Καρκίνος του εντέρου. Νέες τεχνικές βελτιώνουν την ποιότητα ζωής

Γράφει ο ρ. Κωνσταντίνος Μαυραντώνης, Χειρουργός, Διευθυντής ΣΤ' Χειρουργικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ

Η πρόοδος της χειρουργικής έχει βελτιώσει τόσο την αποτελεσματικότητα της θεραπείας όσο και το προσδόκιμο επιβίωσης και τη μετεγχειρητική πορεία των ασθενών.

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου και του ορθού (ορθοκολικός καρκίνος) είναι η τρίτη συχνότερη διάγνωση καρκίνου στους άνδρες και η δεύτερη συχνότερη στις γυναίκες, με συνεχή προοδευτική αύξηση των νέων περιπτώσεων στις ανεπτυγμένες χώρες. Εντούτοις, οι συνεχείς πρόοδοι στους τομείς της ανίχνευσης και αντιμετώπισης του ορθοκολικού καρκίνου έχουν οδηγήσει σε μείωση της θνητότητας από αυτή τη μορφή καρκίνου. Η πενταετής επιβίωση στην Ευρώπη ξεπερνά πλέον το 50%. Εκτός αυτού, έχει διαπιστωθεί ότι η πρόγνωση βελτιώνεται σημαντικά προϊόντος του χρόνου, με αποτέλεσμα οι ασθενείς που επιβιούν 5 έτη μετά τη διάγνωση να έχουν 10ετή επιβίωση που φτάνει στο 94%.

Γίνεται λοιπόν σαφές ότι μεγάλη μερίδα των ασθενών που διαγιγνώσκονται με ορθοκολικό καρκίνο, ζουν για πολλά χρόνια μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας τους. Για το λόγο αυτό, οι επιπτώσεις της θεραπείας στην οποία θα υποβληθούν, αποκτούν μεγάλη σημασία καθώς είναι σε θέση να επηρεάσουν την ποιότητα της μετέπειτα ζωής τους τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.

Ο ακρογωνιαίος λίθος της θεραπείας ήταν και παραμένει η χειρουργική, ως μέρος μιας πολυσύνθετης προσέγγισης. Σε μεγάλο βαθμό η επέμβαση επηρεάζει την ποιότητα ζωής των ασθενών αυτών. Βραχυπρόθεσμα, η διάρκεια νοσηλείας, το επίπεδο πόνου και η ύπαρξη πρώιμων μετεγχειρητικών επιπλοκών, αλλά και το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την πλήρη επάνοδο του ασθενούς στον προηγούμενο τρόπο ζωής του, και μακροπρόθεσμα η ύπαρξη μόνιμης στομίας, η αλλαγή στη συχνότητα και ποιότητα των κενώσεων, ο επηρεασμός της γενετήσιας λειτουργίας και της ούρησης, είναι παράγοντες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την εφαρμοζόμενη χειρουργική τεχνική.

Λαπαροσκοπική κολεκτομή

Η χειρουργική επιστήμη, εξελισσόμενη συνεχώς, προσφέρει τη δυνατότητα να μειωθούν και σε πολλές περιπτώσεις να εξαλειφθούν οι παράγοντες που μειώνουν την ποιότητα ζωής των ασθενών με ορθοκολικό καρκίνο. Μεγάλο ποσοστό της μείωσης αυτής οφείλεται στην εφαρμογή λαπαροσκοπικών τεχνικών στη χειρουργική του ορθοκολικού καρκίνου.

Η ελάχιστα επεμβατική χειρουργική δίνει τη δυνατότητα στους εξειδικευμένους χειρουργούς να πραγματοποιούν επεμβάσεις χωρίς τη διενέργεια τομής στο κοιλιακό τοίχωμα, αλλά με πρόσβαση στην κοιλία διαμέσου 4-5 μικρών οπών. Η λαπαροσκοπική χειρουργική, σε σύγκριση με την παραδοσιακή "ανοιχτή" μέθοδο, προσφέρει πολύ μικρότερη διάρκεια νοσηλείας, πολύ μικρότερα επίπεδα μετεγχειρητικού πόνου και, ως εκ τούτου, πολύ ταχύτερη επάνοδο του ασθενούς στη φυσιολογική δραστηριότητα.

Πέραν αυτού, η κατανόηση της συμπεριφοράς του όγκου κατά τα τελευταία έτη έχει οδηγήσει τη χειρουργική προσέγγιση σε κατά περίπτωση λιγότερο ριζική εκτομή, οδηγώντας σε βελτίωση των αποτελεσμάτων όσον αφορά την ουρογενετήσια λειτουργία μετά από κολεκτομή.

Επεμβάσεις διατήρησης του σφιγκτήρα

Μια σημαντική παράμετρος που έχει μεγάλο αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής των ασθενών με καρκίνο του ορθού, είναι η ανάγκη ύπαρξης μόνιμης στομίας. Αφορά ασθενείς των οποίων ο όγκος βρίσκεται τόσο χαμηλά στο ορθό, που μέχρι πρότινος η μόνη επιλογή ήταν η κοιλιοπερινεϊκή εκτομή του ορθού, δηλαδή εκτομή του ορθού μαζί με τον πρωκτό και η εγκατάσταση μόνιμης κολοστομίας. Η συστηματική έρευνα των τελευταίων δεκαετιών έχει οδηγήσει σε επιπλέον επιλογές για τις περιπτώσεις αυτές, μειώνοντας σημαντικά τον αριθμό των κοιλιοπερινεϊκών επεμβάσεων. Αρχικά, η κατανόηση της φυσικής πορείας της νόσου οδήγησε σε ευρεία εφαρμογή χημειοθεραπείας και ακτινοθεραπείας πριν από την επέμβαση, μειώνοντας σε πολλές περιπτώσεις το στάδιο της νόσου πριν από το χειρουργείο και οδηγώντας σε λιγότερο ριζική εκτομή.

Τελευταία, σε εξειδικευμένα κέντρα, είμαστε σε θέση να προσφέρουμε στους ασθενείς αυτούς τη δυνατότητα να αποφύγουν την κοιλιοπερινεϊκή εκτομή και άρα τη μόνιμη κολοστομία, εφαρμόζοντας ελάχιστα επεμβατική χειρουργική δύο πεδίων. Διενεργείται λαπαροσκοπική χαμηλή πρόσθια εκτομή του ορθού, αλλά το ορθό δεν αφαιρείται κατά το χρόνο αυτό. Αντίθετα, με πρόσβαση από το περίνεο, ο χειρουργός προσεγγίζει το κατώτερο τμήμα του ορθού από το περιφερικό άκρο του. Με τον τρόπο αυτό και ανάλογα με τη θέση και το μέγεθος του όγκου, μπορεί να διενεργήσει πολύ χαμηλή πρόσθια εκτομή του ορθού με διορθική εξαίρεση του παρασκευάσματος ή να εξαιρέσει και τον έσω σφιγκτήρα μαζί με το ορθό, διενεργώντας διαμεσοσφιγτηριακή εκτομή του ορθού. Σαν αποτέλεσμα, δίνεται η δυνατότητα να διατηρηθεί ο πρωκτός και η λειτουργία της αφόδευσης, αποφεύγοντας τη μόνιμη κολοστομία.

Ογκολογική επάρκεια

Πρέπει να τονιστεί ότι παράμετροι που μπορούμε να μετρήσουμε, όπως αφαιρούμενοι λεμφαδένες, όρια εκτομής, αλλά και κλινικές μελέτες επιβίωσης και επιβίωσης άνευ νόσου δε δείχνουν διαφορές μεταξύ λαπαροσκοπικής και "ανοιχτής" χειρουργικής προσέγγισης. Δηλαδή οι προηγμένες αυτές μέθοδοι δεν υστερούν καθόλου σε σχέση με τις παλαιότερες ως προς την ογκολογική τους επάρκεια. Όταν εφαρμόζονται, η ασφάλεια του ασθενούς ως προς την νόσο είναι τουλάχιστον εφάμιλλη με αυτή των "ανοιχτών" επεμβάσεων.