε  ισχαιμικές αλλοιώσεις στα κάτω άκρα κι εδώ μιλάμε για το διαβητικό πόδι.

Η περιφερειακή αρτηριοπάθεια, μπορεί να προκαλέσει και από μόνη της  βλάβες σε ένα διαβητικό πόδι, ωστόσο συνήθως συνδυάζεται με τη διαβητική νευροπάθεια, μία επιπλοκή του διαβήτη, η οποία εκφράζεται ως παθολογική λειτουργία, ή αλλιώς  ως βλάβη των νεύρων,  που έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση ή ακόμα και την εξαφάνιση της αίσθησης του πόνου, της θερμοκρασίας, της πίεσης και της αφής. Η βλάβη αυτή συμβαίνει σταδιακά.

Αυτό έχει ως συνέπεια πολλές φορές οι ασθενείς, στα αρχικά στάδια της επιπλοκής , να μην αντιλαμβάνονται την απώλεια των παραπάνω αισθήσεων, εξαιτίας των  επηρεασμένων νευρολογικών τους ερεθισμάτων.

Η διαβητική νευροπάθεια μπορεί να οδηγήσει στην παραμόρφωση των άκρων, καθώς αλλάζει η ανατομία του ποδιού,  δημιουργούνται σημεία έντονης πίεσης στο πέλμα, εξαφανίζεται η ποδική καμάρα και ούτω καθεξής. 

Αυτό σε συνδυασμό με την ισχαιμία που προέρχεται από την διαβητική αρτηριοπάθεια, δίνει συμπτώματα του διαβητικού ποδιού. Δημιουργεί εξελκώσεις,  φλεγμονές από τα σημεία των ελκών και μπορεί να φτάσει μέχρι και τη διαβητική γάγγραινα, όπου πλέον μιλάμε για νέκρωση και για μη αναστρέψιμες βλάβες στο πόδι.

Στην περίπτωση της γάγγραινας ο ακρωτηριασμός είναι αναπόφευκτος, ιδιαίτερα, αν συνδυάζεται με  ταυτόχρονη λοίμωξη. Διαφορετικά ο διαβητικός ασθενής κινδυνεύει ακόμα και με θάνατο, λόγω της λοίμωξης, καθώς η συγκεκριμένη νόσος επηρεάζει και το ανοσοποιητικό σύστημα.

Σε αντίθεση με τους τραυματικούς ακρωτηριασμούς,  από τροχαία ή εργατικά ατυχήματα, το διαβητικό πόδι έχει μεγάλα ποσοστά ακρωτηριασμών.

Αξίζει να αναφέρουμε, ότι εν καιρώ ειρήνης, το μεγαλύτερο ποσοστό ακρωτηριασμών οφείλεται στον διαβήτη. Μάλιστα ένας στους πέντε διαβητικούς ασθενείς, καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωής του, διατρέχει τον κίνδυνο να υποστεί κάποιου είδους ακρωτηριασμό, άλλοτε άλλου βαθμού.

Στην Ελλάδα, σε ασθενείς με διαβήτη γίνονται περίπου 2.500 ακρωτηριασμοί το χρόνο.

Ο διαβητικός μπορεί να αποφύγει την πιθανότητα του ακρωτηριασμού σε αρχικά στάδια και όσο ακόμα ο διαβήτης δεν έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την ισορροπία των ιστών στα κάτω άκρα.

Το πιο σημαντικό για τον διαβητικό ασθενή είναι η πρόληψη και η σωστή ενημέρωση από τον γιατρό, όσον αφορά στον τρόπο που θα πρέπει να προστατεύει τα πόδια του. 

Έτσι λοιπόν, οι διαβητικοί ασθενείς θα πρέπει:

• Να φοράνε ειδικά  μαλακά παπούτσια με πάτους σιλικόνης, τα οποία να ελέγχουν κάθε φορά για πετραδάκια, καθώς και για χαλασμένες ραφές ή πάτους, ώστε  να αποφεύγουν  τους τραυματισμούς, στα δάχτυλα και τα πέλματα.
• Η δυσκολία εδώ έγκειται στο γεγονός ότι οι διαβητικοί ασθενείς, μπορεί να  υποστούν  τραυματισμούς στο πόδι, τους οποίους να μην αντιληφθούν, με συνέπεια την δημιουργία ελκών.
• Να ελέγχουν καθημερινά τα πόδια τους κι αν εντοπίσουν κάποιο πρόβλημα να ενημερώσουν αμέσως τον γιατρό, χωρίς να επιχειρήσουν να το γιατρέψουν από μόνοι τους.
• Να  διατηρούν καθαρά και στεγνά τα πόδια τους και να περιποιούνται τόσο τα νύχια, όσο και την επιδερμίδα τους, η οποία θα πρέπει να φροντίζουν  να μην πάσχει από ξηροδερμία και να μην κάνει πληγές.

Μείζονος σημασίας για τους διαβητικούς είναι η σωστή ρύθμιση των επιπέδων  του σακχάρου στο αίμα τους, έτσι ώστε  να επιβραδύνουν όσο γίνεται τις αλλοιώσεις  στις αρτηρίες, οι οποίες είναι αναπόφευκτες από τη στιγμή που υπάρχει διαβήτης. 

 Αν οι ασθενείς είναι συνεπείς στη ρύθμιση του σακχάρου τους, τότε μπορεί να είναι κι ασυμπτωματικοί σε όλη τους τη ζωή.

Ο διαβητικός ασθενής μπορεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημά του είτε με τη λήψη σκευασμάτων, είτε με κλασσικές χειρουργικές, ή αγγειακές τεχνικές, ή με λιγότερο επεμβατικές τεχνικές,  οι οποίες μπορεί να συμβάλλουν στην αποκατάσταση της αρτηριακής άρδευσης των κάτω άκρων.