Αυξανόμενη η συμβολή της ανοσοθεραπείας στην καταπολέμηση του μελανώματος

Γράφει η Δρ. Φλώρα Σταυρίδη,
Ογκολόγος ΜD, MSc, MRCP, Διευθύντρια Δ' Ογκολογικής Κλινικής του Ομίλου ΥΓΕΙΑ, Διευθύνουσα Σύμβουλος Care & Cure Oncology Cente

Πρόκειται για μία από τις πιο συχνές μορφές δερματικού καρκίνου, με μέση ηλικία διάγνωσης τα 65 έτη. Το μελάνωμα ωστόσο δεν είναι σπάνιο και μεταξύ ατόμων ηλικίας κάτω των 30 ετών, ειδικά στις γυναίκες.

Στην Ελλάδα, υπολογίζεται ότι το 2018 τα νέα περιστατικά μελανώματος ανήλθαν σε περίπου 1.660, με τις γυναίκες να υπερτερούν σε σχέση με τους άντρες (περίπου 900 και 760 νέα περιστατικά, αντίστοιχα). Τα στοιχεία δείχνουν ανοδική τάση εμφάνισης της συγκεκριμένης νόσου σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς υπολογίζεται ότι μέχρι το 2040 τα περιστατικά μελανώματος θα αγγίξουν τις 500.000.

Οι παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν την πιθανότητα προσβολής στο μελάνωμα είναι το οικογενειακό ή ατομικό ιστορικό, ο μεγάλος αριθμός σπίλων, η παρουσία διαπλαστικών σπίλων (ελιών). Εκ των βασικών παραγόντων, είναι και η έκθεση στον ήλιο και την υπεριώδη (UV) ακτινοβολία. Για τον λόγο αυτό, καθίσταται απαραίτητη η προσωπική φροντίδα και επιμέλεια για την προστασία μας απέναντι στον ήλιο.

Το μελάνωμα χαρακτηρίζεται από ανεξέλεγκτη ανάπτυξη κυττάρων που παράγουν χρωστικές και αποτελεί την πιο επιθετική και απειλητική μορφή καρκίνου του δέρματος, διότι μπορεί να προκαλέσει μεταστάσεις μέσω του λεμφικού συστήματος. Ευτυχώς το πρώιμο μελάνωμα είναι ιάσιμο σε ποσοστό μεγαλύτερο του 90%, ενώ οι νεότερες θεραπείες έχουν βελτιώσει την επιβίωση ακόμη και για την προχωρημένη και μεταστατική μορφή του.

Πολύτιμος σύμμαχός μας τα τελευταία χρόνια στη μάχη με το μελάνωμα είναι η ανοσοθεραπεία. Το κύριο χαρακτηριστικό των καρκινικών όγκων, όπως και του μελανώματος, είναι να ξεγελούν τα κύτταρα που παράγει το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού μας  με αποτέλεσμα οι καρκινικοί όγκοι να «επιβιώνουν» και συχνά να εξαπλώνονται στον οργανισμό. Αυτό που κάνουν οι ανοσο-ογκολογικές θεραπείες- ανοσοθεραπείες είναι να ενεργοποιούν τον ανοσοποιητικό μηχανισμό, εμποδίζοντας τα καρκινικά κύτταρα να «ξεγελούν» τα κύτταρα του ανοσοποιητικού, δηλαδή τα Τ-λεμφοκύτταρα. Έτσι, αυτά αναγνωρίζουν με τη σειρά τους τα αντιγόνα που φέρουν στην επιφάνειά τους τα καρκινικά κύτταρα, προσκολλώνται πάνω τους και τα εξολοθρεύουν.

Ήδη αυτή τη στιγμή είναι διαθέσιμη μια ανοσοθεραπεία (pembrolizumab) που μπορεί να οδηγήσει σε πιθανή ίαση των ασθενών με μελάνωμα σταδίου ΙΙΙ και προσφέρει μακροπρόθεσμα δεδομένα επιβίωσης σε προχωρημένη νόσο (στάδιο IV). Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία από το συνέδριο American Society of Clinical Oncology (ASCO), περισσότεροι από 6 στους 10 ασθενείς με μελάνωμα σταδίου 3 που έλαβαν pembrolizumab είναι ζωντανοί και ελεύθεροι υποτροπής στα τρία έτη. Μάλιστα, σε πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες από διεθνείς επιστημονικές εταιρείες (NCCN, ESMO, EORTC) οι ανοσοθεραπείες (anti PD-1 θεραπείες ως μονοθεραπεία ή σε συνδυασμό με anti CTLA-4) συστήνονται σε όλους τους ασθενείς με προχωρημένο/μεταστατικό μελάνωμα ανεξαρτήτως έκφρασης BRAF V600. Τα παραπάνω στοιχεία, αναδεικνύουν την αυξανόμενη συμβολή της ανοσοθεραπείας στην αντιμετώπιση σοβαρών μορφών καρκίνου και την κατατάσσουν σε πολύτιμο όπλο στη μάχη μας κατά του μελανώματος.