Η αναγκαιότητα της εξειδίκευσης στη χειρουργική του χεριού

Στη σύγχρονη ιατρική ο όγκος της γνώσης και η ραγδαία πρόοδος της τεχνολογίας έχουν επιβάλει την εξειδίκευση, ώστε οι ασθενείς να έχουν τη δυνατότητα να απολαµβάνουν την καλύτερη δυνατή αντιµετώπιση των προβληµάτων τους. Από τον ιατρό που αντιµετώπιζε τα πάντα, περάσαµε σε παθολογικές χειρουργικές και εργαστηριακές ειδικότητες και η τελευταία εικοσαετία χώρισε τις χειρουργικές ειδικότητες σε υποειδικότητες - εξειδικεύσεις (όπως άλλωστε και τους άλλους κλάδους της ιατρικής).

Σε αυτές εντάσσεται και η χειρουργική του χεριού και γενικότερα του άνω άκρου, που σε αρκετές χώρες αποτελεί πλέον ξεχωριστή ειδικότητα ή τουλάχιστον αναγνωρίζεται ως εξειδίκευση µε ξεχωριστή πιστοποίηση.

Στην ουσία πρόκειται για µια µορφή περιοχικής χειρουργικής, όπου ο χειρουργός εκπαιδεύεται να αντιµετωπίζει κάθε είδους βλάβη του µέλους. Σκεφτείτε την ακραία περίπτωση τραυµατισµού, τον ακρωτηριασµό, στην οποία πρέπει να αποκατασταθούν ο σκελετός (οστά) για στήριξη, οι τένοντες και οι µύες για κίνηση, οι αρτηρίες και οι φλέβες για την κυκλοφορία του αίµατος και την επιβίωση του ακρωτηριασµένου τµήµατος, τα νεύρα για την αίσθηση και τη µεταβίβαση εντολής για κίνηση και το δέρµα, που πολλές φορές χρειάζεται τοπικές πλαστικές ή και µεταφορά ιστού από άλλη περιοχή του σώµατος για κάλυψη πιθανού ελλείµµατος εξαιτίας του τραυµατισµού.

Στην περίπτωση αυτή θα χρειαζόταν να επέµβουν και να συντονιστούν τέσσερις χειρουργικές ειδικότητες, µε τις αναπόφευκτες δυσκολίες ενός τέτοιου εγχειρήµατος. Και ακολουθούν η παρακολούθηση και η ευθύνη της αποκατάστασης ενός τέτοιου παθόντος απ’ όσους χειρούργησαν.

Αυτού του είδους οι δυσκολίες, λόγω της ιδιοµορφίας της περιοχής, ξεπεράστηκαν µε την ανάπτυξη της χειρουργικής του άνω άκρου. Ο εξειδικευµένος χειρουργός γνωρίζει άριστα την ανατοµία και τη λειτουργία της περιοχής και ταυτόχρονα έχει την ικανότητα να αποκαταστήσει όλες τις βλάβες µε λεπτοµερή τεχνική.

Απαραίτητη προϋπόθεση

Η χρήση µεγέθυνσης κατά το χειρουργείο (loupes ή µικροσκόπιο) και η χρήση πολύ λεπτών εργαλείων και ραµµάτων, δηλαδή η γνώση και η εφαρµογή της µικροχειρουργικής τεχνικής, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ολοκληρωµένη άσκηση της χειρουργικής του χεριού, ενός πολύπλοκου τόσο σε δοµή όσο και σε λειτουργία οργάνου.

Εκτός της άµεσης επανασύνδεσης ή της γεφύρωσης µε µοσχεύµατα, όποτε υπάρχει κενό λόγω ελλείµµατος που προέκυψε από βλάβη, η λεπτοµερής τεχνική έχει σηµασία και για έναν ακόµη λόγο: την αποφυγή ανάπτυξης ουλώδους ιστού και συµφύσεων στη χειρουργηµένη περιοχή.

Η πολυπλοκότητα και η λεπτότητα των λειτουργιών του χεριού δεν επιτρέπουν περιττούς χειρισµούς και παρεµβάσεις, γιατί η ουλή που θα δηµιουργηθεί από τέτοιου τύπου χειρουργική θα προκαλέσει τη δηµιουργία συµφύσεων και θα υποβαθµίσει δραµατικά το τελικό αποτέλεσµα.

Οι ιστοί του χεριού απαιτούν απόλυτο σεβασµό και λεπτότητα χειρισµών για να ανταµείψουν το χειρουργό και τον ασθενή µε ένα εξαιρετικό αποτέλεσµα.

Για τους λόγους αυτούς, είναι αυτονόητο ότι η αρχική αντιµετώπιση της βλάβης του άνω άκρου από εξειδικευµένο τµήµα είναι καθοριστική. Γι’ αυτό έχει µεγάλη σηµασία η υποδοχή και ο εξαρχής χειρισµός ενός τραυµατισµού του χεριού να γίνονται από εξειδικευµένη οµάδα.

Εναλλακτικές επεµβάσεις

Μεγάλη αξία έχουν και οι µέθοδοι ελάχιστης δυνατής χειρουργικής παρέµβασης (minimally invasive surgery). Εξέχουσα θέση ανάµεσά τους έχει η αρθροσκοπική χειρουργική του ώµου, του αγκώνα και του καρπού, όπου γίνονται επεµβάσεις χωρίς µεγάλες τοµές στο δέρµα, παρά µόνο τρεις κατά µέσο όρο διανοίξεις δέρµατος της τάξης του 1 cm, από τις οποίες εισέρχονται τα εργαλεία για να αποκατασταθούν οι βλάβες των αρθρώσεων και των παρακείµενων στοιχείων.

Πέρα όµως από τη χειρουργική αντιµετώπιση των παθήσεων, µεγάλη σηµασία έχει και η συντηρητική θεραπεία (δηλαδή χωρίς χειρουργική επέµβαση) να εφαρµόζεται από εξειδικευµένη οµάδα. Ο λόγος είναι ότι η άριστη γνώση της λειτουργίας του χεριού επιτρέπει στον ειδικό να µπορεί να εφαρµόζει σωστά νάρθηκες και λειτουργικούς κηδεµόνες και πρωτόκολλα πρώιµης κινητοποίησης, ώστε να µη δηµιουργούνται αγκυλώσεις - δυσκαµψίες στις αρθρώσεις και ρικνώσεις - συµφύσεις στους µυς και στους τένοντες.

Γενικά, οι παθήσεις που αντιµετωπίζονται από ένα εξειδικευµένο τµήµα όπως η ορθοπαιδική µικροχειρουργική, χειρουργική χεριού - άνω άκρου είναι οι εξής:

• Συγγενείς δυσπλασίες (παιδιά που γεννιούνται µε βλάβες, π.χ. συνδακτυλίες, υποπλασία ή έλλειψη αντίχειρα, πολυδακτυλίες κ.λπ.).
• Σύνδροµα υπέρχρησης, σύνδροµα πίεσης περιφερικών νεύρων (π.χ. σύνδροµο καρπιαίου σωλήνα µε ελάχιστα επεµβατική µέθοδο και άµεση χρήση του άνω άκρου).
• Αρθρίτιδες ειδικές (π.χ. ρευµατοπάθειες) και εκφυλιστικές (οστεοαρθρίτιδες).
• Κάθε είδους και βαρύτητας τραυµατισµοί του άνω άκρου.
• Όγκοι (καλοήθεις και κακοήθεις, οστικοί ή µαλακών µορίων).
• Αποκατάσταση παραµεληµένων ή πληµµελώς αντιµετωπισθεισών βλαβών οστών, τενόντων και νεύρων (π.χ. διορθωτικές οστεοτοµίες, νευρικά µοσχεύµατα, τενόντια µοσχεύµατα, τενοντοµεταφορές).
• Χειρουργική βραχιονίου πλέγµατος.
• Αρθροπλαστικές.
• Οστεονέκρωση της µηριαίας κεφαλής στο ισχίο µε µεταφορά αγγειούµενης περόνης.
• Μεταφορές δακτύλων από το πόδι στο χέρι, λειτουργικές µεταφορές µυών (για κίνηση αρθρώσεων όταν δε λειτουργούν τοπικές µυϊκές οµάδες).
• Μεταφορά κρηµνών για κάλυψη ελλειµµάτων δέρµατος, µεταφορά αγγειούµενων µοσχευµάτων οστών για γεφύρωση µεγάλων ελλειµµάτων οστών έπειτα από τραυµατισµούς, λοιµώξεις ή αφαιρέσεις κακοήθων όγκων.

Πηγές:
Dr Σταύρος Αναγνώστου, MD, Χειρουργός Ορθοπαιδικός ΥΓΕΙΑ, Διδάκτωρ Πανεπιστηµίου Αθηνών, Clinical Fellow Reconstructive Microsurgery VA USA, ΝικόλαοςΣούρρας, MD Χειρουργός Ορθοπαιδικός ΥΓΕΙΑ, CMKI For Hand and Microsurgery USA