Τι μπορεί να κρύβει μια 'απλή λιποθυμία';

Τι είναι;

Ως λιποθυμία ορίζεται η παροδική απώλεια των αισθήσεων λόγω μειωμένης αιμάτωσης του ανθρώπινου εγκεφάλου. Ο ασθενής δεν έχει επαφή με το περιβάλλον, έχει όμως δική του αναπνοή και καρδιακή λειτουργία και αντιδρά στα εξωτερικά ερεθίσματα.

Τα συνηθέστερα αίτια της λιποθυμίας είναι τα εξής:

Λιποθυμία απλή

Κυριότερες αιτίες είναι:

• Περιβαλλοντικοί παράγοντες- το συνηθέστερο είναι ένα ζεστό περιβάλλον με συνωστισμό.
• Συναισθηματικοί παράγοντες- έντονο άγχος ή αίσθημα απειλής ή φόβος.
• Σωματικοί παράγοντες- π.χ. παρατεταμένη ορθοστασία.
• Διάφορα άλλα όπως έντονη κούραση, υπογλυκαιμία και αφυδάτωση (αυτά μπορούν να κάνουν και άλλου τύπου λιποθυμία).

Είναι συχνή μετά από ισχυρό πόνο ή ψυχική φόρτιση (φόβος) και συχνότερη κατά την εγκυμοσύνη.

Αίτια καρδιολογικά: Από μειωμένη παροχή αίματος, λόγω κάποιου καρδιαγγειακού νοσήματος (στένωση αορτής, διάφορες αρρυθμίες). Είναι το μόνο αίτιο που μπορεί να προκαλέσει απώλεια αισθήσεων σε κατακεκλιμένο ασθενή.

Υπόταση ορθοστατική: Οφείλεται σε σημαντική πτώση της αρτηριακής πίεσης. Ο ασθενής είναι σε όρθια ή καθιστή θέση και συνήθως δεν παρουσιάζει πρόδρομα συμπτώματα. 

Εκκένωση ουροδόχου κύστεως: Η κένωση της ουροδόχου κύστεως, ειδικά όταν είναι υπερπλήρης, προκαλεί αγγειοδιαστολή που μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική πτώση της αρτηριακής πίεσης. 

Ζάλη- υπογλυκαιμία: Συνήθως προηγείται διέγερση ή παράδοξη συμπεριφορά. Ενώ η κρίση λιποθυμίας κρατάει ορισμένα δευτερόλεπτα, η υπογλυκαιμική απώλεια αισθήσεων μπορεί να έχει πολύ μεγαλύτερη διάρκεια και αν δεν αναγνωρισθεί και αντιμετωπισθεί άμεσα μπορεί να οδηγήσει σε κώμα ή και σε θάνατο.

Νευρικής αιτιολογίας: Είναι συνήθης σε νεαρές γυναίκες και γίνεται πάντα παρουσία «θεατών». Ένα χαρακτηριστικό διαφοροδιαγνωστικό σημείο είναι η αντίσταση στο άνοιγμα των οφθαλμών, που παρατηρείται στην υστερική λιποθυμία, καθώς επίσης και η απουσία των άλλων χαρακτηριστικών συμπτωμάτων και σημείων της λιποθυμίας. 

Ένα άλλο χαρακτηριστικό της υστερίας είναι ένας τυπικός σπασμός των άνω άκρων, γνωστός ως «χέρι μαιευτήρος».

Συστροφή καρωτιδικού κόλπου: Συμβαίνει κατά τη στροφή της κεφαλής, όταν ο ασθενής κοιτάει ψηλά και όταν φοράει πουκάμισο με σφιχτό κολάρο. 

Αιτιολογίας που δεν ανιχνεύεται
Συχνά παρά τη λεπτομερή διερεύνηση, δεν βρίσκεται κάποιο αίτιο.
Επίσης λιποθυμία μπορεί να προκαλέσει και η ελάττωση της συγκέντρωσης του οξυγόνου στον αναπνεόμενο αέρα, κάτι που συμβαίνει σχετικά συχνά σε κλειστούς χώρους με συνάθροιση πλήθους και αστικές συγκοινωνίες.

Σημεία και συμπτώματα 

Τα συμπτώματα και σημεία της λιποθυμίας είναι τα εξής:

• Ωχρότητα στο πρόσωπο.
• Ιδρώτας.
• Ζαλάδα- ναυτία.
• Έμετος.
• Απώλεια αισθήσεων.
• Αδύνατος σφυγμός.
• Επιπόλαιες αναπνευστικές κινήσεις.

Τρόποι αντιμετώπισης

Ξαπλώνουμε τον ασθενή σε ύπτια θέση και ποτέ δεν τον βάζουμε να καθίσει.

Χαλαρώνουμε τα ρούχα γύρω από το λαιμό, το στήθος και τη μέση.
Βάζουμε τα πόδια σε ψηλότερη από το κεφάλι θέση.
Υποβοηθούμε την αναπνοή. Σε δημόσιους χώρους φροντίζουμε για τον καλό αερισμό του χώρου.
Χορηγούμε οξυγόνο.

Στην κοινή λιποθυμία αυτά τα μέτρα αρκούν για να ανακτήσει ο ασθενής τις αισθήσεις του. Αν υπάρχει καρδιαγγειακό αίτιο, υπογλυκαιμία ή άλλο παθολογικό αίτιο για την απώλεια των αισθήσεων, τότε θα πρέπει να αντιμετωπισθεί και αυτό.
Σημειώνουμε ότι απώλεια των αισθήσεων παρατηρείται και σε άλλες καταστάσεις, κυρίως νευρολογικής αιτιολογίας (επιληψία, τραυματισμοί κ.α.), που δεν αναφέρονται όμως, γιατί σε αυτή την περίπτωση το αίτιο δεν είναι η μειωμένη αιμάτωση του εγκεφάλου αλλά άλλης μορφής βλάβη.

Θεραπευτικό σχήμα

Αντιμετώπιση του λιποθυμικού επεισοδίου

Τα κυριότερα πράγματα που μπορεί να κάνει κάποιος που δεν είναι κατάλληλα εκπαιδευμένος αν είναι μάρτυρας λιποθυμίας είναι:

• Αν προλάβει, να συγκρατήσει τον ασθενή αποτρέποντας έναν τραυματισμό που μπορεί να είναι πολύ πιο σοβαρός από την ίδια τη λιποθυμία
• Να εξασφαλίσει στον ασθενή μια τελείως ύπτια θέση, αν είναι εφικτό με ανασηκωμένα τα πόδια
• Να καλέσει βοήθεια
• Όταν ο ασθενής συνέλθει, ακόμα κι αν πρόκειται για «αθώα» λιποθυμία, να τον συμβουλεύσει να παραμείνει ξαπλωμένος για τουλάχιστον 15-20 λεπτά
• Όσο ο ασθενής είναι αναίσθητος να μην επιχειρήσει να του δώσει κάτι (π.χ. νερό ή κάτι γλυκό), γιατί η πιθανότητα να του προκαλέσει εισρόφηση είναι πολύ μεγαλύτερη από την πιθανότητα να του προσφέρει κάτι καλό.

 Αντιμετώπιση της αιτίας της λιποθυμίας

Αλλαγές στον τρόπο ζωής: Λήψη πολλών υγρών, κατανάλωση μεγαλύτερης ποσότητας αλατιού (εφ’ όσον δεν αντενδείκνυται λόγω άλλων προβλημάτων υγείας) και αποφυγή της παρατεταμένης ορθοστασίας.

Ορθοστατική λιποθυμία
Φάρμακα:

Περιλαμβάνουν όλες τις αλλαγές του τρόπου ζωής (π.χ. διακοπή καπνίσματος, καλή διατροφή, σωματική άσκηση κλπ) και τα φάρμακα που είναι γνωστό ότι βελτιώνουν την καρδιακή λειτουργία ή μειώνουν τον κίνδυνο για νέα καρδιαγγειακά επεισόδια.
Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί η θεραπεία να περιλαμβάνει και ειδικά αντιαρρυθμικά φάρμακα.