Ψυχολογικές θεραπείες: Τι έχουν να προσφέρουν;

Σύμφωνα με τις πρόσφατες παρατηρήσεις του Ετήσιου Πανελληνίου Ιατρικού Συνεδρίου οι ερευνητές επισημαίνουν πρωτοφανή για τα ελληνικά δεδομένα ποσοστά κατάθλιψης (iatronet, 2012) με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για το επίπεδο της ποιότητας ζωής των ανθρώπων, τόσο ως άτομα όσο και σε κοινωνικό επίπεδο αυτή την περίοδο στην Ελλάδα.

Το άγχος, η αγωνία και η απόγνωση φαίνεται να είναι συναισθήματα που βιώνουν έντονα σήμερα οι Έλληνες εξαιτίας της οικονομικής ύφεσης, της ανεργίας, της πρωτόγνωρης αβεβαιότητας και αίσθησης ανασφάλειας. Από την άλλη, τα χαμηλά επίπεδα δημιουργικότητας, ουσιαστικής κοινωνικής συνοχής και συνεργασίας, ανάληψης υγιούς ρίσκου για αλλαγή και σύνθεση οράματος φαίνεται να επιτείνουν αυτή την αίσθηση.

Πώς μπορoύν να βοηθήσουν οι ψυχολογικές θεραπείες;

Οι ψυχολογικές θεραπείες είναι πια στις μέρες μας ένας τόσο εμπειρικά όσο και ερευνητικά ένας έγκυρος τρόπος για την αντιμετώπιση των συναισθηματικών δυσκολιών που μπορεί να βιώνουν οι άνθρωποι σε διάφορους τομείς της ζωής τους.

Όπως για το σώμα υπάρχει ο γιατρός, με ανάλογο τρόπο για το ψυχικό επίπεδο υπάρχει ο ψυχολόγος που έχει εκπαιδευτεί στις ψυχολογικές θεραπείες.

Ειδικά σε περιόδους κρίσης (π.χ. σε προσωπικό, σε διαπροσωπικό, σε κοινωνικό, σε επαγγελματικό ή άλλο επίπεδο) οι άνθρωποι συμβαίνει να βιώνουν περισσότερο έντονο αρνητικό στρες.
Μπορεί να νιώθουν πιο συχνά απ’ότι συνήθως απόγνωση, απελπισία, αγωνία, που να μην είναι τόσο εύκολο κι απλό να τη διαχειριστούν όπως μέχρι τώρα συνήθιζαν.

Μπορεί να επιζητούν την ασφάλεια σε τέτοιο βαθμό που να αποσταγγίζεται η δημιουργικότητά τους κι η αγάπη τους για την ίδια τη ζωή.
Μπορεί να επιλέγουν την απομόνωση ως τρόπο αντιμετώπισης του φόβου και του θυμού που βιώνουν για την κατάσταση.

Μπορεί να σκέφτονται ακραίες ή μη ρεαλιστικές λύσεις για τα προβλήματά τους που μπορεί να είναι ζημιογόνες για τους ίδιους ή/και τους άλλους, αν συμβούν και στην πράξη.
Μπορεί ακόμα να αρνούνται το πώς ή το πόσο τους επηρεάζει μια δυσάρεστη κατάσταση και να παριστάνουν ότι ‘δεν συμβαίνει τίποτα’ ή ότι ‘δεν τους αφορά’, φτάνοντας έτσι κάποιες φορές στην απάθεια και στην αδιαφορία.

Η συμβουλευτική και οι ψυχολογικές θεραπείες έχουν να προσφέρουν ένα χρήσιμο ρόλο όταν οι άνθρωποι βιώνουν συναισθηματικές δυσκολίες, σημαντικές αλλαγές, δύσκολες περιόδους ή κι όταν απλά θέλουν να βρουν νέα νοήματα στη ζωή τους ή να γνωρίσουν τον εαυτό τους περισσότερο.

Όπως συμβαίνει σε όλες τις επιστήμες που έχουν ένα αξιόλογο και χρήσιμο αγαθό να προσφέρουν έτσι και η συμβουλευτική και η ψυχολογία μπορούν να συμβάλλουν στη συναισθηματική υγεία του κάθε ανθρώπου χωριστά και της κοινωνίας ευρύτερα.

Έξω από τα στερεότυπα

Έχω ακούσει αρκετά από τα στερεότυπα που τείνουν να υπάρχουν γύρω από αυτό το πεδίο. Για παράδειγμα, αρκετοί άνθρωποι έχουν σχηματίσει ως ένα βαθμό τις εντυπώσεις τους για τις ψυχολογικές θεραπείες μέσα από τις ταινίες, ίσως κάποιες φορές μπορεί να πλησιάζουν την πραγματικότητα αλλά συχνά προβάλλονται μέσα από υπερβολή και στερεότυπα.

Άλλοι μπορεί να θεωρούν ότι το να πάνε σε έναν ψυχολόγο φανερώνει κάποιου είδους ανεπάρκεια ή αδυναμία, ενώ άλλοι μπορεί να προσδοκούν ότι ψυχολόγος θα τους πει τι θα κάνουν για όλα τους τα προβλήματα. Άλλοι φοβούνται μήπως ακούσουν κάτι που θα τους τρομάξει ή ανησυχούν για το πώς θα τους κρίνει ο περίγυρός τους γι’ αυτή τους την επιλογή.

Άλλοι θεωρούν ότι δεν υπάρχει καν η ανάγκη για ένα τέτοιο επάγγελμα, αφού έχουν τους φίλους τους, ενώ άλλοι έχουν μάθει ή επιλέγουν για δικούς τους λόγους να το απαξιώνουν ολοκληρωτικά.

Είναι φυσικό για ένα νέο επάγγελμα – μόλις 100 χρόνων περίπου στη μορφή που το γνωρίζουμε σήμερα – να υπάρχουν διάφοροι μύθοι ή στερεότυπα γύρω από αυτό. Είναι κάτι που φαίνεται να συμβαίνει συχνά όταν κάτι είναι νέο ή οι πληροφορίες γι’αυτό είναι αμφιβόλου ποιότητας ή ελλιπείς.

Ωστόσο, περισσότερο από ποτέ υπάρχει η δυνατότητα να μάθεις από έγκυρες πηγές γι΄αυτό το αντικείμενο και για το τι μπορεί να σου προσφέρει και τι όχι. Είναι, επίσης, φυσιολογικό η απόφαση για να επισκεφθεί κάποιος έναν θεραπευτή να εμπεριέχει αρχικά κάποιο φόβο ή άγχος.

Η επιλογή του θεραπευτή

Όπως και σε άλλα επαγγέλματα – ειδικά ανθρωπιστικά – είναι χρήσιμο να βρεις τον καλύτερο θεραπευτή για ‘σενα. Είναι βασικό να γνωρίζεις ότι αυτός/η που θα σου προσφέρει αυτές τις υπηρεσίες διαθέτει ανάλογα επαγγελματικά προσόντα: την εκπαίδευση, τις ικανότητες, να είναι μέλος έγκριτων επαγγελματικών συλλόγων/σωματείων, την εμπερία.

Πάντα μπορείς να ρωτήσεις τον θεραπευτή/τριά σου για τα επαγγελματικά του/της προσόντα, να πάρεις μια δεύτερη γνώμη ή να δεις διάφορους θεραπευτές για ν’αποφασίσεις.

Για παράδειγμα ένας καλός θεραπευτής:

Έχει εκπαιδευτεί κι εχει την ικανότητα να ‘ακούει καλά’, εργάζεται σε ένα υγιές περιβάλλον όπου αισθάνεσαι την άνεση να του/της μιλήσεις με εχεμύθεια, επιδεικνύει σεβασμό, ενδιαφέρεται για την ευεξία σου, έχει τα κατάλληλα θεραπευτικά όρια (π.χ.

σεξουαλικές, αντιδεοντολογικές ή ανήθικες πράξεις δεν είναι αποδεκτές στη θεραπευτική σχέση).
Όπως και σε κάθε άλλο επάγγελμα, η ψυχοθεραπεία δεν είναι πανάκεια ούτε προσφέρει ‘μαγικές’ λύσεις. Μπορεί όμως να είναι ένα δώρο που επιλέγεις να προσφέρεις στον εαυτό σου, μια διαδικασία εξερεύνησης, ένα θεραπευτικό ταξίδι που έχεις την ευκαιρία μέσα στα πλαίσια της θεραπευτικής σχέσης να το μοιραστείς και με έναν άλλο άνθρωπο, τον θεραπευτή ή τη θεραπέυτρια που θα επιλέξεις.

Και που μπορεί να συνεχιστεί και μετά.
Η συμβουλευτική και η θεραπεία μπορούν να σε βοηθήσουν να εμπλουτίσεις τους τρόπους που σκέφτεσαι, αισθάνεσαι και συμπεριφέρεσαι με τρόπους πιο κοντά στον αυθεντικό σου εαυτό.

Οι ψυχολογικές θεραπείες είναι μια ακόμη επιλογή και δυνατότητα που σου προσφέρεται στις μέρες μας και που μπορείς να έχεις εσύ και οι άνθρωποι που νοιάζεσαι.