Μήπως το παιδί μου έχει κατάθλιψη;

Δεν ακούμε συχνά για περιπτώσεις κατάθλιψης στην παιδική ηλικία. Αν αυτό σήμαινε πως τα παιδιά δεν υποφέρουν από την ασθένεια, όλα θα ήταν καλά. Δυστυχώς, όμως, αυτό που συμβαίνει είναι χειρότερο· η παιδική κατάθλιψη δεν διαγιγνώσκεται τις περισσότερες φορές, καθώς είναι εύκολο να μπερδέψουμε τα συμπτώματα με φυσιολογικές συναισθηματικές μεταβολές που βιώνει ένα παιδί μεγαλώνοντας. Ίσως τα πιο εμφανή συμπτώματα να είναι αυτά που εκφράζονται έντονα, όπως οι κρίσεις θυμού ή οι ξαφνικές αλλαγές στη συμπεριφορά – ειδικά στα παιδιά μικρότερης ηλικίας. Τι συμβαίνει, όμως, όταν τα καταθλιπτικά συμπτώματα του παιδιού δεν διαφέρουν πολύ από αυτά ενός ενήλικα;

Τα σημάδια που πρέπει να προσέχουμε:

• Οξυθυμία και οργή
• Αισθήματα θλίψης και απελπισίας
• Απομάκρυνση από κοινωνικές δραστηριότητες
• Αυξημένη ευαισθησία σε αισθήματα απόρριψης
• Αλλαγές στην όρεξη – είτε αυξημένη, είτε μειωμένη
• Αλλαγές στον ύπνο – είτε υπερβολικός ύπνος, είτε λιγοστός
• Δυσκολίες στη σκέψη και στη συγκέντρωση
• Κούραση 
• Σωματικοί πόνοι που δεν θεραπεύονται με συμβατικές μεθόδους
• Αισθήματα κατωτερότητας ή ενοχών
• Σκέψεις σχετικά με θάνατο και αυτοκτονία

Δεν εμφανίζουν όλα τα παιδιά τα παραπάνω συμπτώματα. Για την ακρίβεια, διαφορετικά συμπτώματα θα εμφανιστούν ανάλογα με το περιβάλλον του παιδιού. Ενώ μερικά παιδιά μπορεί να συνεχίσουν να είναι λειτουργικά σε μέρη όπως το σχολείο, όπου υπάρχουν κοινωνικές δομές, τα περισσότερα παιδιά που πάσχουν από κατάθλιψη θα εμφανίσουν μειωμένη κοινωνική δραστηριότητα, ενδιαφέρον για το σχολείο και σχολικές επιδόσεις, ακόμα και αλλαγές στην εμφάνιση. Αν το παιδί είναι πάνω από 12 ετών, αυξάνεται και ο κίνδυνος πειραματισμού με αλκοόλ και ναρκωτικά.

Όσον αφορά τις σκέψεις περί θανάτου και αυτοκτονίας, είναι σχετικά σπάνιο να παρατηρήσουμε απόπειρες σε παιδιά κάτω των 12 ετών. Τα κορίτσια έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να διαπράξουν μια απόπειρα αυτοκτονίας, αλλά τα αγόρια είναι πιο πιθανό- όντως- να πεθάνουν. Τα παιδιά από οικογένειες με ιστορικό βίαιης συμπεριφοράς, αλκοολισμού ή σωματικής/σεξουαλικής κακοποίησης έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να διαπράξουν μια απόπειρα αυτοκτονίας.

Όπως και στους ενήλικες, η κατάθλιψη προκαλείται από έναν συνδυασμό παραγόντων, από προβλήματα στην υγεία και τις συνθήκες του στενού τους περιβάλλοντος, μέχρι και τη γενετική προδιάθεση. Αν τα συμπτώματα επιμένουν για τουλάχιστον δύο εβδομάδες, καλό θα ήταν να κανονίσετε μια επίσκεψη στον γιατρό σας, ώστε να εξετάσει αν υπάρχει κάποιος άλλος λόγος της εμφάνισής τους. Επίσης, συνιστάται μια επίσκεψη σε ψυχολόγο που ειδικεύεται στην παιδική ψυχολογία, ο οποίος μπορεί μέσω συνεντεύξεων και ερωτηματολογίων να αξιολογήσει την κατάσταση του παιδιού. Πολλές φορές, στη διαδικασία αυτή, ανακαλύπτονται περισσότερα προβλήματα του παιδιού που δεν είχαν ακόμα διαγνωστεί, όπως ADHD και OCD. Επιπλέον βοήθεια μπορούν να μας δώσουν οι πληροφορίες από το σχολικό περιβάλλον του παιδιού.

Επιλογές για θεραπεία

Η θεραπεία της κατάθλιψης στα παιδιά δεν διαφέρει πολύ από αυτήν που εφαρμόζεται στους ενηλίκους, με έναν συνδυασμό ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής. Ο ρόλος του οικογενειακού και φιλικού περιβάλλοντος, όμως, παίζει διαφορετικό ρόλο από τις περιπτώσεις καταθλιπτικών ενηλίκων. Ο γιατρός ίσως προτείνει να ξεκινήσετε με ψυχοθεραπεία και να προχωρήσετε σε φαρμακευτική αγωγή αν δεν εμφανιστεί ιδιαίτερη βελτίωση, αλλά κατά γενική ομολογία, η αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση για την κατάθλιψη είναι ο συνδυασμός των δύο.

Μελλοντικά…

Διάφορες μελέτες έχουν αποδείξει ότι η κατάθλιψη πλέον εμφανίζεται σε νεαρότερες ηλικίες για πρώτη φορά, σε σχέση με παλιά. Επίσης, η παιδική κατάθλιψη μπορεί να είναι προάγγελος σοβαρότερων ψυχικών ασθενειών στο μέλλον, συνεπώς η διάγνωση και αντιμετώπιση από νωρίς είναι πολύ σημαντικές. Είναι δύσκολο για πολλούς γονείς να αρνηθούν πως το παιδί τους πάσχει από κατάθλιψη, λόγω του κοινωνικού στίγματος που κουβαλάει η ασθένεια. Είναι εξαιρετικά σημαντικό για τον γονέα να καταλάβει πώς λειτουργεί η κατάθλιψη και να συνειδητοποιήσει τη σημασία της θεραπείας, ώστε το παιδί να μπορεί να μεγαλώσει υγιές, σωματικά και πνευματικά. Τέλος, είναι εξίσου σημαντικό να γνωρίζει τις επιπτώσεις που η κατάθλιψη μπορεί να έχει κατά την εφηβεία και την ενηλικίωση.